Met VION gaat het al een tijdje niet goed. Foodlog rapporteerde er het afgelopen jaar regelmatig over. Gisteren kwam het nieuws dat het bedrijf wordt gesplitst in een slachterij en een divisie ingredients. De eerste is zwaar verlieslatend omdat VION er niet in slaagde de stijgende grondstofprijzen voor varkensvoer voldoende te compenseren door een hogere prijs te realiseren bij de afzet van het vlees.

Zuur verdiend geld verdampt
De boeren klagen, het bedrijf leidt verlies en niettemin worden zij niet goed genoeg betaald. In de markt gaat het gerucht dat VION inmiddels zo'n € 300 miljoen euro operationeel verlies heeft geleden in het afgelopen boekjaar. Dat bedrag komt bovenop het inmiddels bekend gemaakt bedrag van € 500 miljoen aan afgeboekte waarde op in de afgelopen jaren aangekochte en recent alweer verkochte bedrijven. VION is door de banken gedwongen die verkopen te realiseren omdat ze niet verwachtten dat er op redelijke termijn voldoende winst uit zou komen om de rente en aflossingen op te brengen van de schulden die VION ervoor aanging. Uiteindelijk dwongen ze ook ZLTO haar kapitaal nagenoeg volledig in het noodlijdende VION te stoppen. Daarmee verdampte veel van het zuur verdiende geld dat ooit door de Brabantse boeren bij elkaar werd gebracht om samen sterk te kunnen staan.

De Ingredients-divisie biedt werk aan 6.000 mensen en maakt goed geld. Opvallend in de scheiding is het feit dat VION-bestuursvoorzitter Kloosterboer de baas wordt van de Ingredients-divisie. Bij VION vertrok gisteren financieel bestuurder Ton Vernaus. Hij wordt niet meer vervangen.

Sterfhuisconstructie
Wat betekent dit? Ik pleegde gistermiddag wat telefoontjes met insiders. De markt blijkt te gonzen van één nadrukkelijk bericht: dit is een sterfhuisconstructie. Met andere woorden, het glorieuze concern met zijn bijna € 10 miljard omzet en meer dan 30.000 werknemers dat in luttele jaren bij elkaar werd gekocht door VION-baas Daan van Doorn en voormalig ZLTO voorzitter Antoon Vermeer is de facto failliet. Het bankenconsortium van Rabobank en buitenlandse banken dwingt ZLTO, de enige aandeelhouder van het 'boergenoteerde' VION, de resterende rendabele onderdelen te scheiden van een niet meer te redden slachterij. Omdat liquidatie in de huidige organisatorische vorm niet in het belang van het geïnvesteerde kapitaal is, worden de verliezen nu eerst in de slacht gestopt. Via de waardevolle onderdelen moeten de resterende kredieten worden zekergesteld door hun onderpand niet in een failissement te laten meeglijden. Door straks de gezonde bedrijven voor de volle mep te verkopen halen de banken hun geld terug. Het geld van de Brabantse boeren glijdt weg in het faillissement. Dat is nu eenmaal onvermijdelijk.

De rommel zelf opruimen
Het is opvallend, schrijft Eric de Lijster, dat ZLTO aangeeft de Ingredients-divisie liever met aanvullende aandeelhouders voort te zetten, dan te verkopen. De middelen van de boeren zijn kennelijk op. Als de nieuwe aandeelhouders hen liever kwijt dan rijk zijn, dan zullen zij ook van Ingredients afscheid moeten nemen. Ze hebben geen keuze meer; de bank bepaalt. Vakbond CNV lijkt blij te zijn met de redding die de scheidingsoperatie de enkele honderden werknemers van Ingredients biedt. Over de 14.000 banen die bij de slachterijen in het geding zijn rept de vakorganisatie met geen woord. Kennelijk gaat de bond ervan uit dat de slachterij zal worden gered door de overheid of de Rabobank. Ook al hangt het lot van de Nederlandse varkenssector intiem samen met dat van zijn grootste slachter, het is maar de vraag of overheid en bank die bereidheid hebben. Waarom zouden zij wel kunnen wat de slachter zelf niet voor elkaar kon krijgen? Het is dan ook waarschijnlijker dat zij hopen op een onafhankelijke Nederlandse of Duitse slachter die de failliete boedel voor één euro overneemt. Tijdens mijn telefoontjes vernam ik dat de grootste Nederlandse kandidaat die het zou kunnen voor de eer heeft bedankt. Het is dan ook denkbaar dat VION onderdeel wordt van een Duitse slachter.

Hoe kon dit gebeuren?
Ook is een nog verdergaand scenario denkbaar. Zoals Nederlandse boereneconomen van het Landbouw Economisch Instituut (LEI) doorgaans plegen aan te geven, is opschaling en overname door de buurman een natuurlijk proces. Het is niet ondenkbaar dat de Duitse slachters Nederlandse boeren uitnodigen hun varkens daar te komen leveren en ons land de rommel zelf laten opruimen.
Dat laatste zou betekenen dat Nederlands' naar omzet gemeten grootste agriconcern in nauwelijks meer dan 2 jaar van bijna 10 miljard omzet tot een fractie daarvan werd gereduceerd. Het dwingt de bestuurderen van ons agriland tot een vraag: hoe en onder wiens verantwoordelijkheid kon dit gebeuren en wat kunnen we ervan leren voor de nabije toekomst? Of moeten we die vraag vergeten en is het gewoon een opschalende ontwikkeling in food- en agriland zoals het LEI de natuur der dingen vaak zo sereen en met een niks-aan-de-hand analyse pleegt weer te geven?

Fotocredits: VION
Dit artikel afdrukken