3 min
Na vijftig jaar te zijn weg geweest, wordt er weer voorzichtig lupine geteeld op Nederlandse akkers. Reden voor een oogstfeestje afgelopen woensdag 29 augustus op het varkensbedrijf Ten Have Mellema in Beerta in Groningen. De 8,5 hectare lupinen die de familie teelt als voer voor het zogeheten ‘lupinevarken’ en daarmee soja vervangt, is voor zover bekend het grootste lupineveld in Nederland.
Onder luid applaus van buurtbewoners, familieleden, professionele betrokkenen en (agrarische) pers, zet de combine zijn tanden in de laatste kwart hectare lupineplanten. Het stralende nazomerweer geeft het gezelschap tussen de goudgele overgebleven resten plant en geblokte tafelkleedjes een Franse gloed. Het gros van de lupinen is vorige week al in alle rust geoogst, zonder pottenkijkers. Deze middag verdwijnen in razend tempo de planten van zo’n 70 cm hoog in de machine, waar een kwartiertje later een keurige bak witte erwten van zo’n 1800 kilo van overblijft. De stelen blijven in hoopjes achter. “Die drogen op de akker en worden later aan de varkens gevoerd”, licht prof. Rob van Haren van Kiemkracht toe. “Daar zitten nog verrassend veel bruikbare stoffen in.”
Varkens hebben eiwitten, energie, mineralen en micronutriënten nodig om te kunnen groeien. Het voer bestaat voor ongeveer 70% uit restproducten van de voedingsindustrie, zoals bierbostel, wei of gestoomde aardappelschillen. Daarnaast eten ze tarwe, gerst en mais, geewassen die de noodzakelijke energie maar nauwelijks eiwitten leveren. Die komen tegenwoordig voor een groot deel uit soja. Tot op heden was daarvoor geen serieuze vervanger die ook in Nederland geteeld kan worden, omdat we na de Tweede Wereldoorlog internationale afspraken maakten dat sojateelt niet in West-Europa plaats zou vinden. Lupine lijkt de eerste serieuze kanshebber om de concurrentie met dit eiwitrijke gewas wél aan te gaan, zowel voor menselijke consumptie als voor veevoer.
Daarmee maken we ons minder afhankelijk van soja-importen van buiten de EU, nu zo’n 10 miljoen ton per jaar. Van Haren: “Lupine verbetert ook nog eens de bodemvruchtbaarheid, het is een vlinderbloemige plant die stikstof bindt. In het geval van het lupinevarken gaat de lupine ook nog eens via de mest terug naar de akkers, waarmee je op regionaal niveau kringlopen sluit. Je bespaart er dus ook nog eens CO2 en foodmiles mee.” Van Haren ziet een mooie toekomst voor de Veenkoloniën in Noord-Drenthe en Groningen. “De grond hier én de schrale zandgronden in Brabant lenen zich prima voor dit gewas. In potentie kunnen we in Nederland zo’n 50.000 hectare lupinen telen, genoeg voor een kwart van onze sojaconsumptie. Van 1 hectare lupine, kun je 60 varkens voeren.”
Lupinevarken
Voor Annechien ten Have, het stralende middelpunt van dit oogstfeest, is het ‘lupinevarken’ in eerste instantie een manier om weg te komen van bulk, en een onderscheidend product in de markt te gaan zetten. “Dit lupinevarken past gewoon heel erg goed bij ons bedrijf”, meent zij. “Wij telen immers al maïs en tarwe om onze varkens mee te voeren. Ik vind het heel leuk om nu ook de benodigde eiwitten zelf te telen. Ik was al langere tijd op zoek naar iets nieuws, iets onderscheidends, waar ik mee verder zou kunnen. Het is een kans om uit de anonimiteit te komen.“
De voorvrouw van LTO varkenshouderij steekt met dit experiment behoorlijk haar nek uit. Brengt het telen van lupinen niet enorme risico’s met zich mee? “De risico’s van teelt zijn beperkt”, zegt Ten Have. “De eerste teelt is ook voorspoedig verlopen, al moet de opbrengst per hectare nog flink omhoog. Het voer is echter nog maar de eerste fase van het lupinevarken. In de volgende fase, bij de bouw van de dartelstal die nodig is om het lupinevarken aan 2 dierenwelzijnssterren te laten krijgen, nemen we veel meer risico. Door een goede verdeling van de marges willen we zorgen dat elke ketenpartner er voldoende aan overhoudt om duurzaam te kunnen innoveren. Daarnaast willen we een coöperatie oprichten. Er moet bovendien nog veel kennis worden opgedaan over hoe we lupineteelt kunnen optimaliseren.”
Dat klinkt allemaal geweldig. Een varken dat deel uitmaakt van de landbouwkringloop, dat een goed leven heeft en waaraan iedereen in de keten ook nog eens een goede prijs overhoudt. Maar smaakt het ook lekkerder? “Vorig jaar is ons vlees al uitgeprobeerd op de parlementaire barbecue”, zegt Rob van Haren. “Slagers vinden het echt lekkerder. Het is minder droog en eenvoudig te bereiden. Via een speciaal proces kun je het lekker sappig houden.” Volgens de hoogleraar is het vlees ook nog eens gezonder, omdat vanwege de gunstige darmwerking van lupinen de varkens minder antibiotica nodig hebben.
Een successtory dus op voorhand, dat lupinevarken? “Nou”, relativeert de Groningse Ten Have nuchter, “Met deze 8,5 hectare lupinen kunnen we nu 600 varkens voeren. Het duurt dus nog even voordat we heel Nederland kunnen voorzien.”
RTV Noord maakte een filmpje van het Lupine Oogstfeest.
Fotocredits: Dorine Ruter: Annechien Ten Have Mellema bij de bak lupine-erwten. Meer foto's hier
Dit artikel afdrukken
Varkens hebben eiwitten, energie, mineralen en micronutriënten nodig om te kunnen groeien. Het voer bestaat voor ongeveer 70% uit restproducten van de voedingsindustrie, zoals bierbostel, wei of gestoomde aardappelschillen. Daarnaast eten ze tarwe, gerst en mais, geewassen die de noodzakelijke energie maar nauwelijks eiwitten leveren. Die komen tegenwoordig voor een groot deel uit soja. Tot op heden was daarvoor geen serieuze vervanger die ook in Nederland geteeld kan worden, omdat we na de Tweede Wereldoorlog internationale afspraken maakten dat sojateelt niet in West-Europa plaats zou vinden. Lupine lijkt de eerste serieuze kanshebber om de concurrentie met dit eiwitrijke gewas wél aan te gaan, zowel voor menselijke consumptie als voor veevoer.
Daarmee maken we ons minder afhankelijk van soja-importen van buiten de EU, nu zo’n 10 miljoen ton per jaar. Van Haren: “Lupine verbetert ook nog eens de bodemvruchtbaarheid, het is een vlinderbloemige plant die stikstof bindt. In het geval van het lupinevarken gaat de lupine ook nog eens via de mest terug naar de akkers, waarmee je op regionaal niveau kringlopen sluit. Je bespaart er dus ook nog eens CO2 en foodmiles mee.” Van Haren ziet een mooie toekomst voor de Veenkoloniën in Noord-Drenthe en Groningen. “De grond hier én de schrale zandgronden in Brabant lenen zich prima voor dit gewas. In potentie kunnen we in Nederland zo’n 50.000 hectare lupinen telen, genoeg voor een kwart van onze sojaconsumptie. Van 1 hectare lupine, kun je 60 varkens voeren.”
Lupinevarken
Voor Annechien ten Have, het stralende middelpunt van dit oogstfeest, is het ‘lupinevarken’ in eerste instantie een manier om weg te komen van bulk, en een onderscheidend product in de markt te gaan zetten. “Dit lupinevarken past gewoon heel erg goed bij ons bedrijf”, meent zij. “Wij telen immers al maïs en tarwe om onze varkens mee te voeren. Ik vind het heel leuk om nu ook de benodigde eiwitten zelf te telen. Ik was al langere tijd op zoek naar iets nieuws, iets onderscheidends, waar ik mee verder zou kunnen. Het is een kans om uit de anonimiteit te komen.“
De voorvrouw van LTO varkenshouderij steekt met dit experiment behoorlijk haar nek uit. Brengt het telen van lupinen niet enorme risico’s met zich mee? “De risico’s van teelt zijn beperkt”, zegt Ten Have. “De eerste teelt is ook voorspoedig verlopen, al moet de opbrengst per hectare nog flink omhoog. Het voer is echter nog maar de eerste fase van het lupinevarken. In de volgende fase, bij de bouw van de dartelstal die nodig is om het lupinevarken aan 2 dierenwelzijnssterren te laten krijgen, nemen we veel meer risico. Door een goede verdeling van de marges willen we zorgen dat elke ketenpartner er voldoende aan overhoudt om duurzaam te kunnen innoveren. Daarnaast willen we een coöperatie oprichten. Er moet bovendien nog veel kennis worden opgedaan over hoe we lupineteelt kunnen optimaliseren.”
Dat klinkt allemaal geweldig. Een varken dat deel uitmaakt van de landbouwkringloop, dat een goed leven heeft en waaraan iedereen in de keten ook nog eens een goede prijs overhoudt. Maar smaakt het ook lekkerder? “Vorig jaar is ons vlees al uitgeprobeerd op de parlementaire barbecue”, zegt Rob van Haren. “Slagers vinden het echt lekkerder. Het is minder droog en eenvoudig te bereiden. Via een speciaal proces kun je het lekker sappig houden.” Volgens de hoogleraar is het vlees ook nog eens gezonder, omdat vanwege de gunstige darmwerking van lupinen de varkens minder antibiotica nodig hebben.
Een successtory dus op voorhand, dat lupinevarken? “Nou”, relativeert de Groningse Ten Have nuchter, “Met deze 8,5 hectare lupinen kunnen we nu 600 varkens voeren. Het duurt dus nog even voordat we heel Nederland kunnen voorzien.”
RTV Noord maakte een filmpje van het Lupine Oogstfeest.
Fotocredits: Dorine Ruter: Annechien Ten Have Mellema bij de bak lupine-erwten. Meer foto's hier
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Vertel nu eens preciezer wat de voordelen van lupine zijn behalve de empathische verkooptruuk.
Doodgewoon het binnenhalen van subsidie,s . Natuurlijk is het ieder vrij om te proberen markt te veroveren middels een eigen varken maar doe dat dan op eigen kosten en risico. Gezien de spannigen en problemen die er momenteel in de sector varkenshouderij zijn kunnen die subsidiegelden ook beter benut worden. Het begint steeds meer varkenshouders te storen dat de gelden alsmaar moeten vloeien naar de grotere bedrijven van bestuurders. Juist met die subsidies komen er scheve verhoudingen in het veld waar de gezinsbedrijven ,,slachtoffer ,, van worden. Opmerkelijk vond ik ook een uitspraak van bisschop Liesen van Breda in vakblad Boeren Business. (Augustus 2012) De ,,C,, is weg uit de ZLTO, maar ook uit het beleid ?. Hij heeft zorgen over de huidige koers in de landbouw. Bestuurders hebben ook taken richting voedselveiligheid en milieu wil hij aangeven. Vele onderwerpen inzake voedselveilgheid en milieu mag je echter niet over paten en vragen stellen. Ook niet in de sector varkenshouderij. Ook niet dus over hormonen. Bisschop Liesen haalt precies dezelfde hormonen aan in artikel als waar ik ook telkenmale voor waarschuw. Helaas is de sector nog niet zo ver dat die onderwerpen bespreekbaar zijn. Doodgewoon de keten moet veranderen , bestuurderstaken liggen elders.
Tjonge, wat een zure reacties. Geweldig Annechien, dat jullie hiermee experimenteren. Ik begrijp niet echt wat Jack en Hendrik bezielt. Als de soja uit Zuid Amerika komt, en ten koste gaat van de biodiversiteit in de Cerrado, is het ook niet goed.
Lupine is een prachtig gewas, wat naast een normale hoeveelheid fosfaat weinig of geen stikstof nodig heeft. Een bloeiend gewas, waar bijen en insecten op af komen, waar weinig of niet op gespoten hoeft te worden en erg aantrekkelijk is voor haas, ree en konijn. En een klein beetje extra variatie geeft in de akkerbouw.
En Hendrik, kun je aangeven waarom zetmeelaardappelen met hun milieubelasting of snijmaïs met zero-biodiversiteit superieur zijn aan lupine?
Annechien, succes ermee in de komende jaren.
Jopie,waarom moet de teelt van lupine zo positief zijn? Er mag toch ook wel gekeken worden naar de neveneffecten die de teelt van lupine opleverd. Lupine heeft weinig of geen stikstof nodig. Waar moet je dan met de varkensmest naar toe? Niet naar de lupineteelt dus. Wanneer lupineteelt grootschalig wordt aangepakt krijg je dus een groter mestoverschot. En volgens mij valt dat niet als iets positiefs te benoemen.
@Piet, de essentie van landbouw is niet om zoveel mogelijk stront over je land te laten lopen. Bij mijn weten is dierlijke mest in de rest van de wereld een waardevolle input, alleen in Nederland zien we het als afvalprodukt, waar je voor moet betalen om ervan af te komen. Een uitwas van een ziek systeem, niet de norm voor de toekomst hoop ik.