Zowel bierbrouwers als Shell maken zich zorgen. Als je er goed over nadenkt, staan hun zorgen recht tegenover elkaar. Willen we goedkope brandstof of schoon water voor ons dagelijks bier en brood?
Het nieuws kwam een dikke week geleden. Shell-voorman Peter Voser maakt zich zorgen over de goedkoopte van energie. Er blijkt zoveel schaliegas te winnen dat het de prijs van fossiele energie drukt. Ongeveer tegelijkertijd lieten de Nederlandse en Duitse bottelaars en bierbrouwers zich horen. De winning van schaliegas gaat gepaard met het gebruik van veel water en bepaald onvriendelijke chemicaliën die in de bodem worden geïnjecteerd om het gas vrij te laten komen. Daardoor worden grote hoeveelheden toch al schaarser wordend water ongeschikt voor consumptie. Voor de Europese bottelaars en bierbrouwers is het reden om aan de bel te trekken. Zij hechten aan zuiver bronwater om heerlijk helder Heineken en een schoon flesje Vitaminwater te kunnen blijven maken.
Beangstigend stil
Vanuit de landbouw blijft het vooralsnog beangstigend stil. Dat is opmerkelijk, want zonder schoon, zoet water is er geen landbouw te bedrijven. Omdat grote economieën zonder volop beschikbaar voedsel ondenkbaar zijn, is het opmerkelijk dat economen de toekomst van energie alweer rooskleurig inschatten. Schaliegas - en zijn olievariant 'teerzand' - zijn naar verwachting in zulke ruime mate aanwezig en te winnen dat we niet over hoeven op renewable energy. Hebben ze wel nagedacht over het lot van de landbouw als de lifecyle van fossiele energie via water wordt doorgezet? Nog opvallender is het dus dat de boeren, tuinders en landbouwwetenschappers zich niet of nauwelijks laten horen. Zoals te zien op dit kaartje, is schaliegas een energiebron waarvan de potentiële winningsgebieden middenin de vruchtbare regio's van o.m. Europa voorkomen. In de VS komen de eerste protesten tegen schaliegas vanuit het perspectief van de landbouw inmiddels los.
Opeens is het onderwerp er
Mij verrast het dat alleen bierbrouwers of mensen die bezorgd zijn om hun schone drinkwater zich laten horen. Het gaat niet alleen onze waterleidingbedrijven, maar ook de hele land- en tuinbouw aan. Als we de levenscyclus van fossiele energie rekken door middel van schaliegas, moeten we ons afvragen hoeveel water we straffeloos anders kunnen besteden dan voor de productie van voedsel. Rond de vruchtbare landbouwgebieden van de wereld maakt schaliegas voortaan energie enerzijds en water en voedsel anderzijds tot elkaars directe concurrenten. Dat is erger dan gevloekt omdat beide kritisch zijn voor ons voortbestaan, maar geen enkele instantie beide factoren vanuit ons gezamenlijk belang bestuurt of zelfs maar weet hoe dat zou moeten.
Een overrompelingsstrategie?
Wat verklaart die beangstigende stilte? Ik kan drie redenen verzinnen. 'De Europese landbouw' bestaat niet, maar is een weinig georganiseerd geheel van honderdduizenden ondernemers. Die hebben zoveel financiële zorgen dat ze zich niet met de lange termijn bezighouden. En tot slot, het onderwerp kwam zo snel op, dat nog nauwelijks iemand het belang ervan ziet. Schaliegas is er plotseling. Nog maar drie jaar geleden had nog nooit iemand ervan gehoord. Nu is het onderwerp er opeens en blijken de technieken voor ontginning van de wingebieden al helemaal beschikbaar. Het voelt als een overrompelingsstrategie, ook al denkt GroenLinks dat schaliegas een bubbel is die nooit economisch haalbaar zal worden. Shell-man Voser blijkt dat heel anders te zien. Zijn zorg is dat Amerika de beschikking krijgt over goedkopere energie dan Europa. Als dat gebeurt, is de boot tussen beide machtsblokken aan. Daarom moeten wij er ook aan en roept hij overheden op lange termijn beleid te maken zodat energie- en voedselbedrijven de steeds schaarser wordende buit gesteund door wettelijke kaders kunnen verdelen. Tegelijk gaf hij aan weinig vertrouwen te hebben in de bestuurlijke vaardigheden van overheden.
Wie zich realiseert welke mogelijke conflicten de ontstane situatie in zich draagt terwijl voedselverdeling toch al een heikel onderwerp is, realiseert zich dat het onderwerp ook in Europa hoog op de agenda hoort. Boren onder de Waddenzee was een non-issue. Schaliegas is dat zeker niet.
Ik heb drie vragen:
1. hoe denkt de Nederlandse land- en tuinbouw over schaliegas?
2. wie is verantwoordelijk en doet wat als het mis gaat door toedoen van schaliegaswinning?
3. wie bepaalt en verzekert dit risico? Zijn er überhaupt risicomodellen beschikbaar?
Als er geen antwoord komt op vraag drie, dan weten we vanaf hier zeker dat we aan de heidenen zijn overgeleverd. En zeg niet dat Shell niet heeft gewaarschuwd.
Keep the frack out of my water, uitsnede, Bill Baker
Dit artikel afdrukken
Beangstigend stil
Vanuit de landbouw blijft het vooralsnog beangstigend stil. Dat is opmerkelijk, want zonder schoon, zoet water is er geen landbouw te bedrijven. Omdat grote economieën zonder volop beschikbaar voedsel ondenkbaar zijn, is het opmerkelijk dat economen de toekomst van energie alweer rooskleurig inschatten. Schaliegas - en zijn olievariant 'teerzand' - zijn naar verwachting in zulke ruime mate aanwezig en te winnen dat we niet over hoeven op renewable energy. Hebben ze wel nagedacht over het lot van de landbouw als de lifecyle van fossiele energie via water wordt doorgezet? Nog opvallender is het dus dat de boeren, tuinders en landbouwwetenschappers zich niet of nauwelijks laten horen. Zoals te zien op dit kaartje, is schaliegas een energiebron waarvan de potentiële winningsgebieden middenin de vruchtbare regio's van o.m. Europa voorkomen. In de VS komen de eerste protesten tegen schaliegas vanuit het perspectief van de landbouw inmiddels los.
Opeens is het onderwerp er
Mij verrast het dat alleen bierbrouwers of mensen die bezorgd zijn om hun schone drinkwater zich laten horen. Het gaat niet alleen onze waterleidingbedrijven, maar ook de hele land- en tuinbouw aan. Als we de levenscyclus van fossiele energie rekken door middel van schaliegas, moeten we ons afvragen hoeveel water we straffeloos anders kunnen besteden dan voor de productie van voedsel. Rond de vruchtbare landbouwgebieden van de wereld maakt schaliegas voortaan energie enerzijds en water en voedsel anderzijds tot elkaars directe concurrenten. Dat is erger dan gevloekt omdat beide kritisch zijn voor ons voortbestaan, maar geen enkele instantie beide factoren vanuit ons gezamenlijk belang bestuurt of zelfs maar weet hoe dat zou moeten.
Een overrompelingsstrategie?
Wat verklaart die beangstigende stilte? Ik kan drie redenen verzinnen. 'De Europese landbouw' bestaat niet, maar is een weinig georganiseerd geheel van honderdduizenden ondernemers. Die hebben zoveel financiële zorgen dat ze zich niet met de lange termijn bezighouden. En tot slot, het onderwerp kwam zo snel op, dat nog nauwelijks iemand het belang ervan ziet. Schaliegas is er plotseling. Nog maar drie jaar geleden had nog nooit iemand ervan gehoord. Nu is het onderwerp er opeens en blijken de technieken voor ontginning van de wingebieden al helemaal beschikbaar. Het voelt als een overrompelingsstrategie, ook al denkt GroenLinks dat schaliegas een bubbel is die nooit economisch haalbaar zal worden. Shell-man Voser blijkt dat heel anders te zien. Zijn zorg is dat Amerika de beschikking krijgt over goedkopere energie dan Europa. Als dat gebeurt, is de boot tussen beide machtsblokken aan. Daarom moeten wij er ook aan en roept hij overheden op lange termijn beleid te maken zodat energie- en voedselbedrijven de steeds schaarser wordende buit gesteund door wettelijke kaders kunnen verdelen. Tegelijk gaf hij aan weinig vertrouwen te hebben in de bestuurlijke vaardigheden van overheden.
Wie zich realiseert welke mogelijke conflicten de ontstane situatie in zich draagt terwijl voedselverdeling toch al een heikel onderwerp is, realiseert zich dat het onderwerp ook in Europa hoog op de agenda hoort. Boren onder de Waddenzee was een non-issue. Schaliegas is dat zeker niet.
Ik heb drie vragen:
1. hoe denkt de Nederlandse land- en tuinbouw over schaliegas?
2. wie is verantwoordelijk en doet wat als het mis gaat door toedoen van schaliegaswinning?
3. wie bepaalt en verzekert dit risico? Zijn er überhaupt risicomodellen beschikbaar?
Als er geen antwoord komt op vraag drie, dan weten we vanaf hier zeker dat we aan de heidenen zijn overgeleverd. En zeg niet dat Shell niet heeft gewaarschuwd.
Keep the frack out of my water, uitsnede, Bill Baker
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Aan de heidenen overgeleverd? Goddank, het werd hoog tijd!
Definieer: Nederlandse land-en tuinbouw; definieer: Mis gaat; definieer: Verzeker.
Er zitten zoveel kanten aan "schaliegas" dat het mij onmogelijk is radicaal voor of tegen te zijn. Het is er, het aandeel groeit, wat het met grondwater doet hangt vooral af van waar en hoe er ontgonnen wordt. De geopolitieke consequenties wegen mijns inziens zwaarder dan mogelijke plaatselijke verontreiniging. En over dat laatste kunnen afspraken gemaakt worden over risico's. Kijk verder eens wat er met methaan hydraat kan gebeuren dat op de bodem van oceanen voorkomt en waar kennelijk de Japanners zwaar op inzetten.
Ja, we zijn aan de heidenen overgeleverd. Nu ja, heidenen, was het maar zo.
Peter, je bent erg cryptisch over die heidenen. Mijn ene begrip 'heidenen' verwijst naar de 'stadhouderloosheid' rond dit soort vraagstukken: er is geen instantie - niet in NL, niet in de EU en niet in de wereld - die kan beslissen over de gewenste verdeling van belangen rond de zgn. nexus water, energy & food. Dat betekent up for grasps zijn. Het boeiende is dat Shell nog zo netjes was even te waarschuwen, maar daarna gaat het dus gewoon los.
Mijn andere deel van het begrip heidenen verwijst naar de massa van landbouwers die de facto - ondanks hun koepels en overlegstructuren in nationaal en internationaal verband - veel te ongeorganiseerd zijn om met een heldere stem te kunnen overleggen met de goed georganiseerde energiesector. En de overheid? Die staat er inderdaad bij en kijkt ernaar. In Nederland is Brabant een belangrijk gebied voor schaliegas. Interessant is de rol die de Staten daar kiezen. Dat zijn de relevante gesprekspartners. Niet 'Den Haag', niet 'Brussel', niet 'Washington', maar Den Bosch. Naar mijn bescheiden mening althans. Maar ... dan moeten de Statenleden het wel zien.
Fracking, een kortstondige boom en verder:
Howarth, R. W. and A. Ingraffea. 2011. Should fracking stop? Yes, it is too high risk. Nature 477:271-273.
Kanttekening 1
De industriële term voor "bepaald onvriendelijke chemicaliën" die gebruikt worden bij fraccen is CMR. CMR staat voor Cancerous, Mutating, Reproduction-toxic.
Dat is echt rottig spul.
Kanttekening 2
Boeren - of liever gezegd landeigenaren - zullen wellicht de enige zijn die nog een beetje geld kunnen verdienen aan fraccen, als bij exploratie & productie vergoedingen gegeven zullen worden voor (afgedwongen) gebruik van land en infrastructuur.
Hendrik, leg eens uit waarom het volgens jou een kortstondig boom is. Kunnen we toch rustig slapen?
Ik denk nl. dat overheden niet in staat zullen blijken beleid te ontwikkelen. Dat zet de Shells van deze wereld volledig en bewust in de driversseat en maakt ze derhalve volgens het Voorzorgsprincipe ook nog eens verantwoordelijk. Kan ook Voser rustig gaan slapen?