We worden overspoeld met diëten, van het Atkins tot het Zone dieet, terwijl dieetgoeroes oude wijsheden en voedingsmythes herkauwen tot moeilijk verteerbare onzin en halve waarheden. Hoe kunnen we uit deze overvloed van dieetadvies nog weten welke diëten nu echt gezond zijn?
Het probleem met de meeste dieetboeken is dat gewichtsverlies hun streefdoel is. Dat is geen goede benadering. Veel interessanter is om diëten te bekijken vanuit het standpunt van de biogerontologie. De biogerontologie is de wetenschap die het verouderingsproces bestudeert. En wie weet waarom we verouderen, kan meteen heel wat dieethypes en zogezegde voedselwijsheden doorzien. Bovendien, een voedingspatroon dat aansluit bij inzichten uit de biogerontologie vermindert drastisch de kans op verouderingsziektes, zoals hart-en vaatziektes, diabetes, botontkalking of dementie. En als leuke bijkomstigheid verlies je gewicht. Daar was het bij de meeste dieetboeken immers om te doen.
Dankzij biogerontologische inzichten kunnen we ook de langetermijngevolgen van veel diëten beter inschatten. Zo is één van de oorzaken van veroudering het opstapelen van proteïnen (eiwitten) overal in het lichaam. Gedurende de decennia dat ons leven verstrijkt, klonteren eiwitten in en
rond onze cellen samen, waardoor deze cellen verstopt geraken, minder goed functioneren en zelfs afsterven. Wanneer eiwitten samenklonteren in onze hersenen, neemt ons geheugen af en krijgen we uiteindelijk dementie. Wanneer dit gebeurt in onze oogcellen, gaat ons zicht achteruit.
Hartspiercellen die volgeslibt geraken met proteïnen zorgen ervoor dat ons hart steeds zwakker wordt.
Hoe meer proteïnen je inneemt, hoe meer dit proces versneld wordt. Kortom, door het verouderingsproces te bestuderen, zie je meteen dat de populaire proteïnediëten à la Atkins, Dukan of dr. Frank niet gezond zijn en het verouderingsproces versnellen. En dat is wat onderzoek ook aantoont. Proefdieren die op proteïne-arme diëten worden gezet verouderen minder snel en leven langer. Rapamycine, één van de weinige stoffen die proefdieren echt langer kan doen laten leven, werkt door net de proteïneproductie in de cellen af te remmen. En elke geneeskundestudent leert op de universiteit dat een te hoge proteïne-inname ongezond is voor nieren, lever en andere organen. Natuurlijk val je af van deze eiwitrijke diëten, en dat is voor veel mensen een teken dat het een goed dieet is. Maar het gewichtsverlies gebeurt op een ongezonde manier.
De biogerontologie leert ons dat ook suiker een belangrijke rol speelt in het verouderingsproces. Onderzoekers kunnen wormpjes en muizen verschillende malen langer laten leven door te knoeien met de genen die de suikerhuishouding regelen. Wanneer we teveel suiker eten, gaat het lichaam sneller verouderen. Ondermeer omdat suiker overal in het lichaam gaat kleven, en zo bijvoorbeeld de collageenvezels in onze huid aan elkaar gaat lijmen, waardoor we rimpels krijgen. Maar ook staar, een hoge bloeddruk en andere verouderingsziektes zijn het gevolg van suiker die als een moleculaire plakstift werkt. Vooral producten die snelle suikers bevatten, zoals wit brood, witte rijst of niet-volkorenpasta versnellen het verouderingsproces. Maar ook aardappelen bestaan uit suikers (zetmeel). Vandaar dat de Universiteit van Harvard in zijn nieuwe voedingspiramide aardappelen in de verboden top plaatst, naast snoep en frisdrank. De gezondste diëten zijn diegenen waarin aardappelen, maar ook brood, pasta en rijst drastisch geminderd worden. Cynthia Kenyon, één van ’s wereld meest vooraanstaande onderzoekers naar het verouderingsproces, eet op deze manier, en ‘voelt zich alsof ze terug een tiener is’.
En wat met de goede oude vetarme diëten? Die zouden vooral goed zijn tegen hart-en vaatziektes, nietwaar? Vetten worden al decennia lang als de boosdoeners beschouwd die onze bloedvaten doen dichtslibben en onze cholesterol verhogen. Onderzoek toont echter anders aan. Niet zozeer
vetten, maar vooral suikers veroorzaken hart-en vaatziekten. En dan zeker de snelle suikers, met als koplopers de frisdranken, die eigenlijk vloeibare suikers zijn. Wie één frisdrank per dag drinkt, heeft 43 procent meer kans op een hartaanval en verdubbelt zijn risico op diabetes, een ziekte die zelf de kans op een hartaanval vier keer groter maakt. Veel voedseladviezen houden geen rekening met het feit dat er ook goede vetten bestaan, die zich bijvoorbeeld in vette vis, zwarte chocolade of noten bevinden. Twee keer per week vette vis eten, vermindert de kans op een hartaanval met 40 procent volgens grote onderzoeken. Een onderzoek bij 120 000 vrouwen toonde aan dat een handvol walnoten per dag de kans op een hartaanval met bijna de helft verminderde. En een onderzoek bij 140 000 personen toonde aan dat chocolade de kans op hart-en vaatziektes 37% kleiner maakt.
En zo komen we bij de grote tragedie van populaire diëten. De meeste diëten trekken altijd bepaalde caloriegroepen voor of raden er juist af. Er zijn drie caloriegroepen: suikers (koolhydraten), proteïnen (eiwitten) en vetten. Volgens het Atkinsdieet moet je vooral veel eiwitten eten en moet je de suikers minderen, terwijl de ‘hartvriendelijke’ vetarme diëten de vetten terugschroeven. Maar niet zozeer de caloriegroepen zijn van belang; wel de vorm waaronder die caloriegroepen worden aangeleverd. Suikers zijn zowel gezond als ongezond. Ze zijn gezond onder de vorm van fruit of zetmeelrijke groenten, maar ongezond onder de vorm van aardappelen of frisdrank. Vetten zijn zowel gezond als ongezond. Ze zijn gezond onder de vorm van omega-3 rijke vette vis en noten, maar ongezond onder de vorm van cakes en koekjes. Idem voor de eiwitten.
Met de hedendaagse overvloed aan diëten en voedingsadvies is het moeilijk te weten wat nu nog gezond is, vooral wat de lange termijn betreft. Dankzij inzichten in het verouderingsproces kunnen we beter inschatten hoe gezond of ongezond bepaalde voeding en voedingspatronen zijn. En dan blijken de meeste diëten en voedingsadviezen door de mand te vallen. Van proteïnediëten die het verouderingsproces versnellen, tot de meeste antioxidanten die niet werken: het zijn schijnoplossingen die op lange termijn meestal net het omgekeerde bewerkstelligen. Wie gezond en lang wil leven, doet er goed aan de Cynthia Kenyons van de wereld te volgen, en niet de dieetgoeroes en de proteïneshakeverkopers die enkel gewichtsverlies in het achterhoofd houden.
Kris Verburgh is arts en doet onderzoek naar het verouderingsproces. Hij is auteur van de bestseller ‘De voedselzandloper’ (www.voedselzandloper.com), ook op foodlog besproken. Dit artikel verscheen tevens in Ode.
Fotocredits: imelda
Dit artikel afdrukken
Dankzij biogerontologische inzichten kunnen we ook de langetermijngevolgen van veel diëten beter inschatten. Zo is één van de oorzaken van veroudering het opstapelen van proteïnen (eiwitten) overal in het lichaam. Gedurende de decennia dat ons leven verstrijkt, klonteren eiwitten in en
rond onze cellen samen, waardoor deze cellen verstopt geraken, minder goed functioneren en zelfs afsterven. Wanneer eiwitten samenklonteren in onze hersenen, neemt ons geheugen af en krijgen we uiteindelijk dementie. Wanneer dit gebeurt in onze oogcellen, gaat ons zicht achteruit.
Hartspiercellen die volgeslibt geraken met proteïnen zorgen ervoor dat ons hart steeds zwakker wordt.
Hoe meer proteïnen je inneemt, hoe meer dit proces versneld wordt. Kortom, door het verouderingsproces te bestuderen, zie je meteen dat de populaire proteïnediëten à la Atkins, Dukan of dr. Frank niet gezond zijn en het verouderingsproces versnellen. En dat is wat onderzoek ook aantoont. Proefdieren die op proteïne-arme diëten worden gezet verouderen minder snel en leven langer. Rapamycine, één van de weinige stoffen die proefdieren echt langer kan doen laten leven, werkt door net de proteïneproductie in de cellen af te remmen. En elke geneeskundestudent leert op de universiteit dat een te hoge proteïne-inname ongezond is voor nieren, lever en andere organen. Natuurlijk val je af van deze eiwitrijke diëten, en dat is voor veel mensen een teken dat het een goed dieet is. Maar het gewichtsverlies gebeurt op een ongezonde manier.
De biogerontologie leert ons dat ook suiker een belangrijke rol speelt in het verouderingsproces. Onderzoekers kunnen wormpjes en muizen verschillende malen langer laten leven door te knoeien met de genen die de suikerhuishouding regelen. Wanneer we teveel suiker eten, gaat het lichaam sneller verouderen. Ondermeer omdat suiker overal in het lichaam gaat kleven, en zo bijvoorbeeld de collageenvezels in onze huid aan elkaar gaat lijmen, waardoor we rimpels krijgen. Maar ook staar, een hoge bloeddruk en andere verouderingsziektes zijn het gevolg van suiker die als een moleculaire plakstift werkt. Vooral producten die snelle suikers bevatten, zoals wit brood, witte rijst of niet-volkorenpasta versnellen het verouderingsproces. Maar ook aardappelen bestaan uit suikers (zetmeel). Vandaar dat de Universiteit van Harvard in zijn nieuwe voedingspiramide aardappelen in de verboden top plaatst, naast snoep en frisdrank. De gezondste diëten zijn diegenen waarin aardappelen, maar ook brood, pasta en rijst drastisch geminderd worden. Cynthia Kenyon, één van ’s wereld meest vooraanstaande onderzoekers naar het verouderingsproces, eet op deze manier, en ‘voelt zich alsof ze terug een tiener is’.
En wat met de goede oude vetarme diëten? Die zouden vooral goed zijn tegen hart-en vaatziektes, nietwaar? Vetten worden al decennia lang als de boosdoeners beschouwd die onze bloedvaten doen dichtslibben en onze cholesterol verhogen. Onderzoek toont echter anders aan. Niet zozeer
vetten, maar vooral suikers veroorzaken hart-en vaatziekten. En dan zeker de snelle suikers, met als koplopers de frisdranken, die eigenlijk vloeibare suikers zijn. Wie één frisdrank per dag drinkt, heeft 43 procent meer kans op een hartaanval en verdubbelt zijn risico op diabetes, een ziekte die zelf de kans op een hartaanval vier keer groter maakt. Veel voedseladviezen houden geen rekening met het feit dat er ook goede vetten bestaan, die zich bijvoorbeeld in vette vis, zwarte chocolade of noten bevinden. Twee keer per week vette vis eten, vermindert de kans op een hartaanval met 40 procent volgens grote onderzoeken. Een onderzoek bij 120 000 vrouwen toonde aan dat een handvol walnoten per dag de kans op een hartaanval met bijna de helft verminderde. En een onderzoek bij 140 000 personen toonde aan dat chocolade de kans op hart-en vaatziektes 37% kleiner maakt.
En zo komen we bij de grote tragedie van populaire diëten. De meeste diëten trekken altijd bepaalde caloriegroepen voor of raden er juist af. Er zijn drie caloriegroepen: suikers (koolhydraten), proteïnen (eiwitten) en vetten. Volgens het Atkinsdieet moet je vooral veel eiwitten eten en moet je de suikers minderen, terwijl de ‘hartvriendelijke’ vetarme diëten de vetten terugschroeven. Maar niet zozeer de caloriegroepen zijn van belang; wel de vorm waaronder die caloriegroepen worden aangeleverd. Suikers zijn zowel gezond als ongezond. Ze zijn gezond onder de vorm van fruit of zetmeelrijke groenten, maar ongezond onder de vorm van aardappelen of frisdrank. Vetten zijn zowel gezond als ongezond. Ze zijn gezond onder de vorm van omega-3 rijke vette vis en noten, maar ongezond onder de vorm van cakes en koekjes. Idem voor de eiwitten.
Met de hedendaagse overvloed aan diëten en voedingsadvies is het moeilijk te weten wat nu nog gezond is, vooral wat de lange termijn betreft. Dankzij inzichten in het verouderingsproces kunnen we beter inschatten hoe gezond of ongezond bepaalde voeding en voedingspatronen zijn. En dan blijken de meeste diëten en voedingsadviezen door de mand te vallen. Van proteïnediëten die het verouderingsproces versnellen, tot de meeste antioxidanten die niet werken: het zijn schijnoplossingen die op lange termijn meestal net het omgekeerde bewerkstelligen. Wie gezond en lang wil leven, doet er goed aan de Cynthia Kenyons van de wereld te volgen, en niet de dieetgoeroes en de proteïneshakeverkopers die enkel gewichtsverlies in het achterhoofd houden.
Kris Verburgh is arts en doet onderzoek naar het verouderingsproces. Hij is auteur van de bestseller ‘De voedselzandloper’ (www.voedselzandloper.com), ook op foodlog besproken. Dit artikel verscheen tevens in Ode.
Fotocredits: imelda
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Goed boek! Nuttig als inzichten vanuit andere vakgebieden (zoals gerontologie) worden gerelateerd aan voeding. Ook ongelofelijk dat ik tijdens mijn opleiding in Wageningen tot producent (studie tuinbouw) niets heb meegekregen over voeding. Grote weeffout. Ik hoop dat Olaf van Kooten dit ook leest. Neem dit mee naar de nieuwe lichtingen studenten!
Dat consumenten kunnen verdwalen in het dieetlandschap is te begrijpen. Er worden namelijk zoveel dieetboeken aangeboden, die bijna allemaal een tijdelijke succes geven. Als ik bovenstaand stuk lees, kan ik alleen maar concluderen dat de schrijver ervan ook een beetje verdwaald is. Misschien in het dieetlandschap, maar zeker in de voedingswetenschap. Als je het hebt over de relatie tot eiwitten in het dieet en het samenklonteren van eiwtten in verschillende organen, suiker als moleculaire plakstift en veroudering gebruikt om de consument op te focussen, weet ik al genoeg over de wetenschappelijke onderbouwing van dergelijke verhalen. Ongetwijfeld kan de schrijver erg pakkend schrijven, maar dingen zie heel logisch lijken, hoeven nog niet te kloppen.
En wat betreft al die diëten een clichéreactie: ze werken tijdelijk. Zolang je ze volgt val je af, stop je er mee, kom je weer bij. Leefstijlverandering is essentieel voor succes bij het afvallen. Ik denk dat mensen die af willen vallen te veel haast hebben en daarom precies verkeerd om starten. Ze vallen eerst agressief af en gaan dan pas denken aan hoe ze hun leefstijl moeten veranderen. Mijn tip: Neem er eens een jaar de tijd voor en doe het eens andersom: Probeer eerst eens je leefstijl te veranderen. Wat betreft je voedingspatroon is de Schijf van Vijf echt de beste leidraad. Als je die een paar maanden volgt, zal je zien dat je langzaam af gaat vallen. Als je dan een van die boeken van die dieetgoeroes een tijdje volgt, kan er, wat afvallen betreft, even de versnelling in. Je zal dan zien dat je achteraf kan zeggen dat zowel de Schijf van Vijf als die dieetgoeroeboeken beiden werken... Misschien zelfs de Voedselzandloper. Hoe gek het ook klinkt. Die leefstijl die je voordat je bent gestart met die goeroediëten pak je na die tussensspurt met het strenge dieet dus weer op. Zorg wel dat je die diëten niet te lang volgt en weer terug komt op een gezond en gevarieerd voedingspatroon. Dit om tekorten te voorkomen. Noem het maar de Dr. Stephan methode... ;)
Wat grappig! Deze schrijver doet een 'pot verwijt de ketel'. Hij fulmineert tegen dieetgoeroes, maar doet zelf ook aan bangmakerij met dichtklevende cellen in hersenen en hart. Ja, een ongezonde voeding kan zelfs (o, horror!) leiden tot veroudering. Maar ik zeg er verder niks over, want ik heb het boek niet gelezen. Ik voeg alleen nog gratis en voor niks mijn cursus 'hoe word ik een dieetgoeroe' (uit 2003) toe.
Hoe word ik een dieetgoeroe?
Nu ruim veertig procent van Nederland te dik is, is er goud geld te verdienen in de slankheidsmarkt. Want al die dikkerds willen natuurlijk wanhopig graag afvallen. Op één voorwaarde, nou ja, eigenlijk drie: ze willen niet minder eten, niet meer bewegen en niet minder drinken. Iedereen is daarom op zoek naar de Gouden Graal van het Gezonde Gewicht. En dat biedt jou een gouden kans.
Het is simpel. Zorg dat je de ultieme leermeester wordt voor de dikke medemens en je bent binnen. Dieetgoeroes als Montignac en Atkins gingen je voor. En jij kunt het ook! Volg deze Spoedcursus in 8 stappen: hoe word ik een dieetgoeroe?
1. Noem jezelf dokter of specialist (dit maakt meer indruk dan diëtist), of zeg dat je de wetenschappelijke literatuur van de laatste 48 jaar altijd op de voet hebt gevolgd.
2. Vertel de buitenwereld dat je zelf altijd gewichtsproblemen hebt gehad, maar dat je nu de ultieme oplossing hebt gevonden. Zonder moeite! Zonder honger! Alles eten wat je maar wilt!
3. Schrijf een boek over jouw inzichten. Wees niet bang, je hoeft niet écht te kunnen schrijven. Je hongerige lezertjes zullen het meest onverteerbare proza als hapklare brokjes verzwelgen.
4. Babbel in het boek over jouw ideeën over eten, jouw lijdensweg met de kilo’s teveel en je Plotselinge Inzicht In Dé Oplossing. Woorden als ‘dieet’, ‘lijnen’ en ‘verboden’ zijn absoluut verboden in je boek. Gebruik uitsluitend positieve termen, zoals ‘mijn methode’, ‘alles eten wat je wilt’, ‘geen calorieën tellen’ en ‘blijvend gewichtsverlies’. Zet je woorden kracht bij met veel HOOFDLETTERS en uitroeptekens!!!
5. Verzin een mooie semi-wetenschappelijke theorie over de achtergrond van je afslankmethode. Het kan niet wild genoeg zijn: verstoorde bloedsuikers, ophoping van afvalstoffen in de darmen, gisting in de maag, koolhydraatverslaving, ontregelde lichaamscyclus, ernstige vitaminetekorten, allergische reacties in het bloed. Je lezers moeten het gevoel krijgen dat hun lichaam een vat vol chemisch afval is, dat elk moment kan ontploffen. Dat is nodig om ze op te warmen voor:
6. De ultieme oplossing. Die hoef je niet zelf te bedenken hoor. Je plagieert ‘m gewoon uit een van de boeken van andere dieetgoeroes (dat doen ze namelijk allemaal). Je oplossing is: veel groente en fruit, geen suiker, geen bewerkte producten en een half uur bewegen per dag. Dat is genoeg, want voor de meeste Nederlanders betekent dit al een fikse calorieënbesparing. Maar:
7. Als je het leuk vindt om je publiek te laten puzzelen, kun je nog iets lolligs bedenken over ingewikkelde maaltijdcombinaties (geen koolhydraten met eiwitten bijvoorbeeld). Of je verzint wat grappige voorschriften als alleen fruit bij het ontbijt, na 21.00 uur niets meer eten of het verbod op het koken van de maaltijden. Aan het eind van het boek is er nog plaats voor wat recepten.
8. Bijna klaar. Zorg alleen nog voor een paar celebrities die jouw boodschap voor je willen verkondigen. En, om echt goed te verdienen, heb je nog iets nodig om te verkopen, bijvoorbeeld vitaminepillen, extra pure chocola, stofwisselingsboosters of dure bloedonderzoeken.
Oogsttijd. Geniet van de roem en de poen. Jij gaat vet verdienen.
Karine Hoenderdos
Mooi bijdrage van Karine. Dieten: mijn lichaam doet toch niet wat ik wil.
Aan Karine heb ik twee duimpjes gegeven, maar ik zou er zeker nog 10 extra willen geven!
@Kris, niks mis met boekenschrijven en verkopen, ik gun ieder zijn/haar broodwinning. Maar hier op FL proberen we het een beetje wetenschappelijk te houden. Ik gier van het lachen "klonterende eiwitten". En verder? Ik zie dat Kris in zeer grote mate verwijst naar het oerdieet (op zijn haver na dan ;-) )