We zijn een soort 'accountants' van onze eigen producten, zegt hoogleraar Ruth Mugge, hoogleraar duurzaam consumentengedrag. Blijkbaar hebben we in ons hoofd dat een telefoon twee of drie jaar mee kan. In die tijd schrijven we de 'mentale boekwaarde' in ons hoofd af en aan het einde van die tijd denken we negatiever over onze telefoon. Hetzelfde geldt voor een ijskast of wasmachine. Die heeft een mentale boekwaarde van 12 à 15 jaar. Dan kopen we dan een nieuwe, terwijl de oude het nog prima doet.
Doodzonde, want vroegtijdig apparaten vervangen is slecht voor het milieu en het klimaat. Eén op de 6 wasmachines blijkt nog helemaal OK als die vervangen wordt.
Volgens Mugge is er niet moeilijk om de mentale boekwaarde te resetten. Laat een apparaat aan 'geruststelling' doen. Plak op de laptop een sticker met 'deze laptop gaat maar liefst 8 jaar mee', of stop een sensor in de wasmachine die aangeeft 'ik ga nog lekker, geen zorgen'. En geef de consument de controle terug met duidelijke foutmeldingen, reparatiehandleidingen en apparaten die je zelf open kunt schroeven. Want ook al zijn we het zelf repareren verleerd, als een apparaat te repareren valt, kopen we toch iets minder snel een nieuwe. Er zijn gelukkig nog reparateurs.
"Een product dat niet verslijt, is een tragedie voor het bedrijfsleven"
Geleidelijk aan worden ingenieurs gedwongen om producten te maken die steeds sneller verslijten om de vraag van de consument te vergroten ...
Terwijl de hulpbronnen van de planeet op raken, is daar nog niets aan veranderd. "De logica is nog steeds om te groeien," zegt Serge Latouche, emeritus hoogleraar economie aan de Universiteit van Parijs.
Wat een geleuter, je wilt gewoon de verbeterde versie, minstens dezelfde die je buurman of vrouw heeft. Als je het geld ervoor hebt.
De observatie is juist alleen voel je al waar dit heen gaat: nog meer overheidsbemoeienis in het privéleven van mensen. Want hoe moeten we anders het menselijke gedrag veranderen?
De kern van het probleem zit 'm niet in het menselijke gedrag. Want waarom zouden mensen moedwillig de toekomst van hun nageslacht willen verzieken door onverantwoord consumeren? De reden is dat mensen en masse met de rug tegen de muur staan en door een onzichtbare hand worden gedwongen tot korte termijn denken, tot overleven.
Onze realiteit bestaat uit twee economieën: De echte waarin jij en ik proberen waarde toe te voegen in ruil voor geld. En de virtuele financiële economie waarin geen tot heel weinig waarde wordt gecreëerd maar waar wel enorme winsten worden gemaakt. De enige plek waar die winsten vandaan kunnen komen is uit de echte economie die dus ongemerkt wegvloeien naar de financiële economie. Dat maakt dat alles en iedereen, van klein tot zeer groot maar met één ding bezig is en dat is ervoor te zorgen dat we aan het eind van het jaar door harder en/of efficiënter te werken, net zoveel koopkracht hebben als aan het begin van het jaar (de officiële inflatiecijfers zijn van deze geldontwaarding maar een zeer beperkte weerspiegeling).
Met als gevolg de structurele uitputting van mens en planeet.
Willen we dus iets veranderen dat echt zoden aan de dijk zet, dan zullen we naar het fundament van onze economische realiteit moeten: ons monetaire systeem dat in essentie parasitair is en uiteindelijk zijn gastheer (mens en planeet) zal doden als gevolg uitputting.
Een wereld waarin de prikkel tot extreme groei en korte termijn denken ontbreekt, is een wereld waar naar schatting de mensen voor hetzelfde geld de helft minder hard hoeven te werken. De rust die dat geeft zal mensen vanzelf weer de mentale ruimte geven om zijn aandacht van de korte naar de lange (duurzame) termijn te verschuiven.
Al andere pogingen om de planeet te redden (nou ja, die heeft wel ergere dingen overleeft - het zijn de mensen die moeten vrezen) zijn zinloos en slechts druppels op een gloeiende plaat.
Help de schrijver de juiste toon te vinden waarop je naar hem of haar wilt luisteren.
Klik op de naam van de schrijver en gebruik het "Stuur een mail" veld op zijn of haar profiel om je bericht te versturen.
Lees alles over reageren in de gespreksregels.
