VN rapporteur voor het recht op voedsel Olivier de Schutter sprak er in Zembla schande van. Voedselspeculatie drijft de prijzen van mais en graan op. Hij noemt dat ‘extreem immoreel’. Het zorgt ervoor dat voedsel in arme landen onbetaalbaar wordt.
Als we daar iets tegen willen doen, moeten we kiezen of delen. Geen van beide keuzen ligt voor de hand in de wereld zoals die nu functioneert.
De hoeveelheden graan die via speculatieve contracten worden verhandeld zijn twintig maal zo groot als er fysiek aan graan is. De contracten hebben elkaar als tegenwaarde en creëren daarmee kunstmatig schaarste. Zo ontstaan hogere prijzen, ook al is er voldoende product in de markt om de echte honger van echte mensen te stillen. Nederlandse pensioenfondsen zouden er mede schuldig aan zijn dat mensen hun honger niet meer kunnen stillen omdat ze hun dagelijks brood niet meer kunnen betalen. In de NRC van afgelopen weekend ontkennen zij echter dat ze het brood uit de mond van mensen in Bangalore en Addis Abeba stoten. Voor zulke mensen kan een prijsstijging ervoor zorgen dat ze een half salaris extra nodig hebben om te kunnen blijven eten. Dat geld kunnen ze niet verdienen
De sociaal bewogen De Schutter dringt aan op maatregelen en vindt Unilevers baas Paul Polman aan zijn zijde. Polmans producten worden erdoor geraakt. A-merken kunnen niet werken met schommelende prijzen. Unilever reageert dan ook uit louter eigenbelang. De Schutter komt op voor mensen die geen brood meer kunnen bakken of kopen. Unilever wil merkverpakkingen verkopen. Weinigen zien het verschil tussen de belangen die De Schutter en Polman vertegenwoordigen. De een wil magen vullen om mensen geen honger te laten hebben. De ander om er geld aan te verdienen. Is met dat laatste niks mis? Nee, want ‘money makes the world go round’. En toch is het de vraag of dat het juiste antwoord is.
Volgens één van de pensioenfondsenmanagers die de NRC sprak heeft zijn handelen wellicht enig, maar geen bepalend effect op de prijsvorming. Ook de groeiende vleesconsumptie zou zorgen voor een druk op de prijs van graan. Uiteindelijk komt de aap uit de mouw. Als hij zou toegeven dat het beetje prijsdruk dat handelaren in termijncontracten op graan uitoefenen een effect zou hebben, dan is ook de handel in olie aan de beurt.
U moet weten dat er automatische handelssystemen zijn die zo zijn ingeregeld dat er automatisch buy en sell contracten de markt opkomen. Ze maken geen verschil tussen olie en voedsel. Toch lijken De Schutter en Polman daar nou juist wél voor te pleiten.
Als we echter voedsel een aparte status geven, erkennen we het recht op voedsel ook voor mensen die het niet kunnen betalen. Als we voedsel behandelen als olie, erkennen we dat markten worden gemanipuleerd en dat de handel geld verdient waar geen enkele waarde tegenover staat. De sommen geld die door slechts een handjevol personen en organisaties verdiend worden zijn echter astronomisch. En wij betalen voor die windhandel, die ‘echt’ geld weghoudt van investeringen in betere zorg, onderwijs of slimmere en milieuvriendelijker productieprocessen.
U moet nog iets weten. Nergens groeien de obesitascijfers harder dan in de Tweede en Derde Wereld. Met dank aan de versuikerde, verzoute en geraffineerde producten waarmee de Unilevers - en Nestlé’s en al die andere grote namen - de armen van de wereld zo graag willen voeden.
Als we echt willen kiezen voor een eerlijke economie in ons aller belang, dan hebben we nog heel wat discussies te voeren. Ook Polman verdient aan windhandel die niet in het belang van mensen is. Daarom heeft hij, anders dan De Schutter, geen moreel recht van spreken.
En dit snapt u natuurlijk ook: pensioenfondsen zorgen met speculatie voor ons pensioen. Daar kunnen we dan weer benzine en een karbonaadje of vegaslagervlees van betalen. Zo niet, dan wordt ook dat allemaal wat minder en gaan we daarover klagen. Wat is ons recht van spreken eigenlijk?
Als het systeem rot is, zitten we er allemaal tot over onze oren in. Als we het echt willen aanpakken, wordt het aanpoten.
Fotocredits: mais, Bucklava
Dit artikel afdrukken
De sociaal bewogen De Schutter dringt aan op maatregelen en vindt Unilevers baas Paul Polman aan zijn zijde. Polmans producten worden erdoor geraakt. A-merken kunnen niet werken met schommelende prijzen. Unilever reageert dan ook uit louter eigenbelang. De Schutter komt op voor mensen die geen brood meer kunnen bakken of kopen. Unilever wil merkverpakkingen verkopen. Weinigen zien het verschil tussen de belangen die De Schutter en Polman vertegenwoordigen. De een wil magen vullen om mensen geen honger te laten hebben. De ander om er geld aan te verdienen. Is met dat laatste niks mis? Nee, want ‘money makes the world go round’. En toch is het de vraag of dat het juiste antwoord is.
Volgens één van de pensioenfondsenmanagers die de NRC sprak heeft zijn handelen wellicht enig, maar geen bepalend effect op de prijsvorming. Ook de groeiende vleesconsumptie zou zorgen voor een druk op de prijs van graan. Uiteindelijk komt de aap uit de mouw. Als hij zou toegeven dat het beetje prijsdruk dat handelaren in termijncontracten op graan uitoefenen een effect zou hebben, dan is ook de handel in olie aan de beurt.
U moet weten dat er automatische handelssystemen zijn die zo zijn ingeregeld dat er automatisch buy en sell contracten de markt opkomen. Ze maken geen verschil tussen olie en voedsel. Toch lijken De Schutter en Polman daar nou juist wél voor te pleiten.
Als we echter voedsel een aparte status geven, erkennen we het recht op voedsel ook voor mensen die het niet kunnen betalen. Als we voedsel behandelen als olie, erkennen we dat markten worden gemanipuleerd en dat de handel geld verdient waar geen enkele waarde tegenover staat. De sommen geld die door slechts een handjevol personen en organisaties verdiend worden zijn echter astronomisch. En wij betalen voor die windhandel, die ‘echt’ geld weghoudt van investeringen in betere zorg, onderwijs of slimmere en milieuvriendelijker productieprocessen.
U moet nog iets weten. Nergens groeien de obesitascijfers harder dan in de Tweede en Derde Wereld. Met dank aan de versuikerde, verzoute en geraffineerde producten waarmee de Unilevers - en Nestlé’s en al die andere grote namen - de armen van de wereld zo graag willen voeden.
Als we echt willen kiezen voor een eerlijke economie in ons aller belang, dan hebben we nog heel wat discussies te voeren. Ook Polman verdient aan windhandel die niet in het belang van mensen is. Daarom heeft hij, anders dan De Schutter, geen moreel recht van spreken.
En dit snapt u natuurlijk ook: pensioenfondsen zorgen met speculatie voor ons pensioen. Daar kunnen we dan weer benzine en een karbonaadje of vegaslagervlees van betalen. Zo niet, dan wordt ook dat allemaal wat minder en gaan we daarover klagen. Wat is ons recht van spreken eigenlijk?
Als het systeem rot is, zitten we er allemaal tot over onze oren in. Als we het echt willen aanpakken, wordt het aanpoten.
Fotocredits: mais, Bucklava
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Dezer dagen wijst de FAO opnieuw naar voedselspeculatie als belangrijkste bron voor stijgende voedselprijzen. Dat is een gevaarlijke trend, zoals de Arabische Lente - een klassieke revolutie die niet door vrijheid maar door honger wordt geinspireerd. Afgelopen jaar maakten de Nederlanders Rob de Wijk en Eric Smaling in de Rode Hoed duidelijk dat geopolitieke verhoudingen en de onmacht van internationale organisaties - zoals de FAO - om tot stabiele voorraadvorming te komen basalere verklaringen zijn voor voedselschaarstes en prijsvolatiliteit.
Unilever deed vorig jaar een - even onmachtig - voorstel om tot regulering van de voedselprijzen te komen: beschouw de wereld als één natie, produceer waar het het goedkoopste kan en deel alle lusten en lasten met elkaar via bedrijven die zo optimaal in dienst van onze voedselvoorziening. De wereld is echter geen natie. Zoals de geopolitiek specialist De Wijk steeds benadrukt: van bipolair is de wereld multipolair geworden en hebben bovendien de VS het pact met Europa opgezegd.
Ik kom een beetje laat in deze discussie binnen en heb ook niet de moeite genomen om alles compleet te lezen maar wil toch even een voorbeeldje aanhalen waarom ik niet van speculanten houd.
Een paar jaar geleden hadden wij op een bijeenkomst van de European pig producers een lezing van een makelaar in termijncontracten die ons het nut en noodzaak van het afdekken van prijsrisico's op de termijnmarkt wilde uitleggen. Voor een beetje bemiddelingskosten en een comissie van 1 ct. per kg kon men voor in de toekomst opbrengstprijzen vastklikken.
Nu zullen er best af en toe mogelijkheden zijn om op een kostprijs met een plusje je prijs af te dekken, maar dat heb je zonder afdekken ook. Gemiddeld zal een deelnemer nooit hoger uitkomen dan de gemiddelde prijs. Nu leveren de meeste varkenshouders ook jaarrond iedere week varkens af dus ook zij hebben de gemiddelde prijs.
Als een varkenshouder het goed doet heeft hij ongeveer 10 ct. winst per kg. Dus koopt een varkenshouder voor 10% van zijn winst (die 1% commissie) een zekerheid die helemaal geen zekerheid is.
Als een medewerker op het kantoor van de makelaar voor 10 boeren contracten bij kan houden verdient hij dus net zoveel als een boer, en dat zonder zijn handen vuil te maken. En volgens mij kan hij er best voor 100 boeren bijhouden, het gaat immers om voor iemand die er constant aan meedoet over een contract per week. En dit vind ik nu pervers.
Dus als speculatie het mogelijk maakt om van een boer 10 % van zijn inkomen af te halen lijkt het mij niet onmogelijk dat iets dergelijks aan de andere kant ook gebeurt.
Hendrik en Liesbeth, de beste bescherming tegen bevolkingsgroei is mensen met een volle maag en die iets om handen hebben.
Je kan ook kiezen voor het experiment dat men na de val de USSR uittestte: daar stuikte de gemiddelde leeftijd in één generatie in. Bij wat er in de Arabische landen gebeurt, heb ik hetzelfde onmakkelijke gevoel. Maar het is een gevoel, ik heb er weinig over doorgedacht.
Ik leef ook in een Millennium Gemeente Steven, en elke keer als ik het rode bordje zie krijg ik een meewarig gevoel. De lessen van de Oostvaardersplassen dan? De draagkracht van ecosystemen? Kortom er gaan er voorlopig van ons nog lang niet genoeg dood om de leven gevende systemen een kans op overleven te garanderen.
Ieder van die zich volop reproducerende mens recht op voldoende voedsel? Onnozele gedachte!?
En wat nou Steven, als de wereld niet gered wil worden, maar zichzelf wil redden. Als ik je timeline zo lees was/is het een uitgelezen kans voor de "zwakken" om de macht van de "sterken" te ondermijnen, te destabiliseren, te breken; door "onze" doelen en deadlines vooral niet te halen.
Het is geen voedselprobleem, of in ieder geval is het dat niet alleen. En hoewel ik het niet weet, is het volgens mij ook geen handels- of handelspolitiek probleem. Het is ook een weerstandsprobleem; weerstand tegen het (arrogante) westen en weerstand om lokale structuren, gewoontes en verhoudingen aan te passen (aan wie, aan wat, aan democratie?).
Opmerkelijk is dat hoe meer het westen met zichzelf bezig is, hoe meer ontwikkeling er in de BRICs en Afrika plaatsvindt - for better and for worse. For better is wel aan het inlopen, ook in voedselproductie. For worse zit helaas ook in voedselconsumptie en -verdeling.
Steven, natuurlijk hebben zij die geen eten hebben het meeste recht van spreken. Maar het feit dat ze dat niet kunnen is naar mijn mening niet alleen toe te schrijven aan onze belangenpolitiek, net zomin als dat wij alleen de oplossing voor de honger konden, of kunnen, aandragen.