Is Max Havelaar een wassen neus? Naar aanleiding van een artikel in het Nederlands Dagblad werd ik de afgelopen week overspoeld met vragen. Ook al heb ik niets meer met de chocoladebusiness te maken, als mede- oprichter en naamgever van de slaafvrije chocolade Tony’s Chocolonely word ik er nog vaak op aangesproken.
Het artikel is gebaseerd op een uitgebreid onderzoek van Afrikaanse en Nederlandse journalisten. Wat blijkt? Veel boeren zijn in naam fairtrade, maar weten daar zelf niets van. Ze verdienen niet of nauwelijks meer dan een gewone boer. Boeren die het wel weten, klagen ook. De extra fairtrade- premie is een fooi en het is nog een heel gedoe om die fooi te bemachtigen.
Het verbaast mij niets. Toen wij jaren geleden met de Tony’s- reep begonnen, onderwierpen wij die aan een eigen onderzoek in De Keuringsdienst van Waarde. We kwamen dezelfde misstanden tegen: boeren die contributie moesten betalen aan een coöperatie die meer kostte dan het fairtradesysteem opleverde; achterstallige betaling van premies en slechte controle op de herkomst van de bonen.
Alles draait om die coöperaties. Die moeten de fairtradepremies verdelen. In principe is dit goed: doordat boeren samenwerken in een coöperatie, kunnen ze gezamenlijk machines kopen en werken aan een meer efficiënte landbouwmethodes, waardoor hun opbrengst omhoog gaat. Ook kunnen zij afspraken maken over de werkomstandigheden. Veel coöperaties deugen, maar sommige zijn zo groot dat de individuele boer er nauwelijks meer iets in te brengen heeft. Het zijn bedrijven geworden, waar het fairtradegeld blijft hangen in de overhead en bij de baasjes. Uitbuiting met een kus van de eerlijke juffrouw.
Daar is van alles aan te doen: haal je cacao van één plek haalt die je kent, stel scherpe eisen en voer strikte controles uit. Maar als je eenmaal zover bent, waar heb je Max Havelaar dan nog voor nodig? Nergens voor. Maar zonder gaat niet. Max Havelaar is als de maffiabaas die bescherming biedt. Zodra je als bedrijf zegt geen prijs meer te stellen op het keurmerk, trekken alle leveranciers ( van Albert Heijn tot de wereldwinkels) hun bestellingen in. Daar betaal je dus twee cent per reep voor.
Fotocredits: Rienk-Jan Schurer
Dit artikel afdrukken
Het verbaast mij niets. Toen wij jaren geleden met de Tony’s- reep begonnen, onderwierpen wij die aan een eigen onderzoek in De Keuringsdienst van Waarde. We kwamen dezelfde misstanden tegen: boeren die contributie moesten betalen aan een coöperatie die meer kostte dan het fairtradesysteem opleverde; achterstallige betaling van premies en slechte controle op de herkomst van de bonen.
Alles draait om die coöperaties. Die moeten de fairtradepremies verdelen. In principe is dit goed: doordat boeren samenwerken in een coöperatie, kunnen ze gezamenlijk machines kopen en werken aan een meer efficiënte landbouwmethodes, waardoor hun opbrengst omhoog gaat. Ook kunnen zij afspraken maken over de werkomstandigheden. Veel coöperaties deugen, maar sommige zijn zo groot dat de individuele boer er nauwelijks meer iets in te brengen heeft. Het zijn bedrijven geworden, waar het fairtradegeld blijft hangen in de overhead en bij de baasjes. Uitbuiting met een kus van de eerlijke juffrouw.
Daar is van alles aan te doen: haal je cacao van één plek haalt die je kent, stel scherpe eisen en voer strikte controles uit. Maar als je eenmaal zover bent, waar heb je Max Havelaar dan nog voor nodig? Nergens voor. Maar zonder gaat niet. Max Havelaar is als de maffiabaas die bescherming biedt. Zodra je als bedrijf zegt geen prijs meer te stellen op het keurmerk, trekken alle leveranciers ( van Albert Heijn tot de wereldwinkels) hun bestellingen in. Daar betaal je dus twee cent per reep voor.
Fotocredits: Rienk-Jan Schurer
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
"Max Havelaar is als de maffiabaas die bescherming biedt", zegt Teun. In zekere zin geldt dat voor iedere keurmerk van betekenis. De vraag die overheden - die zelf geen wetgeving willen maken - en wij, consumenten, ons moeten stellen luidt: willen we intransparante private keuren zo machtig laten worden?
De volgende vraag is: hoe ga je dat tegen? Daar doet Teun een helder voorstel voor, maar het werkt niet. Als Tony's - een merk dat betrouwbaar wilde zijn - ook al geen oplossing was, hoe kan het dan wel gaan werken?
Maar Teun van de Keuken, zit het nou wel of niet snor met de reep van jou die niet meer van jou is? Beloon ik de cacaoboer die geen slaafjes meer drijft of beloon ik Jumbo?
Het antwoord zit hem - op termijn - in de veelbesproken transparantie en een borging in de massa. Peer2peer, dus niet door duurbetaalde certificeringsbedrijven (die alleen maar kunnen keuren aan de hand van vooropgestelde eisen en criteria), maar door 'the numbers'. Als 2% van de consumenten in Nederland geïnteresseerd genoeg is om te kijken hoe zijn of haar voedsel geproduceerd wordt, heb je het nog steeds over 340.000 mensen. Dat is heel wat meer dan SKAL op de been brengt.
Ik heb een idee. Als iemand die boeren nu eens wijst op http://www.globalgiving.org/stories/ en hen een geprint PDF formulier http://www.globalgiving.org/img/stories/StorytellingForm.pdf geeft om hun verhaal op te schrijven en dat volgens instructie te mailen dan hebben we binnen de kortste keren het verhaal van al die individuele boeren EN de data die duidelijk maakt waar de kneep zit.
Nu weten we dat al, want dat staat hierboven al, maar dat helpt niet want zonder die honderden verhalen uit het veld en een goed overzicht van de gevolgen die dit soort wangedrag heeft voor mensen die we niet kennen gaan "de inkopers" niet overstag. Dat meten we al jaren, maar horen doen we het niet.
Eens met H. van Garderen. Eerst alle arme boeren een iPod en een oplader.