'De beste bacterie is een dode bacterie.' Dat is de gangbare opvatting over bacteriën, zegt professor Willem de Vos in onderstaand filmpje dat werd gemaakt om dokters naar een congres over levende bacteriën in je darmen te halen.
In hetzelfde filmpje is de AMC-arts Max Nieuwdorp te horen die een bedlegerige patiënt met chronische diarree door middel van een zogenaamde poeptransplantatie spectaculair heeft kunnen helpen. Nadat ze een jaar lang het bed had moeten houden, kon ze 3 dagen na de behandeling weer lopen. Voor wie het zich niet realiseert: wie al een jaar lang aan de racekak is, heeft geen beste levensprognose.



Het afgelopen decennium zijn we steeds meer gaan ontdekken dat een goed bacterieleven in en op ons lijf cruciaal is voor onze gezondheid. We dragen 1,5 kilo 'beestjes' mee in onze darmen en hebben er talloze op onze huid en haren. In totaal hebben we er 10x zoveel als de cellen waaruit we zijn opgebouwd. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat een goede populatie darmbacteriën een wezenlijke rol kan spelen bij het vermijden van obesitas en het ontstaan van type 2 diabetes. Experimenten met poeptransplantaties op muizen laten dat zien. Dat betekent niet dat we moeten denken dat alles van de 'beestjes' in en op ons lijf afhangt. Chinese onderzoekers kwamen onlangs met aanwijzingen dat ons menu en onze genetica medebepalend zijn voor het soort 'beestjes' dat zich in onze darmen vestigt.

Hoever de kennis ten aanzien van probiotica in Nederland inmiddels gevorderd is, legde De Vos in maart van dit jaar uit in Spinoza te paard waar hij als winnaar van 1 van de 4 Spinozaprijzen 2008 uitlegde wat hij en zijn collega's met hun onderzoeksgelden hebben weten te bereiken.




De grote vraag die zich stelt luidt: wanneer is 'poep' echt rijp voor de spreekkamer? En in welke vorm dan?

Nederland loopt voor en achter
Poep transplanteren is een beetje vies. Willem de Vos geeft in zijn Spinoza te Paard presentatie al aan dat het erom gaat 'de beestjes die het doen' te isoleren en schoon beschikbaar te maken. Als dat kan, gaat een nieuwe medische praktijk open bij je huisdokter. Die kan je dan namelijk helpen beter te blijven voordat je echt ziek wordt.

In Duitsland en Oostenrijk werken reguliere artsen met opgezuiverde en gekweekte bacteriën die wij probiotica noemen. De toepassingen daarvan variëren van het zorgen dat je darmen goed met bacteriën gevuld blijven, zodat er geen plaats ontstaat voor opportunistische, 'foute beestjes' (pathogenen) tot zeer specifieke toepassingen tegen ziekenhuisbacteriën - zoals MRSA en ESBL - en de behandeling van het zogenaamde Irritable Bowel Syndrome.

Qua wetenschap behoort Nederland met fundamentele wetenschappers als Willem de Vos mogelijk tot de wereldtop. Met de toepassing in de dagelijkse medische praktijk lopen we vermoedelijk een eindje achter. Dat is een vreemde constatering, want doorgaans houdt een vooroplopende wetenschap zich in stand door een vooroplopende praktijk.

Vooruitlopend op het congres van 19 november zouden we hier alvast een kleine voordiscussie over dit onderwerp willen voeren aan de hand van twee vragen:
1. wat betekent die nieuwe wereld voor de praktijk van je huisarts en wanneer kunnen we die eerste veranderingen verwachten?
2. hoe komt het dat in een land waarin de research voorop loopt, de praktijk achter blijft?

Fotocredits: still uit de video
Dit artikel afdrukken