Tot mijn grote plezier reageerde Remko Kuipers positief op de suggestie om de Nederlandstalige samenvatting van zijn proefschrift 'Fatty acids in human evolution' in PDF-vorm aan het publiek ter beschikking te stellen. Kuipers promoveerde gisteren in Groningen op een onderzoek dat op zowel theoretische als empirische basis een plausibel en omvattend denkraam biedt om de verbanden tussen ons eetpatroon en welvaartsziekten te verklaren. Zijn conclusie luidt: we eten teveel graanproducten. Ons lichaam is daar niet op gebouwd en gaat daardoor gebreken vertonen.
De eerste paragraaf van de samenvatting luidt:
"Via de nieuwsmedia krijgen we vrijwel dagelijks informatie over nieuw ontdekte erfelijke “afwijkingen” waarbij niet zelden wordt gesuggereerd dat deze “afwijkingen” ten grondslag liggen aan de belangrijkste chronische ziektes waarmee we in de Westerse maatschappij te maken hebben, zoals suikerziekte (diabetes mellitus type 2), hart en vaatziekte, bepaalde vormen van kanker en degeneratieve ziektes van de hersenen, bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer. Vaak eindigt zo’n bericht met de boodschap die in essentie neerkomt op: “Het is momenteel nog te vroeg, maar over een aantal jaren zullen nieuwe geneesmiddelen op de markt verschijnen die deze foute genen tot de orde zullen roepen”. Het betreft één van de vele voorbeelden van hoe hoog gespannen onze verwachtingen zijn van het onderzoek van ons genoom. Ook van hoezeer we gefocusseerd zijn op het genezen van welvaartsziektes en hoe weinig we aan de preventie hiervan doen. Merkwaardigerwijs is nagenoeg iedereen het er eveneens over eens dat “Preventieve Geneeskunde” de beste vorm is van Geneeskunde. Het verrichten van genetisch onderzoek is echter “sexy” en daar hebben we veel geld voor over in de vorm van subsidie. Onderzoek naar preventie is daarentegen moeizaam: het proces op weg naar de bovengenoemde welvaartsziektes strekt zich uit over tientallen jaren en zolang wachten om te zien of een leefstijlverandering zijn nut bewijst is nagenoeg onuitvoerbaar en onbetaalbaar. Bovendien zijn interventies in onze leefstijl doorgaans niet te patenteren, treden we bij voorkeur niet teveel in de privacy van een ander, en lijden we aan de mismoedige gedachte dat “mensen toch niet willen afvallen en ook al niet willen stoppen met roken als je ze op de gevaren wijst”."
Download hier de volledige PDF van het Nederlandstalige samenvatting van Remko Kuipers proefschrift 'Fatty acids in human evolution: contribution to evolutionary medicine' (verdedigd op 26 maart jl. aan het UMCG in Groningen).
Foto: Remko Kuipers, credits: Ringel Goslinga voor het VSB Fonds
Dit artikel afdrukken
"Via de nieuwsmedia krijgen we vrijwel dagelijks informatie over nieuw ontdekte erfelijke “afwijkingen” waarbij niet zelden wordt gesuggereerd dat deze “afwijkingen” ten grondslag liggen aan de belangrijkste chronische ziektes waarmee we in de Westerse maatschappij te maken hebben, zoals suikerziekte (diabetes mellitus type 2), hart en vaatziekte, bepaalde vormen van kanker en degeneratieve ziektes van de hersenen, bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer. Vaak eindigt zo’n bericht met de boodschap die in essentie neerkomt op: “Het is momenteel nog te vroeg, maar over een aantal jaren zullen nieuwe geneesmiddelen op de markt verschijnen die deze foute genen tot de orde zullen roepen”. Het betreft één van de vele voorbeelden van hoe hoog gespannen onze verwachtingen zijn van het onderzoek van ons genoom. Ook van hoezeer we gefocusseerd zijn op het genezen van welvaartsziektes en hoe weinig we aan de preventie hiervan doen. Merkwaardigerwijs is nagenoeg iedereen het er eveneens over eens dat “Preventieve Geneeskunde” de beste vorm is van Geneeskunde. Het verrichten van genetisch onderzoek is echter “sexy” en daar hebben we veel geld voor over in de vorm van subsidie. Onderzoek naar preventie is daarentegen moeizaam: het proces op weg naar de bovengenoemde welvaartsziektes strekt zich uit over tientallen jaren en zolang wachten om te zien of een leefstijlverandering zijn nut bewijst is nagenoeg onuitvoerbaar en onbetaalbaar. Bovendien zijn interventies in onze leefstijl doorgaans niet te patenteren, treden we bij voorkeur niet teveel in de privacy van een ander, en lijden we aan de mismoedige gedachte dat “mensen toch niet willen afvallen en ook al niet willen stoppen met roken als je ze op de gevaren wijst”."
Download hier de volledige PDF van het Nederlandstalige samenvatting van Remko Kuipers proefschrift 'Fatty acids in human evolution: contribution to evolutionary medicine' (verdedigd op 26 maart jl. aan het UMCG in Groningen).
Foto: Remko Kuipers, credits: Ringel Goslinga voor het VSB Fonds
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Ik heb het proefschrift van Kuipers met veel plezier en interesse (en ontzag) gelezen (extra grondig omdat ik opponeerde). Sinds ik colleges volgde van Eaton en Yudkin toen ik begin jaren tachtig in de UK studeerde heb ik er waardering voor om voeding vanuit een evolutionair perspectief te bekijken. Dat was toen helemaal niet zo controversieel. Zie ook artikel uit NEJM uit 1985 van Eaton et al. Een bewijs dat de gevestigde medische orde best dat perspectief een ruim publiek wilde geven. Er waren ook heel beschaafde discussies over in Cambridge (Darwin College !).
Dat mensen beter een karige voeding kunnen gebruiken die rijk is aan voedingsstoffen (waaronder n-3 vetzuren) is denk ik nog steeds niet omstreden.
Dat het ruim gebruik van "ultraprocessed foods" (rijk aan transvetten, zout, toegevoegde suikers, etc) voor een groot deel debet is aan de 'welvaartsziekten' staat in elk rapport waaraan ik heb meegewerkt (WHO, WCRF etc). In die commissies zaten ook mensen als Willett waarover hier nogal eens laatdunkend wordt geschreven.
De discussie wordt nu (in mijn ogen) enorm gepolariseerd (zoals alle discussies lijkt het wel). Je zit in één kamp of in een ander. De discussie lijkt hem toe te spitsen op macronutriënten (vet, koolhydraten, eiwit) en op voedingsgroepen (zoals vlees versus vegetarisch).
Ik denk dat er toch aanwijzingen zijn dat bevolkingsgroepen op nogal uiteenlopende voedingspatronen redelijk gevrijwaard kunnen blijven van degeneratieve metabole ziekten zoals type 2 diabetes. Zoals overtuigend aangetoond door Kuipers is dat zeker zo bij de jagers-verzamelaars in Oost Africa die overigens daarnaast ook een beweegpatroon hebben dat overeenkomt met dat van de huidige topatleten.
Andere goed bestudeerde bevolkingsgroepen zoals bijvoorbeeld in zuid Japan (zie hieronder voorbeeld uit Okinawa) die juist leven op een hoog koolhydraat voeding en laag (verzadigd) vet voeding doen het ook uitstekend. Veel zeewier en vis en daarnaast zoete aardappelen (veel vezel en voedingsstoffen) lijkt ook een goede cocktail. Zevende-dag adventisten in Californië (niet roken, geen alcohol, geen koffie, geen vlees; karige voeding) hebben ook maar 10% van de incidentie van hart- en vaatziekten en dikke-darm kanker in vergelijking tot hun buren.
Er werd op allerlei fora ook heel boos gedaan over Dean Ornish die onlangs een pleidooi hield voor onderstaande regels. Het meest bediscussieerde onderdeel is de aanbeveling van weinig rood vlees. Dit heeft niet te maken met een disrespect voor paleo of zoiets maar met de realisatie dat rood vlees vandaag (hamburgers; gegrilde worst en salami) wat anders is dan rauw vlees van een zelf-gejaagde antilope op de steppe in oost-afrika. Daarnaast natuurlijk spelen discussies over duurzaamheid en dieren welzijn). Het andere item van discussie is natuurlijk de 'whole grains'. Mits gegeten in de vorm van volkoren en roggebrood lijkt me daar ook minder mee mis dan het lijkt. Grote delen van Azië leven al duizenden jaren op rijst en linzen (met weinig vlees) zonder dat er sprake was van diabetes, hart- en vaatziekten of obesitas en ook een hoge levensverwachting. Geheim: een noest en karig leven.
Conclusie: het is natuurlijk zo dat de fysiologie van de mens zich heeft aangepast aan omstandigheden waarin jagers- verzamelaars leefden en leven (inclusief de redelijk extreme voedingsstoffen behoefte vanwege het hoge energieverbruik). Of een dergelijk voedingspatroon de enige weg is naar een leefstijl die ons redelijk vrijwaart van welvaartsziekten is de vraag. Een uurtje of zes tot tien lichamelijk zware inspanning per dag met daarbij een karige nutriëntrijke voeding (incl. vis) zonder 'ultraprocessed' foods lijkt me al een hele stap in de goede richting. Tot welk kamp zoiets behoort weet ik niet. Zal wel weer nergens bij horen dus iedereen boos...
Ornish:
little or no red meat;
high in "good carbs" (including vegetables, fruits, whole grains, legumes, and soy products in their natural forms);
low in "bad carbs" (simple and refined carbohydrates, such as sugar, high-fructose corn syrup, and white flour);
high in "good fats" ({omega}-3 fatty acids found in fish oil, flax oil, and plankton-based oils);
low in "bad fats" (trans fats, saturated fats, and hydrogenated fats);
more quality, less quantity (smaller portions of good foods are more satisfying than larger portions of junk foods, especially if you pay attention to what you are eating).
J Am Coll Nutr. 2009 Aug; vol. 28 Suppl pp. 500S-516S
The Okinawan diet: health implications of a low-calorie, nutrient-dense, antioxidant-rich dietary pattern low in glycemic load.
Willcox DC, Willcox BJ, Todoriki H, Suzuki M
Residents of Okinawa, the southernmost prefecture of Japan, are known for their long average life expectancy, high numbers of centenarians, and accompanying low risk of age-associated diseases. Much of the longevity advantage in Okinawa is thought to be related to a healthy lifestyle, particularly the traditional diet, which is low in calories yet nutritionally dense, especially with regard to phytonutrients in the form of antioxidants and flavonoids. Research suggests that diets associated with a reduced risk of chronic diseases are similar to the traditional Okinawan diet, that is, vegetable and fruit heavy (therefore phytonutrient and antioxidant rich) but reduced in meat, refined grains, saturated fat, sugar, salt, and full-fat dairy products. Many of the characteristics of the diet in Okinawa are shared with other healthy dietary patterns, such as the traditional Mediterranean diet or the modern DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) diet. Features such as the low levels of saturated fat, high antioxidant intake, and low glycemic load in these diets are likely contributing to a decreased risk for cardiovascular disease, some cancers, and other chronic diseases through multiple mechanisms, including reduced oxidative stress. A comparison of the nutrient profiles of the three dietary patterns shows that the traditional Okinawan diet is the lowest in fat intake, particularly in terms of saturated fat, and highest in carbohydrate intake, in keeping with the very high intake of antioxidant-rich yet calorie-poor orange-yellow root vegetables, such as sweet potatoes, and green leafy vegetables. Deeper analyses of the individual components of the Okinawan diet reveal that many of the traditional foods, herbs, or spices consumed on a regular basis could be labeled "functional foods" and, indeed, are currently being explored for their potential health-enhancing properties.
Jaap, dank voor je uitgebreide reactie! Zo komt ook die uit de beslotenheid van de promotiebijeenkomst in de openbaarheid.
Prof Seidell betoogt boven geheel terecht dat de voedingswetenschappers de handen ineen zouden moeten slaan en juist dienen te voorkomen dat we ons in twee kampen laten plaatsen, of erger: dat we daadwerkelijk twee kampen vormen. Terecht ook dat hij aangeeft dat het zaak is dat we ons dus niet laatdunkend uitlaten. Tijdens mijn verdediging was het dan ook voor mij een bijzonder grote eer dat Prof Seidell vanuit Amsterdam naar Groningen was afgereisd om bij mijn verdediging te komen opponeren.
Ik ben er dan ook helemaal voor om deze wederzijdse erkenning voort te zetten en onze beider inzichten die, zoals reeds opgemerkt door Prof Seidell, grotendeels overeenkomen te bundelen en daar speerpunten van te maken, in plaats van elkaar af te vallen op onze menings/inzichts-verschillen (dus ook in landelijke dagbladen en populaire columns).
De gevaren van een te hoge calorische inname, roken, overgewicht, een te hoge zout inname, een gebrek aan beweging, alcohol, een tot hoge inname van koolhydraten met hoge glycemische index (en fructose) en een beperkte visvetzuur (n-3 vetzuren) inname zijn dus alle zaken waar we het grondig (volgens mij) over eens zijn en waar we nu al met wederzijdse inzet politieke speerpunten van kunnen maken. Alleen al dit aanpakken zou een belangrijke sprong voorwaarts zijn in de preventieve geneeskunde, waarbij wat mij betreft ook opnieuw overwogen dient te worden of we niet al te veel rekening houden met andersmans en onze eigen privacy, want hoewel de individuele bijdrage aan het betalen van de gezondheidszorg nog steeds onafhankelijk is van ons leefpatroon (roken, alcohol, BMI) is het mij duidelijk dat de ziekenhuispopulatie gedomineerd wordt die mensen die de meeste gezonde leefregels al dan niet bewust aan hun laars hebben gelapt. Dienen we er allemaal maar klakkeloos voor te betalen dat iemand met een BMI van 45 diabetesmedicatie vergoed krijgt? Of nu diegene met een BMI van 45 moet betalen of dat we van overheidswege bijvoorbeeld de kosten van snelle koolhydraten hoger maken (hoger belasten) is mij om het even; maar er mag wel wat meer aandacht voor deze problematiek komen.
De discussie over verzadigd vet en linolzuur zou niet gevoerd moeten worden aan de hand van elkaar wijzen op niet gemelde belangen verstrengelingen of op basis van selectief brengen van epidemiologische studies. Hier dienen we allen met een blanco (voor zover mogelijk) vooringenomenheid de aanwezige evidence te bestuderen: deze evidence, varierend van de voedingssamenstelling van onze voorouders tot de RCT, die kritisch geherevalueerd te worden waarbij de causaliteitskriteria zoals benoemd door Hill en reeds beschreven door Mente, gehanteerd worden.
De wetenschap kan enkel vooruit komen als we ALLEN aan onszelf blijven twijfelen en ons eigen gelijk aan de hand van harde data proberen te ondersteunen.
Ik zie er met veel genoegen naar uit om binnen de VU krachten te mogen bundelen met grote onderzoekers zoals professor Seidell.
@Remco. Goed idee om ons te concentreren op de overeenkomsten en niet op de verschillen. Dat was overigens ook de opvatting van één van de grondleggers van het oerdieet Boyd Eaton (zie hieronder brief uit NEJM in 1985). Hij begreep heel goed dat de huidige voedingsaanbevelingen haalbaar en realistisch moesten zijn en had ook niet zo'n probleem met die van de Hartstichtingen en de Voedingscentra van die tijd. De medewerkers daarvan worden nu als graaierige schurken neergezet op sommige fora wat een verdere dialoog absoluut onmogelijk maakt. Ik spreek maandag met Gary Taubes (die er overigens ook een handje van heeft om op de persoon te spelen met insinuaties en beschimpingen) om te kijken waar we 'common ground' kunnen vinden.
Terry Halwes: "What is required for scientific progress is mainly ordinary curiosity, ordinary awareness, ordinary learning, ordinary reasoning, and fairly ordinary communication".
http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJM198505303122215
"The paleolithic diet would be better for us not in the sense of ultimate evolutionary improvement but in the more mundane sense of being better for our health. In important respects it parallels recommendations made by the American Cancer Society, the American Heart Association, the American Diabetes Association, and the Senate Select Committee on Nutrition. Our article provides a model that explains this convergence: we are in effect genetically programmed for the paleolithic nutritional pattern. Natural selection cannot have prepared us for our current diet, which is high in fat, salt, and refined carbohydrate and low in fiber. Like our use of tobacco and alcohol and like our sedentary life style, this diet is unprecedented in human evolutionary experience. Together, these factors constitute a deviation so extreme that our bodies have responded by developing forms of illness otherwise rarely seen in nature".
@Remco: Daar waar ik je onderzoek interessant vind, er moet meer kennis komen over voeding, vind ik je reactie hieronder bijzonder pijnlijk (het gaat me om je derde alinea). Je bent duidelijk voorstander van 'de bruikbare mens' die het systeem zo min mogelijk belast. Je gaat voorbij aan de onderliggende patronen die 'de onbruikbare mens' (een aantal dat door een enorme bevolkingsexplosie erg groot is geworden en nauwelijks meer door het systeem kan worden geabsorbeerd), gemaakt heeft tot wat hij is. We hebben geprobeerd hun leven te verbeteren met behulp van verbeteringsproducten (sigaretten, tv, zout, vet, alcohol, fructose, koolhydraten) en nu moeten we niet gaan fulmineren omdat het resultaat ons in de weg staat. Leidt wetenschap per definitie tot een dergelijke superioriteit?