Het zijn zware woorden. Met het fundament onder de publieke gezondheidszorg in Nederland is het slecht gesteld, rapporteert de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving. De Raad gebruikt woorden als 'zwak', 'wankel' en 'te kwetsbaar'. De Raad heeft een advies: stel een nieuwe, speciale regeringscommissaris aan, vergelijkbaar met de Deltacommissaris. Een "krachtdadige figuur met een duidelijke opdracht en een helder mandaat." De Nederlandse volksgezondheid staat onder druk, vindt de Raad.
De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS), een belangrijk adviesorgaan voor regering en parlement, publiceerde vandaag het rapport Op onze gezondheid. De Raad nam de publieke gezondheidszorg in ons land onder de loep en constateert dat die "te vrijblijvend en versnipperd is geregeld, te veel gericht is op de korte termijn en dat er te weinig in wordt geïnvesteerd."

In ons land bestaan grote sociaal-economische gezondheidsverschillen en de levensverwachting van de gemiddelde Nederlander is van een koppositie in de Europese Unie afgezakt naar de middenmoot. Tijdens de coronacrisis is bovendien gebleken dat de GGD's te weinig mensen en geld hebben voor reguliere taken in preventie – van vaccinaties tot infectieziektebestrijding. Door hun focus op preventie kunnen de GGD's een belangrijke bijdrage leveren "aan het verminderen van de druk op de overbelaste zorgsector," aldus de NRC. De helft van de Nederlanders heeft inmiddels een of meer chronische ziekten.

'Schokkend weinig'
In Nederland is de publieke gezondheidszorg grotendeels ondergebracht bij de 25 GGD’s, die onder de gemeenten vallen. De GGD's zijn belast met taken als vaccinaties, jeugdgezondheidszorg (onder meer de consultatiebureaus), infectieziektebestrijding, en het in kaart brengen van de gezondheidsrisico’s van bijvoorbeeld verontreinigd oppervlaktewater of de intensieve veehouderij in een provincie. Maar de GGD's hebben structureel te weinig mensen om al die taken uit te voeren. Zo is het tekort aan forensisch geneeskundigen (die bijvoorbeeld zedenonderzoeken uitvoeren) "rampzalig". Ook is er "schokkend weinig" geld beschikbaar. In 2019 werd aan de curatieve zorg in Nederland €97 miljard uitgegeven. Voor de publieke (preventieve) gezondheidszorg was €2,8 miljard beschikbaar.

De RVS komt met aanbevelingen om de publieke gezondheidszorg te versterken. Het budget moet structureel omhoog, er moeten wettelijke doelstellingen worden vastgelegd in de Wet preventieve gezondheidszorg (zoals het verhogen van de gemiddelde levensverwachting zodat Nederland weer in de Europese top-5 komt te staan), er moeten meer ministeries dan alleen VWS betrokken worden en de GGD's moeten zichtbaarder worden, bijvoorbeeld door deze meer de wijken in te laten gaan.

'Gezondheidscommissaris'
De opvallendste aanbeveling is die voor een 'speciale regeringscommissaris, vergelijkbaar met een Deltacommissaris'. De RVS ziet een "krachtdadige figuur met een duidelijke opdracht en een helder mandaat” voor zich, die langjarig moet worden benoemd. Van de nieuwe gezondheidscommissaris wordt verwacht dat hij of zij "voorstellen doet voor wettelijk vastgelegde doelen, een gezondheidsagenda opstelt, gemeenten aanspoort beter hun best te doen, en rapporteert aan de Tweede en Eerste Kamer."