Hoe kijken buitenlanders aan tegen het Nederlandse landbouwbeleid en de stikstofcrisis? In een Letter From the Editor schetst Dan Flynn van het Amerikaanse vakblad Food Safety News een verbaasd beeld van buiten.
Op de 150e verjaardag van de Irish Potato Famine, waarbij een miljoen Ieren omkwamen van de honger, gaf de toenmalige Britse premier Tony Blair een verklaring uit die opgevat werd als excuses van de regering van Hare Majesteit voor het feit dat zij van een aardappelziekte een menselijke ramp had gemaakt.
De verklaring van Blair gaf "degenen die in Londen regeerden" de schuld van de tragedie die de Ieren was aangedaan. "De hongersnood was een bepalende gebeurtenis in de geschiedenis van Ierland en Groot-Brittannië. Het heeft diepe littekens achtergelaten," zei Blair. "Dat een miljoen mensen zijn gestorven in wat toen deel uitmaakte van de rijkste en machtigste natie ter wereld is iets wat ons vandaag de dag nog steeds pijn doet. Degenen die toen in Londen regeerden hebben hun volk in de steek gelaten."
'Verbijsterend beleidsbesluit'
Als het om landbouw gaat, zouden we allemaal bereid moeten zijn met een waarschuwingsvlag te zwaaien als er iets wordt voorgesteld of gebeurt dat gevolgen kan hebben die de voedselproductie bedreigen. In Nederland, dat ik de afgelopen vier jaar twee keer heb bezocht, is de regering serieus van plan een verbijsterend beleidsbesluit uit te voeren.
Het besluit zou kunnen betekenen dat twee van de drie Nederlandse landbouwbedrijven worden 'gesloten' met het oog op halvering van de stikstofuitstoot tegen 2030. Het maakt deel uit van het plan van de Nederlandse regering om de koolstofuitstoot te verminderen. Nederlandse boerderijen staan naar verluidt na die in Malta op de tweede plaats wat betreft stikstofuitstoot, vanwege het gebruik van fossiele brandstoffen en ammoniakproducerende dierlijke mest.
Tijdens mijn bezoeken ben ik onder de indruk geraakt van de Nederlandse boerderijen. De landbouwsector is belangrijk en omvangrijk. De sector vertegenwoordigt acht of negen keer meer productie dan Malta. Ingrijpende aanpassing van de landbouwproductie zou op zijn minst een milieueffectrapportage moeten vereisen.
Dat gezegd hebbende, de regerende liberalen en christendemocraten zijn van plan om 3.000 boerderijen op te kopen. En dat is verbijsterend, want ze kunnen ook gewoon wachten. Nederland telt ruim 45.000 boerderijen minder dan in het jaar 2000, volgens de eigen statistieken van de regering.
De zogeheten landbouwtelling laat een daling zien van 97.389 boerenbedrijven in 2000 naar 52.207 boerderijen nu. Dat is een gemiddeld jaarlijkse afname van 2.264 boerderijen. De Nederlandse regering, die nu ook de steun van de Europese Commissie heeft verworven voor het plan voor het uitkopen van boerderijen, richt zich op veehouderijen en het aan de landbouw onttrekken van hun grond.
Op weg naar toekomstige excuses?
De landbouwproductie is goed voor een zevende van de jaarlijkse export van Nederland, inclusief bloemen en planten en zuivel- en vleesproducten. Alleen de Verenigde Staten exporteren meer landbouwproducten.
De Nederlandse regering stelt 32 miljard euro beschikbaar om de stikstofreductiedoelstellingen te halen, wat kan betekenen dat landbouwbedrijven voor ongeveer 1 miljoen euro worden opgekocht.
De Nederlandse politiek is hierover in beroering en het 'boerenblok' heeft recent wat winst geboekt. Maar verandering gaat niet snel in dit soort meerpartijendemocratieën. Een meerderheid van de Nederlanders, die vooral in de steden wonen, is waarschijnlijk vóór de groene agenda van de regering.
Daar komt nog bij dat ongeveer een derde van de stikstofuitstoot in Nederland afkomstig is uit België, Duitsland en Engeland.
Dit kan allemaal nodig zijn, maar voor hetzelfde geld hebben we de weg ingeslagen waar over een aantal jaren een toekomstige Nederlandse premier zijn excuses zal moeten aanbieden.
Dit artikel afdrukken
De verklaring van Blair gaf "degenen die in Londen regeerden" de schuld van de tragedie die de Ieren was aangedaan. "De hongersnood was een bepalende gebeurtenis in de geschiedenis van Ierland en Groot-Brittannië. Het heeft diepe littekens achtergelaten," zei Blair. "Dat een miljoen mensen zijn gestorven in wat toen deel uitmaakte van de rijkste en machtigste natie ter wereld is iets wat ons vandaag de dag nog steeds pijn doet. Degenen die toen in Londen regeerden hebben hun volk in de steek gelaten."
In de geschiedenis is hongersnood vaak het resultaat geweest van regeringsbeleid dat verkeerd uitpakteIn de geschiedenis is hongersnood vaak het resultaat geweest van regeringsbeleid dat verkeerd uitpakte. Regeringen nemen vaak onzinnige, domme beslissingen, terwijl ze denken dat ze de slimste mensen op aarde zijn.
'Verbijsterend beleidsbesluit'
Als het om landbouw gaat, zouden we allemaal bereid moeten zijn met een waarschuwingsvlag te zwaaien als er iets wordt voorgesteld of gebeurt dat gevolgen kan hebben die de voedselproductie bedreigen. In Nederland, dat ik de afgelopen vier jaar twee keer heb bezocht, is de regering serieus van plan een verbijsterend beleidsbesluit uit te voeren.
Het besluit zou kunnen betekenen dat twee van de drie Nederlandse landbouwbedrijven worden 'gesloten' met het oog op halvering van de stikstofuitstoot tegen 2030. Het maakt deel uit van het plan van de Nederlandse regering om de koolstofuitstoot te verminderen. Nederlandse boerderijen staan naar verluidt na die in Malta op de tweede plaats wat betreft stikstofuitstoot, vanwege het gebruik van fossiele brandstoffen en ammoniakproducerende dierlijke mest.
Tijdens mijn bezoeken ben ik onder de indruk geraakt van de Nederlandse boerderijen. De landbouwsector is belangrijk en omvangrijk. De sector vertegenwoordigt acht of negen keer meer productie dan Malta. Ingrijpende aanpassing van de landbouwproductie zou op zijn minst een milieueffectrapportage moeten vereisen.
Dat gezegd hebbende, de regerende liberalen en christendemocraten zijn van plan om 3.000 boerderijen op te kopen. En dat is verbijsterend, want ze kunnen ook gewoon wachten. Nederland telt ruim 45.000 boerderijen minder dan in het jaar 2000, volgens de eigen statistieken van de regering.
De zogeheten landbouwtelling laat een daling zien van 97.389 boerenbedrijven in 2000 naar 52.207 boerderijen nu. Dat is een gemiddeld jaarlijkse afname van 2.264 boerderijen. De Nederlandse regering, die nu ook de steun van de Europese Commissie heeft verworven voor het plan voor het uitkopen van boerderijen, richt zich op veehouderijen en het aan de landbouw onttrekken van hun grond.
Op weg naar toekomstige excuses?
De landbouwproductie is goed voor een zevende van de jaarlijkse export van Nederland, inclusief bloemen en planten en zuivel- en vleesproducten. Alleen de Verenigde Staten exporteren meer landbouwproducten.
De Nederlandse regering stelt 32 miljard euro beschikbaar om de stikstofreductiedoelstellingen te halen, wat kan betekenen dat landbouwbedrijven voor ongeveer 1 miljoen euro worden opgekocht.
De Nederlandse politiek is hierover in beroering en het 'boerenblok' heeft recent wat winst geboekt. Maar verandering gaat niet snel in dit soort meerpartijendemocratieën. Een meerderheid van de Nederlanders, die vooral in de steden wonen, is waarschijnlijk vóór de groene agenda van de regering.
Daar komt nog bij dat ongeveer een derde van de stikstofuitstoot in Nederland afkomstig is uit België, Duitsland en Engeland.
Dit kan allemaal nodig zijn, maar voor hetzelfde geld hebben we de weg ingeslagen waar over een aantal jaren een toekomstige Nederlandse premier zijn excuses zal moeten aanbieden.
Dan Flynn schreef deze Letter From the Editor in Food Safety News op 8 mei 2023. Foodlog vertaalde de tekst om een buitenlands perspectief op de stikstofcrisis in de Nederlandse samenleving te laten zien.
Inmiddels lijkt het erop dat ook in de EU gevoelens opkomen of het gekozen pad van snelle vergroening op basis van wetgeving en eisen op alle fronten tegelijk wel haalbaar is.
We vroegen Flynn hoe hij het bedrag van €32 miljard heeft berekend. In Nederland spreken we immers van een bedrag van €24,3 miljard stikstofbudget in de portefeuille van minister Van der Wal voor Stikstof en Natuur. Flynn vertelde ons er additionele gelden bij te hebben opgeteld, maar kon zijn bronnen niet meer precies reproduceren; hij telde daarbij nog niet de €6,7 miljard en enkele honderden miljoenen jaarlijkse op die minister Adema van Landbouw krachtens het Landbouwakkoord vermoedelijk aanvullend op het budget van Van der Wal vraagt. Wie de claim van de provincie Overijssel volgt, komt op een nog veel hoger bedrag dan €32 miljard uit.
Op de Spaanse zakenzender Negocios kreeg economisch journalist Lorenzo Ramírez de vraag of Nederland echt boeren wil uitkopen. In een nieuwsitem met als titel 'Europa heeft zojuist een plan goedgekeurd om de landbouw en veeteelt van Nederland te vernietigen' legt Ramírez met een meewarige glimlach uit dat het echt waar is omdat ons land zich zorgen maakt over stikstof. Het fragment werd ons via landbouwgrondstoffenjournalist Lourens Gengler aangereikt door Spaanstalige Argentijnse landbouwjournalisten die de uitzending zagen en wilden weten wat er in Nederland echt aan de hand is.
Inmiddels lijkt het erop dat ook in de EU gevoelens opkomen of het gekozen pad van snelle vergroening op basis van wetgeving en eisen op alle fronten tegelijk wel haalbaar is.
We vroegen Flynn hoe hij het bedrag van €32 miljard heeft berekend. In Nederland spreken we immers van een bedrag van €24,3 miljard stikstofbudget in de portefeuille van minister Van der Wal voor Stikstof en Natuur. Flynn vertelde ons er additionele gelden bij te hebben opgeteld, maar kon zijn bronnen niet meer precies reproduceren; hij telde daarbij nog niet de €6,7 miljard en enkele honderden miljoenen jaarlijkse op die minister Adema van Landbouw krachtens het Landbouwakkoord vermoedelijk aanvullend op het budget van Van der Wal vraagt. Wie de claim van de provincie Overijssel volgt, komt op een nog veel hoger bedrag dan €32 miljard uit.
Op de Spaanse zakenzender Negocios kreeg economisch journalist Lorenzo Ramírez de vraag of Nederland echt boeren wil uitkopen. In een nieuwsitem met als titel 'Europa heeft zojuist een plan goedgekeurd om de landbouw en veeteelt van Nederland te vernietigen' legt Ramírez met een meewarige glimlach uit dat het echt waar is omdat ons land zich zorgen maakt over stikstof. Het fragment werd ons via landbouwgrondstoffenjournalist Lourens Gengler aangereikt door Spaanstalige Argentijnse landbouwjournalisten die de uitzending zagen en wilden weten wat er in Nederland echt aan de hand is.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Bomen/bos verhaal. Schade door eutrofiëring in de VS enkele miljarden per jaar...
Peter, de laatste zin van de tekst duidt op gevoeligheid voor de noodzaak om de emissies van reactief stikstof te beperken. Maar ook op de onbalans die kan ontstaan tussen actie en gevolg.
Tussen de EC en doorrekenaars van de verduurzamingsschema's bestaat al geruime tijd discussie. In de EU is die verstomd. Omdat Nederland de facto het testland is geworden om alles in een kleine ruimte toe te passen zijn we voor zowel de EU als de rest van de wereld het living lab geworden van de verduurzaming: hoe verhouden ecologische en klimaatmaatregelen zich tot wat sociaal-economisch haalbaar is?
Begrijp ik Dick, maar om kort door de bocht te gaan: Het begrip van "natiestaten voor postzegeltjes als Nederland" en de grote natuur/cultuur events maakt ELKE politieke keuze, ELKE politiek actie deel van een systeem dat altijd in onbalans is. Himmelhochjauchzend, zum Tode betruebt en zo. Gewoon doormodderen, op ons postzegeltje. Laat Europa het echte werk maar doen.
Europa het echte werk doen? Welk echt werk hebben ze daar in Brussel ooit gedaan.
Terug naar Nederland. Zolang we Nederland niet integraal gaan 'ontwerpen', verbouwen en aanpassen blijft elke klein plan (landbouwakkoord, huizenplan, energieplan..) een onzinnig plan. Ruimtelijke Ordening dus terug halen naar Den Haag en volzetten met ontwerpers, architecten, landschapsdeskundigen, ingenieurs etc.
De onkunde om 'iets in de praktijk te doen' is groter dan ooit in ons politieke en ambtelijke bestel. Bedrijven kunnen niet vertrouwen op een lange termijn visie en door gebrek aan vergunningen gaan ze ook niet meer bewegen.
Heel slecht.
Peter en Wouter, ik denk dat jullie beiden een onderdeel van de olifant te pakken hebben: Nederland is onderdeel van een Europese regio en het voedselsysteem (dat tevens een ecologisch systeem is) en nutriëntenweb daar.
En het herontwerp (minder verspilling en minder milieu- en klimaatdruk) zal met een overkoepelend beeld van het systeem moeten worden gefaciliteerd met ook nog eens veel ruimte voor ondernemende creativiteit.
In plaats daarvan denken we - net als in de ouderwetse voedingsleer - dat het herontwerp te sturen valt met losse maatregelvariabelen op voor het systeem overbelasterende stoffen.
De andere aanpak vergt topambachtelijke vaardigheden op het gebied van ecologie, bouw en infrastructuur, logistiek, sociologie en commerciële economie. Ik denk dat we mogen aannemen dat er niemand is die al die vaardigheden in één persoon of swingend draaien bureau bij elkaar brengt. Het wordt dus aanmodderen en experimenteren, maar wel weg van het 'stofjes-denken'.
En dan nog ... Daarnaast vergt het begrip van het belang van houdingen en respect voor verhoudingen, zoals de draad naar aanleiding van deze tekst van Jopie Duijnhouwer vermoedelijk laat zien.