Bij hernieuwbare energie denken we vooral aan zonne- en windenergie. Dat zijn de technologieën waarmee we onze onafhankelijkheid van olie en kolen willen bewerkstelligen en de broeikasgasuitstoot reduceren. Er is nog een heel andere schone energiebron, die ons al eeuwenlang goede diensten bewijst: waterkracht. Maar die oude bron van schone energie dreigt letterlijk op te drogen als gevolg van de klimaatverandering.
In 2021 bereikten we een mijlpaal: voor het eerst kwam er wereldwijd meer elektra uit schone bronnen dan uit kolen. "Zon, wind, waterkracht, nucleair en bioenergie leverden in 2021 38% van de opgewekte hoeveelheid elektriciteit; kolen bleven steken op 36%," bleek uit de Global Electricity Review 2022 van denktank Ember.
Waterkracht is, na kolen en gas, de derde bron van 's werelds elektriciteit. In 2021 leverde waterkracht 15% van de wereldwijde elektriciteitsvoorziening, meer dan alle andere hernieuwbare bronnen samen. Paraguay haalt 100% van zijn elektriciteit uit waterkracht, een land als Noorwegen meer dan 90% en Spanje en Frankrijk meer dan 10%.
Waterkrachtcentrales zijn bovendien betrouwbaar: ze leveren gemiddeld 42% van de tijd stroom, tegen 25% voor zonnepanelen en 12% voor windmolens. Bovendien kunnen ze flexibel ingezet worden voor de elektriciteitsproductie; ze zijn simpel aan en uit te zetten door water langs de turbines te leiden. Mits er water is.
The World's biggest Hydro Generators, Ember
Waterpeil
Maar de traditionele betrouwbaarheid van waterkrachtcentrales neemt drastisch af door droogte en hitte die het gevolg zijn van klimaatverandering.
Deze week moest de Mequinenza-centrale, de op 4 na grootste waterkrachtcentrale van Spanje, voor het eerst sinds de bouw in 1966 worden stilgelegd. Het reservoir dat de centrale voedt, heeft nog maar 23% van zijn capaciteit, aldus Gizmodo.
Afgelopen zomer lag de reusachtige waterkrachtcentrale in de Drieklovendam in de Chinese Yangtze, zo goed als stil. Het productievermogen was drastisch afgenomen door hoge temperaturen en ernstige droogte stroomopwaarts, waardoor het stuwmeer tot minimale afmetingen was ingekrompen. Het waterpeil van Lake Mead, achter de Californische Hooverdam is sinds de bouw van de dam in 1937 nog nooit zo laag geweest; het meer is 73% geslonken.
Balans
Als de stuwmeren droog en de waterkrachtcentrales stil vallen, wordt pas goed duidelijk welke evenwicht stuwdambeheerders moeten zien te vinden. Zij moeten de vraag naar water door de landbouw, steden, productie en vervoer goed verdelen. Stuwdammen zoals de Hooverdam leveren water voor de irrigatie van gewassen en dus bijvoorbeeld de Amerikaanse wintergroenten. Ze voorzien steden van drinkwater (zoals Las Vegas, dat voor 90% van zijn waterbehoefte afhankelijk is van de Hooverdam en Los Angeles). Maar ze moeten ook zeker stellen dat de waterwegen voor de scheepvaart toegankelijk blijven (de Drieklovendam schroefde de elektriciteitsproductie omlaag om het scheepsverkeer naar Chongqing, de grootste stad in Midden-China, veilig te stellen) én dat er elektriciteit geleverd wordt. China 'loste dat op' deze zomer door de elektriciteitsleveringen aan grote bedrijven (Apple, Tesla) op te schorten en meer kolen en olie te verstoken.
Minder waterkracht
Alles bij elkaar leidt dat tot de verwachting dat het belang van waterkracht in de elektriciteitsopwekking van de wereld gaat afnemen. Klimaatverandering vermindert hun betrouwbaarheid.
Nieuwe stuwmeren zijn ongewenst omdat die grote ecologische en humane gevolgen hebben. Voor de bouw van de Drieklovendam moesten 1,3 miljoen Chinezen verhuizen - en wind- en zonne-energie groeien gewoonweg harder. Bloomberg-analisten verwachten dat "tot 2050 de elektriciteitsopwekking met waterkracht wereldwijd nog met slechts 18% zal toenemen, terwijl zonne-energie minstens zal verachtvoudigen en windenergie verdrievoudigen," aldus het FD.
Dat neemt niet weg dat er ook voor stuwmeren volop geïnnoveerd wordt. Zo drijven in China al grote vlotten met zonnepanelen in stuwmeren. Die leveren extra stroom en gaan tegelijk verdamping tegen. Ook 'pompcentrales' zijn in opkomst. Dat zijn systemen die bij weinig elektriciteitsvraag het water terugpompen in een reservoir, vanwaaruit het bij een grotere stroomvraag weer langs de turbines geleid wordt. Zo ontstaat, in combinatie met wind- en zonne-energie een gesloten systeem dat continu emissievrij elektriciteit kan produceren. China zou in 2025 in totaal al 270 gigawatt opwekken met pompcentrales. Voor waterkrachtcentrales staat dan nog maar 60 gigawatt gepland.
Dit artikel afdrukken
Waterkracht is, na kolen en gas, de derde bron van 's werelds elektriciteit. In 2021 leverde waterkracht 15% van de wereldwijde elektriciteitsvoorziening, meer dan alle andere hernieuwbare bronnen samen. Paraguay haalt 100% van zijn elektriciteit uit waterkracht, een land als Noorwegen meer dan 90% en Spanje en Frankrijk meer dan 10%.
Waterkrachtcentrales zijn bovendien betrouwbaar: ze leveren gemiddeld 42% van de tijd stroom, tegen 25% voor zonnepanelen en 12% voor windmolens. Bovendien kunnen ze flexibel ingezet worden voor de elektriciteitsproductie; ze zijn simpel aan en uit te zetten door water langs de turbines te leiden. Mits er water is.
Waterpeil
Maar de traditionele betrouwbaarheid van waterkrachtcentrales neemt drastisch af door droogte en hitte die het gevolg zijn van klimaatverandering.
Deze week moest de Mequinenza-centrale, de op 4 na grootste waterkrachtcentrale van Spanje, voor het eerst sinds de bouw in 1966 worden stilgelegd. Het reservoir dat de centrale voedt, heeft nog maar 23% van zijn capaciteit, aldus Gizmodo.
Afgelopen zomer lag de reusachtige waterkrachtcentrale in de Drieklovendam in de Chinese Yangtze, zo goed als stil. Het productievermogen was drastisch afgenomen door hoge temperaturen en ernstige droogte stroomopwaarts, waardoor het stuwmeer tot minimale afmetingen was ingekrompen. Het waterpeil van Lake Mead, achter de Californische Hooverdam is sinds de bouw van de dam in 1937 nog nooit zo laag geweest; het meer is 73% geslonken.
Balans
Als de stuwmeren droog en de waterkrachtcentrales stil vallen, wordt pas goed duidelijk welke evenwicht stuwdambeheerders moeten zien te vinden. Zij moeten de vraag naar water door de landbouw, steden, productie en vervoer goed verdelen. Stuwdammen zoals de Hooverdam leveren water voor de irrigatie van gewassen en dus bijvoorbeeld de Amerikaanse wintergroenten. Ze voorzien steden van drinkwater (zoals Las Vegas, dat voor 90% van zijn waterbehoefte afhankelijk is van de Hooverdam en Los Angeles). Maar ze moeten ook zeker stellen dat de waterwegen voor de scheepvaart toegankelijk blijven (de Drieklovendam schroefde de elektriciteitsproductie omlaag om het scheepsverkeer naar Chongqing, de grootste stad in Midden-China, veilig te stellen) én dat er elektriciteit geleverd wordt. China 'loste dat op' deze zomer door de elektriciteitsleveringen aan grote bedrijven (Apple, Tesla) op te schorten en meer kolen en olie te verstoken.
Minder waterkracht
Alles bij elkaar leidt dat tot de verwachting dat het belang van waterkracht in de elektriciteitsopwekking van de wereld gaat afnemen. Klimaatverandering vermindert hun betrouwbaarheid.
Nieuwe stuwmeren zijn ongewenst omdat die grote ecologische en humane gevolgen hebben. Voor de bouw van de Drieklovendam moesten 1,3 miljoen Chinezen verhuizen - en wind- en zonne-energie groeien gewoonweg harder. Bloomberg-analisten verwachten dat "tot 2050 de elektriciteitsopwekking met waterkracht wereldwijd nog met slechts 18% zal toenemen, terwijl zonne-energie minstens zal verachtvoudigen en windenergie verdrievoudigen," aldus het FD.
Dat neemt niet weg dat er ook voor stuwmeren volop geïnnoveerd wordt. Zo drijven in China al grote vlotten met zonnepanelen in stuwmeren. Die leveren extra stroom en gaan tegelijk verdamping tegen. Ook 'pompcentrales' zijn in opkomst. Dat zijn systemen die bij weinig elektriciteitsvraag het water terugpompen in een reservoir, vanwaaruit het bij een grotere stroomvraag weer langs de turbines geleid wordt. Zo ontstaat, in combinatie met wind- en zonne-energie een gesloten systeem dat continu emissievrij elektriciteit kan produceren. China zou in 2025 in totaal al 270 gigawatt opwekken met pompcentrales. Voor waterkrachtcentrales staat dan nog maar 60 gigawatt gepland.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Noorwegen wil accu van Europa zijn. (NOS-2010)
'Goedkope groene stroom uit de waterkrachtcentrales en de mogelijkheid om te veel geproduceerde stroom van andere landen op te slaan. De Noren zien zelfs een toekomst voor zich als 'accu' van Europa.'
Wat let ons om van het Noorse aanbod gebruik te maken?
In April dit jaar werd er in ons land al meer groene stroom opgewekt dan gebruikt. De prijs per kWh werd negatief waardoor mensen met een dynamisch energiecontract zelfs geld kregen voor hun stroomverbruik! (NOS). Het teveel aan zonne-energie in de zomer is problematisch, het netwerk raakt overbelast en we kunnen het nog niet opslaan.
"wind- en zonne-energie groeien gewoonweg harder" - alsof dat een natuurlijk verschijnsel is!
Wat een onzin! Wind- en zonne-energie "groeien" alleen maar harder omdat wij, mensen, ervoor kiezen om daarin te investeren in plaats van in upgrading van de (vaak sterk verouderde) waterkracht turbines. Net zoals we er voor kiezen om de verbrandingsmotoren uiterlijk 2035 op de schroothoop te gooien, in plaats van de effectiviteit ervan te verhogen waardoor een auto wellicht 50 kilometer op 1 liter zou kunnen rijden.
Ik ben geen natuurkundige en mogelijk sla ik de plank met deze inschatting wat mis, maar je hoeft geen natuurkundige te zijn om te snappen dat effectiviteitsverhoging van verbrandingsmotoren in ieder geval nooit in het belang is geweest van de oliemaatschappijen die zo lang het energieveld beheerst hebben en dat het met de huidige stand van de techniek absoluut mogelijk moet zijn om meer rendement uit brandstof te halen dan we tot dusver gedaan hebben.
Hetzelfde geldt voor waterkrachtcentrales. Upgrading zou een slok op een borrel kunnen schelen, maar is niet in het belang van bijvoorbeeld Vanguard en BlackRock, terwijl een wind- en zonne-energieboom dat overduidelijk wèl is. Dat we de Aarde volledig zouden moeten verwoesten om aan alle (deels zeldzame) grondstoffen te komen, die we nodig hebben om uitsluitend met die "groene stroom" in onze energiebehoefte te voorzien, wordt gemakshalve buiten beschouwing gelaten.
Prof. Simon Michaux heeft dit in een Fins onderzoek uitgerekend: alleen al aan Lithium zouden we bijvoorbeeld 944.150.293 TON nodig hebben om slechts de eerste generatie "groene" apparaten te kunnen produceren (windmolens moeten immers na ca. 20 jaar vervangen worden, autobatterijen na ca. 7 jaar etc.). In 2019 is er globaal 95.170 ton aan Lithium gedolven; volgens Michaux hebben we in dat tempo 9.920 jaar nodig om uitsluitend de voor die eerste generatie "groene" apparaten benodigde hoeveelheid Lithium te produceren. Vanguard en BlackRock zitten dus voorlopig op rozen.
Maar goed, terug naar het artikel. Dat het productievermogen van waterkrachtcentrales drastisch afneemt ingeval van hoge temperaturen en ernstige droogte stroomopwaarts is ook begrijpelijk voor niet-natuurkundigen. Dat deze verschijnselen het gevolg zouden zijn van "klimaatverandering" wordt in het artikel niet onderbouwd, terwijl dat toch een discutabele aanname is. De theorie over klimaatverandering door toegenomen menselijke uitstoot van CO2 berust immers uiteindelijk niet op feiten, maar op aannames en rekenmodellen.
Bekijkt men de feiten, dan springt onmiddellijk het UN-verdrag "Convention on the Prohibition of Military or Any Other Hostile Use of Environmental Modification Techniques (ENMOD)" in het oog, dat al sinds 1977 alle aangesloten landen verplicht om mee te werken aan programma's ter modificatie van het milieu, waaronder beïnvloeding van het weer, "voor vredelievende doeleinden". Het nog verder verrijken van de nu reeds rijksten der aarde valt vermoedelijk onder die "vredelievende doeleinden". Voor oorlogszuchtige doeleinden mag het milieu namelijk niet gemodificeerd worden, dat staat ook in het verdrag. Ook interessant in dit verband is het rapport Owning the Weather in 2025.
Oplettende waarnemers hebben kunnen constateren dat we, vooral de laatste decennia, steeds vaker "raar weer" hebben (bijvoorbeeld op de ene onlogische plek extreme hitte en droogte en tezelfdertijd op een andere onlogische plek extreme regen en overstromingen). De vraag blijft natuurlijk dezelfde als die van de kip en het ei: hebben we "raar weer" omdat "het klimaat verandert", of "verandert het klimaat" omdat we bewust "raar weer" produceren?
Als oplettende waarnemer in het nog relatief ongerepte noorden van Scandinavië heb ik de laatste 15 jaar talloze voorbeelden genoteerd van merkwaardig regelmatige weersverschijnselen. Voorbeelden zijn herhaalde periodes van exact 6 weken met een permanente egaal grauwe deken in de lucht, waarin geen afzonderlijke wolken te herkennen zijn; herhaalde patronen van steeds 10 dagen waarin sneeuw, wind, vorst en dooi elkaar volgens een vast stramien afwisselen; periodes van steeds een vast aantal dagen met onophoudelijk regen en sneeuw in onnatuurlijk gelijkvormige druppels en vlokken; sneeuw die niet glijdt, sneeuw die niet dooit in de zon bij temperaturen boven nul, regen die nat neervalt bij -6 graden en sneeuw die in recordtijd "verdampt" zodat moerassen, die 15 jaar geleden nog minstens tot de vroege herfst om hoge rubberlaarzen vroegen, al in de lente heel snel opdrogen.
Op het moment van schrijven hebben we net 2 weken gehad met temperaturen onder de -7 en extreem vochtige lucht, die echter niet in sneeuwval resulteerde maar in dikke lagen rijp. Twee etmalen lang was de mist ineens weg en konden we 's nachts de Melkweg weer bewonderen. In die twee dagen viel er meer dan 15 cm sneeuw in zuid Zweden. Daarna hield het sneeuwen daar op en kregen we hier de mist weer terug.
Nee, ik ben ook geen meteoroloog. Maar dat is ook helemaal niet nodig om de klimaatolifant in de kamer te kunnen zien. Twee ogen, een goede verbinding met zowel de natuur als het internet en wat gezond verstand zijn daarvoor ruimschoots voldoende.
Saskia, als je een bron citeert in een andere taal dan je eigen taal is het verstandig goed te vertalen.
Het programma waarnaar jij refereert verbiedt klimaat veranderingstechnieken ipv van ze verplichten.
#3 De titel van het document dekt de lading niet, Ton, je moet even iets verder kijken. Medewerking aan die programma's is daadwerkelijk voor de leden verplicht als het om vredelievende doelstellingen gaat. In het Engels hebben ze het dan over "to facilitate". Zie onder "realizing" op pagina 2 het handenwrijvende gekwijl over de mogelijkheden van de techniek en lees dan artikel III.1 en III.2.
#4 Saskia, je kan met klimaatkundige vragen terecht bij klimaatveranda , het is op Fl niet het blog ervoor. Laat ons hun antwoord dan weten?