2 min
Afgelopen week presenteerden de Vegetariërsbond en de True Animal Protein Price Coalition (TAPP Coalitie) in Nieuwspoort de resultaten van een onderzoek van Wageningen University & Research over de werkelijke vleesprijs. Volgens de organisaties, de opdrachtgevers voor het onderzoek, moet de prijs van vlees flink omhoog omdat je er ziek van wordt en we nu weten wat de gezondheidsschade daarvan kost.
Dat zou moeten door de gezondheidskosten die het eten van specifiek rood en bewerkt vlees op termijn met zich meebrengt direct in het product door te berekenen.
TAPP zegt dat als alle kosten bij winkelprijs worden opgeteld de kiloprijs voor rood vlees met €7,50 en voor bewerkt vlees met €4,30 (bewerkt vlees) omhoog moet. Dan hebben we het alleen nog maar over de ongezondheidsbelasting op vlees. De organisatie wijst erop dat in beginsel ook de kosten van uitbraken van besmettelijke dierziekten (zoals bijvoorbeeld ruimingen door vogelgriep of varkenspest), natuur- en milieuschade (stikstof) en gezondheidsschade door fijnstof niet zijn meegenomen. Ook de kosten die ontstaan door de vermindering van het aantal werkzame jaren als gevolg van ziekte zijn niet verdisconteerd. En dat geldt ook nog eens voor de gezondheidsproblemen die ontstaan door slechte bereiding van vlees, denk aan besmettingen met salmonella en campylobacter.
De onderzoekers bouwden een model en stopten daar een keuze van cijfers uit eerdere modellen in. De uitkomsten van hun rekenwerk bedienen TAPP en de Vegetariërsbond op hun wenken met onderbouwingen waar iedere vleesetende Nederlander van schrikt.
Kloppen ze ook? Een simpele check op de kracht van het model maakt het mogelijk onderscheid te maken tussen feiten en rekenwerk.
Het model om de echte en eerlijke prijs te bepalen voor voedingsproducten, in dit geval vlees, neemt uitsluitend de negatieve gezondheidseffecten van vleesconsumptie mee. Maar wat je ook eet, het is onderdeel van een menu. Daarom is het moeilijk om gezondheidseffecten enkel en alleen toe te schrijven aan één ingrediënt. Dat geldt net zo goed voor vlees als voor boontjes of een boterham. Ook al neemt het WUR-rekenwerk waar TAPP zich op baseert een gezond dieet als uitgangspunt, de focus ligt op een te hoge vleesconsumptie. Die wijkt daarmee af van een gezond eetpatroon. Wie zo zijn argumenten construeert, kan van ieder product iets lelijks zeggen.
Voedselconsumptie heeft per definitie gevolgen voor de gezondheid in zowel positieve als negatieve zin. Zelfs te veel water drinken is geen goed idee en schadelijk voor de volksgezondheid.
Vlees bestaat uit een rijk palet aan voedingsstoffen, die zeker niet allemaal ongezond zijn - de meeste zijn zelfs gezond te noemen. Dat neemt niet weg dat er een negatieve associatie bestaat tussen het eten van rood en bewerkt vlees en het risico op een aantal ziekten. Mogelijk hangt dat samen met een hoge consumptie.
Dat betekent echter in ieder geval niet dat er een causaal verband bestaat en dat de door TAPP in absolute zin aan vleesconsumptie toegeschreven ziekten en ziektekosten een direct gevolg zijn van vleesconsumptie. Bovendien zijn andere risicofactoren van invloed op onze gezondheid, waaronder leefstijl en genen.
Slechts een versimpeling
TAPP wil de productie en consumptie van vlees verminderen. Vanuit het perspectief van klimaat en milieu heeft die gedachte geen extra argument nodig. Voedselconsumptie heeft gevolgen voor landgebruik en daardoor voor milieu en klimaat. Wie de resultaten van het onderzoek naar de gezondheidseffecten van vlees echter uitdrukt in gezondheidsschade per kilo zet de meest zinvolle factoren bewust buiten spel en overdrijft andere.
Daar komt nog eens bij dat de sommen gebaseerd zijn op een opeenstapeling van modellen. Dat zijn versimpelingen van de werkelijkheid om een vergrootglas te leggen op specifieke aspecten en andere even het zwijgen op te leggen.
De voorgestelde vleesprijzen mag je dan ook met een korreltje zout nemen. Al helemaal omdat onlangs het voornamelijk plantaardige EAT/Lancet dieet door kritische onderzoekers toch echt te radicaal werd bevonden.
Het onderzoek zou bijvoorbeeld hebben kunnen pleiten voor vleesquota per persoon per week, maar liet duidelijk ruimte voor een heel andere adviesrichting. Het lijkt erop dat TAPP en de Vegetariërsbond niet alleen onderzoek maar ook de resultaten erbij bestelden. De wetenschap leverde die. Hoe politiek correct ook, dat mag kwalijk heten.
Dit artikel afdrukken
TAPP zegt dat als alle kosten bij winkelprijs worden opgeteld de kiloprijs voor rood vlees met €7,50 en voor bewerkt vlees met €4,30 (bewerkt vlees) omhoog moet. Dan hebben we het alleen nog maar over de ongezondheidsbelasting op vlees. De organisatie wijst erop dat in beginsel ook de kosten van uitbraken van besmettelijke dierziekten (zoals bijvoorbeeld ruimingen door vogelgriep of varkenspest), natuur- en milieuschade (stikstof) en gezondheidsschade door fijnstof niet zijn meegenomen. Ook de kosten die ontstaan door de vermindering van het aantal werkzame jaren als gevolg van ziekte zijn niet verdisconteerd. En dat geldt ook nog eens voor de gezondheidsproblemen die ontstaan door slechte bereiding van vlees, denk aan besmettingen met salmonella en campylobacter.
De onderzoekers bouwden een model en stopten daar een keuze van cijfers uit eerdere modellen in. De uitkomsten van hun rekenwerk bedienen TAPP en de Vegetariërsbond op hun wenken met onderbouwingen waar iedere vleesetende Nederlander van schrikt.
Kloppen ze ook? Een simpele check op de kracht van het model maakt het mogelijk onderscheid te maken tussen feiten en rekenwerk.
Het betekent in ieder geval niet dat er een causaal verband bestaat en dat de door TAPP in absolute zin aan vleesconsumptie toegeschreven ziekten en kosten een direct gevolg zijn van vleesconsumptieOnderdeel van een menu
Het model om de echte en eerlijke prijs te bepalen voor voedingsproducten, in dit geval vlees, neemt uitsluitend de negatieve gezondheidseffecten van vleesconsumptie mee. Maar wat je ook eet, het is onderdeel van een menu. Daarom is het moeilijk om gezondheidseffecten enkel en alleen toe te schrijven aan één ingrediënt. Dat geldt net zo goed voor vlees als voor boontjes of een boterham. Ook al neemt het WUR-rekenwerk waar TAPP zich op baseert een gezond dieet als uitgangspunt, de focus ligt op een te hoge vleesconsumptie. Die wijkt daarmee af van een gezond eetpatroon. Wie zo zijn argumenten construeert, kan van ieder product iets lelijks zeggen.
Voedselconsumptie heeft per definitie gevolgen voor de gezondheid in zowel positieve als negatieve zin. Zelfs te veel water drinken is geen goed idee en schadelijk voor de volksgezondheid.
Vlees bestaat uit een rijk palet aan voedingsstoffen, die zeker niet allemaal ongezond zijn - de meeste zijn zelfs gezond te noemen. Dat neemt niet weg dat er een negatieve associatie bestaat tussen het eten van rood en bewerkt vlees en het risico op een aantal ziekten. Mogelijk hangt dat samen met een hoge consumptie.
Dat betekent echter in ieder geval niet dat er een causaal verband bestaat en dat de door TAPP in absolute zin aan vleesconsumptie toegeschreven ziekten en ziektekosten een direct gevolg zijn van vleesconsumptie. Bovendien zijn andere risicofactoren van invloed op onze gezondheid, waaronder leefstijl en genen.
Slechts een versimpeling
TAPP wil de productie en consumptie van vlees verminderen. Vanuit het perspectief van klimaat en milieu heeft die gedachte geen extra argument nodig. Voedselconsumptie heeft gevolgen voor landgebruik en daardoor voor milieu en klimaat. Wie de resultaten van het onderzoek naar de gezondheidseffecten van vlees echter uitdrukt in gezondheidsschade per kilo zet de meest zinvolle factoren bewust buiten spel en overdrijft andere.
Daar komt nog eens bij dat de sommen gebaseerd zijn op een opeenstapeling van modellen. Dat zijn versimpelingen van de werkelijkheid om een vergrootglas te leggen op specifieke aspecten en andere even het zwijgen op te leggen.
De voorgestelde vleesprijzen mag je dan ook met een korreltje zout nemen. Al helemaal omdat onlangs het voornamelijk plantaardige EAT/Lancet dieet door kritische onderzoekers toch echt te radicaal werd bevonden.
Het onderzoek zou bijvoorbeeld hebben kunnen pleiten voor vleesquota per persoon per week, maar liet duidelijk ruimte voor een heel andere adviesrichting. Het lijkt erop dat TAPP en de Vegetariërsbond niet alleen onderzoek maar ook de resultaten erbij bestelden. De wetenschap leverde die. Hoe politiek correct ook, dat mag kwalijk heten.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
En wat ook nog niet meegerekend is; dat vleeseters grotere hufters zijn, die dus meer kwaad doen in de samenleving en in het verkeer. Of hoe zat het ook weer?
Wat het gebruik van nitraat betreft, dat acht ik plausibel. Verder speelt m.i. een rol het vet waarin gefrituurd en gebakken wordt: vaak plantaardige olie. Linolzuur bijvoorbeeld is niet zo braaf, zeker ook niet de restproducten (HNE) bij oxidatie. Er zijn uitstekende alternatieven,zowel voor nitraat als voor bakken en braden.
Vlees op zich ongezond? Een absurd verhaal.
Ik heb de afgelopen week vele uren besteed aan het kritisch doornemen van het rapport en ik ben het eens met de analyse van Dick.
Opmerkelijk is b.v. dat de auteurs 'rood vlees' en 'bewerkt vlees' als voedsel-item gelijk stellen aan het (ongezonde) ingrediënt. Bij chocola doen ze dat in hun rekenvoorbeeld niet: daar berekenen ze de bijdrage van het voedsel-item 'chocoladereep' aan de overall overconsumptie van het schadelijke ingrediënt 'suiker' door alleen de suikerfractie van die reep mee te nemen in die bijdrage (Cr).
Voor vlees stellen ze die Cr gelijk aan 1. Als je rekent met de bestanddelen van vlees die mogelijk negatief geassocieerd zijn met gezondheid (zout in bewerkt vlees, verzadigd vet in rood vlees), dan valt de Cr altijd lager uit dan 1. Dat is relevant, omdat de Cr-waarde uiteindelijk wordt gebruikt om de footprint indicator te berekenen, die weer de basis vormt voor de gezondheidszorgkosten die samenhangen met vleesconsumptie.
Op de achterkant van de spreekwoordelijke sigarendoos heb ik even berekend dat de Cr voor bewerkt vlees uitkomt op 0,17 (in plaats van 1), als ik reken met de (door de auteurs zelf genoemde) ongezonde component van bewerkt vlees (natrium).
M.i. is het rapport dan ook een schoolvoorbeeld van het adagium 'garbage in = garbage out'.
Het rapport bestaat eigenlijk uit twee delen: uitleg opzet en berekening van gezondheidsmodule voor true pricing methodiek (Hoofdstuk 1 t/m 6; m.i. niet heel veel mis mee) en uitwerking voor 'rood vlees' en 'bewerkt vlees' (Hoofdstuk 7). Ik heb sterk de indruk dat dat laatste hoofdstuk stevig leunt op de wensen van de opdrachtgevers (TAPP coalitie en Vegetariërsbond).
De auteurs gaan volledig voorbij aan de vraag wat mensen gaan eten ter vervanging van vlees; als dat sterk bewerkte, zoute vleesvervangers zijn, dan is het nog maar de vraag of er gezondheidswinst wordt behaald.
Bij de negatieve gezondheidsaspecten van rood vlees beschrijven de auteurs wel dat veel afhangt van de bereidingswijze (hoge temperaturen, zoals bij grillen of barbecueën, kunnen bijdragen aan de vorming van carcinogene metabolieten), maar bij de presentatie van de uitkomsten laten ze dit volledig buiten beschouwing.
Voor de gezondheidszorgkosten gerelateerd aan vleesconsumptie vermenigvuldigen de opstellers van het rapport (wereldwijde) GBD-data met (Nederlandse) RIVM-data; bovendien tellen ze alle gezondheidskosten die gerelateerd worden aan diverse ziekten/aandoeningen bij elkaar op. Ik vraag me af of dat terecht is.
Ook het verschil tussen associaties en causale verbanden wordt in hoofdstuk 7 nogal onder het tapijt geschoven; tevens ontbreken een gevoeligheidsanalyse en betrouwbaarheidsintervallen.
Ook jammer dat bij de presentatie in Nieuwspoort nog de cijfers uit een oudere versie van het rapport werden getoond (1,1 miljard gezondheidskosten per jaar door overconsumptie van rood en bewerkt vlees), in plaats van de cijfers uit het definitieve rapport (660 miljoen euro). Bij de presentatie werd ook gesteld dat overmatige vleesconsumptie leidt tot 100.000 darmkankerpatiënten, terwijl uit tabel 7.4 in het rapport blijkt dat dit er minder dan 11.000 zijn (en ook hier: een associatie is geen causaal verband en modellen zijn gehoorzaam aan wat je erin stopt).
Kortom: Al mijn vooroordelen tegen modellering worden in dit rapport bevestigd ;-)
Edit: ik zie nu dat de presentatie die Dick in zijn artikel linkt afwijkt van de versie die ik eerder zag. Ik was niet bij de bijeenkomst in Nieuwspoort, dus ik weet niet welke versie daar werd gepresenteerd.
In antwoord op Wouters vraag in #1: de vleeshufter bleek een geval van (zelfs heel ernstige) wetenschapsfraude.
Als de gezondheidskosten het probleem zijn zou ik het eigen risico omhoog zetten zodat de bevolking andere keuzes gaan maken mbt levensstijl. Ttaffers worden niet ziek en hebben er dan ook geen probleem mee lijkt mij.