De Voedselbanken Nederland zijn eigenlijk 'een krankzinnig logistiek succes', zegt voorzitter Leo Wijnbelt. Maar ook een organisatie die piept en kraakt in zijn voegen. Honger in Nederland is niet langer ondenkbaar.
"Unilever en Too Good To Go, een initiatief tegen voedselverspilling, gaan producten die niet meer via de supermarkt verkocht kunnen worden tegen de helft van de prijs thuisbezorgen," berichtte NU.nl dinsdag nog. Het gaat dan bijvoorbeeld om seizoensproducten, zoals erwtensoep waar in een warme winter minder vraag naar is, een pindakaasvariant die toch niet in de smaak valt of producten met een foutje op het etiket.
Ook supermarktoutlet Foodello is regelmatig in het nieuws. De van oorsprong Finse online supermarkt verkoopt restpartijen uit supermarkten. Het zijn zo maar twee voorbeelden van initiatieven die in eerste instantie bedoeld zijn om voedselverspilling tegen te gaan, en die het in deze tijden van hoge energie- en voedselprijzen goed doen.
Opdrogende voedselstromen
Het 'succes' in de strijd tegen voedselverspilling heeft een keerzijde. Van oudsher gingen dit soort restpartijen naar de Voedselbanken. Zij maakten er voedselpakketten mee voor degenen die daarvoor in aanmerking komen van de bijna 1 miljoen mensen die in Nederland onder de armoedegrens leven. Voedselbanken Nederland - de koepelorganisatie van de 172 lokale voedselbanken in ons land - investeerde de afgelopen jaren in professionalisering van de keten en in partnerschappen met producenten en leveranciers. Meer dan 13.000 vrijwilligers maken het mogelijk dat inmiddels 120.000 mensen per week voedsel ontvangen, 30% meer dan in 2021.
Hoe gaat deze organisatie om met de opdrogende voedselstromen, juist in deze crisistijden?
Wijnbelt worstelt al 1,5 jaar met het vraagstuk en is uitgesproken. "De vraag die op tafel ligt, kunnen wij niet alleen beantwoorden. Wat nodig is, is een publiek-private samenwerking om op lange(re) termijn voedselhulp te kunnen blijven verstrekken." De focus nú ligt op het doorkomen van de winter, waarvoor Voedselbanken Nederland in gesprek is met bestaande en nieuwe donateurs. Ook het Wintercollectief (waar inmiddels 10 producenten bij aangesloten zijn) verlicht de tekorten.
Voor de langere termijn is het echter onvermijdelijk om met onder meer de Rijksoverheid in gesprek te gaan over het financieren van voedselhulp nu de verspillingsstroom opdroogt en niet meer voldoende is. De uitkomst van die gesprekken is nog ongewis. Honger onder arme Nederlanders is geen ondenkbaar perspectief meer.
Haalbaarheidsstudie
Op zoek naar een langetermijnoplossing voor het voedselverspillingsvraagstuk én voedselhulp werd in 2021-2022 een haalbaarheidsstudie uitgevoerd in opdracht van het ministerie van LNV. Het eindrapport, Haalbaarheidsonderzoek Sociaal-Maatschappelijke Menukaart' werd in oktober aan de Tweede Kamer aangeboden. Wijnbelt: "Het was onze gezamenlijke droom, een 'Social Enterprise' die reststromen zou verwaarden in producten, die zou vermarkten via de reguliere kanalen en daarmee de sociaal-maatschappelijke hulp zou faciliteren." Maar helaas, de Menukaart bleek niet haalbaar.
Dit artikel afdrukken
Ook supermarktoutlet Foodello is regelmatig in het nieuws. De van oorsprong Finse online supermarkt verkoopt restpartijen uit supermarkten. Het zijn zo maar twee voorbeelden van initiatieven die in eerste instantie bedoeld zijn om voedselverspilling tegen te gaan, en die het in deze tijden van hoge energie- en voedselprijzen goed doen.
Opdrogende voedselstromen
Het 'succes' in de strijd tegen voedselverspilling heeft een keerzijde. Van oudsher gingen dit soort restpartijen naar de Voedselbanken. Zij maakten er voedselpakketten mee voor degenen die daarvoor in aanmerking komen van de bijna 1 miljoen mensen die in Nederland onder de armoedegrens leven. Voedselbanken Nederland - de koepelorganisatie van de 172 lokale voedselbanken in ons land - investeerde de afgelopen jaren in professionalisering van de keten en in partnerschappen met producenten en leveranciers. Meer dan 13.000 vrijwilligers maken het mogelijk dat inmiddels 120.000 mensen per week voedsel ontvangen, 30% meer dan in 2021.
Hoe gaat deze organisatie om met de opdrogende voedselstromen, juist in deze crisistijden?
Honger onder arme Nederlanders is geen ondenkbaar perspectief meerLeo Wijnbelt, voorzitter van Voedselbanken Nederland: "De voedselbanken hebben een tweeledig doel. In de allereerste plaats voorkomen we voedselverspilling en in de tweede bestrijden we armoede met voedselhulp. Wij juichen dan ook ieder initiatief dat voedselverspilling tegengaat toe. Maar dat mag niet tot gevolg hebben dat juist de armsten in ons land het kind van de rekening worden."
Wijnbelt worstelt al 1,5 jaar met het vraagstuk en is uitgesproken. "De vraag die op tafel ligt, kunnen wij niet alleen beantwoorden. Wat nodig is, is een publiek-private samenwerking om op lange(re) termijn voedselhulp te kunnen blijven verstrekken." De focus nú ligt op het doorkomen van de winter, waarvoor Voedselbanken Nederland in gesprek is met bestaande en nieuwe donateurs. Ook het Wintercollectief (waar inmiddels 10 producenten bij aangesloten zijn) verlicht de tekorten.
Voor de langere termijn is het echter onvermijdelijk om met onder meer de Rijksoverheid in gesprek te gaan over het financieren van voedselhulp nu de verspillingsstroom opdroogt en niet meer voldoende is. De uitkomst van die gesprekken is nog ongewis. Honger onder arme Nederlanders is geen ondenkbaar perspectief meer.
Haalbaarheidsstudie
Op zoek naar een langetermijnoplossing voor het voedselverspillingsvraagstuk én voedselhulp werd in 2021-2022 een haalbaarheidsstudie uitgevoerd in opdracht van het ministerie van LNV. Het eindrapport, Haalbaarheidsonderzoek Sociaal-Maatschappelijke Menukaart' werd in oktober aan de Tweede Kamer aangeboden. Wijnbelt: "Het was onze gezamenlijke droom, een 'Social Enterprise' die reststromen zou verwaarden in producten, die zou vermarkten via de reguliere kanalen en daarmee de sociaal-maatschappelijke hulp zou faciliteren." Maar helaas, de Menukaart bleek niet haalbaar.
Uit de Sociaal-Maatschappelijke Menukaart:
"Ondanks het feit dat het logisch lijkt om met reststromen producten te maken voor voedselhulp maakt de complexiteit van ons voedselsysteem juist dat het tegenovergestelde waar is. Het haalbaarheidsonderzoek heeft duidelijk gemaakt dat de spelers in de voedselketen het nu niet haalbaar achten de Sociaal Maatschappelijke Menukaart te realiseren. Ons voedselsysteem is gericht op ‘efficiëntie’: zo veel mogelijk, zo goedkoop mogelijk. Het efficiënt maken van ons voedselsysteem heeft er voor gezorgd dat de keten van grond tot mond verdeeld is. Iedere speler is kampioen op zijn eigen onderdeel. Maar het totaal is in dit geval niet meer dan de som der delen. Sterker nog: het is minder. Want juist deze versnippering, scheve verdeling van macht in de keten en de heftige onderlinge concurrentie, maakt dat verspilling ontstaat."
"Ondanks het feit dat het logisch lijkt om met reststromen producten te maken voor voedselhulp maakt de complexiteit van ons voedselsysteem juist dat het tegenovergestelde waar is. Het haalbaarheidsonderzoek heeft duidelijk gemaakt dat de spelers in de voedselketen het nu niet haalbaar achten de Sociaal Maatschappelijke Menukaart te realiseren. Ons voedselsysteem is gericht op ‘efficiëntie’: zo veel mogelijk, zo goedkoop mogelijk. Het efficiënt maken van ons voedselsysteem heeft er voor gezorgd dat de keten van grond tot mond verdeeld is. Iedere speler is kampioen op zijn eigen onderdeel. Maar het totaal is in dit geval niet meer dan de som der delen. Sterker nog: het is minder. Want juist deze versnippering, scheve verdeling van macht in de keten en de heftige onderlinge concurrentie, maakt dat verspilling ontstaat."
Ergens volgend jaar gaat het echt knijpen"En daarmee ontviel ons de oplossing voor de langere termijn," zegt Wijnbelt. "We zetten dus alle zeilen bij om de komende winter door te komen. Ergens volgend jaar gaat het echt knijpen." Dankzij de inspanningen van de afgelopen jaren hebben de Voedselbanken zich ontwikkeld tot een fenomeen dat je gerust mag omschrijven als een "krankzinnig logistiek succes". Maar die situatie kent een eindigheid, en daarom is het van belang op alle fronten te praten om te proberen tijdig tot een structurele oplossing te komen. "Je mag als samenleving niet accepteren dat het tegengaan van voedselverspilling ten koste gaat van de mensen die het niet kunnen dragen," besluit Wijnbelt.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Niet ondenkbaar? We zitten er al middenin. Veel kinderen naar school zonder niet of voldoende te hebben gegeten. En om dit te verergeren schoppen we met de stikstofsmoes de helft der boerenbevolking er met vereende politieke krachten uit. En passant verlagen wij hiermee tevens ons nationaal inkomen maar dat hindert niet. Een win win situatie — opweg naar The Great Reset.
De grootste bedreiging voor de voedseldistributie aan de allerarmsten is de toenemende greenwashing van het begrip ‘voedselreststroom’. Sinds het hip werd om zogenaamde reststromen te hergebruiken (c.q. om ‘voedsel te redden’) is dat een booming business geworden. Naast de bekende initiatieven als Too Good To Go (is een bedrijf, geen goede doelen-instelling) zijn er elk jaar honderden start ups die (bijvoorbeeld) beweren van misvormde peren een uitstekende chutney te kunnen maken. Intussen omarmen ook de supermarkten zelf deze reststromen als een businessmodel. Niet per se om het geld, maar dan toch als ‘kijk mij eens leuk MVO bezig zijn.’
Het grote probleem met al deze initiatieven is, dat het een soort self fulfilling prophecy aan het worden is. Als je een chutney fabriekje neerzet, heb je natuurlijk voortdurend misvormde peren nodig, ook als zijn ze er even niet. Dan maar gewone peren, toch? En wat gebeurde er vroeger dan met die misvormede peren? Die gingen misschien naar de varkens, wat krijgen die nu dan? De voedselreststroom verschuift, varkens gaan iets anders eten, iets wat voor die tijd weer ergens anders voor gebruikt werd enzovoort. En: als je van misvormde peren chutney maakt, kopen mensen die chutney. Maar die mensen laten daardoor iets anders in het schap staan – wat dan weer een reststroom wordt enzovoort.
Kortom, reststromen zijn ontdekt als business. Binnen de reststromen ontstaat een herwaardering, op basis van de vraag of er nog ergens geld mee verdiend kan worden. Op zich een nobel streven, maar het ontspoort. Er blijft daardoor steeds minder over voor voedselbanken, zij komen onderaan in pikorde van de herwaardering. Gelukkig voor de voedselbanken is de tijd van het gratis (investerings-) geld voorbij. Daardoor zal het starten van de zoveelste chutney fabriek minder gemakkelijk worden, de situatie wordt langzaam maar zeker weer genormaliseerd.
Dit gaat een veel en veel groter probleem worden in onze samenleving. Verschillende supers hebben al ontdekt dat als je producten die de bb naderen voor half prijs in de schappen zet, verdwijnen steeds sneller. Niet alleen de armsten hebben geldzorgen.
En wat als de voedselbanken zonder komen te zitten? Wat helemaal niet zo onwaarschijnlijk is.
En we moeten onze natuur wel helpen want die is volgens sommigen op sterven na dood.
"Leg mij eens uit waarom 3600 gezinnen in armoede niet geholpen worden." Het antwoord is schokkend: Daar krijgen wij geen geld voor van de overheid, wij krijgen alleen geld voor asielzoekers en niet voor onze inwoners.
Raadsvergadering gemeente Midden-Groningen, 27-10-22.
Gaaf land niet?
#1 en #3, eens dat dit geen gaaf land meer is, maar doe nou (#1) niet alsof er een complot is. Bedrijven weten dat ze hun ding moeten doen en doen dat dus ook. Klopt, dat gebeurt niet democratisch. Maar dat is niet hun schuld. Ze doen tenminste wat. Zorg dat ze het democratisch doen.
Gaaf is een beetje raar woord en er gaan veel dingen niet helemaal goed, maar in welk land zou je wel willen zijn?