De faire handel die Max Havelaar en anderen ons garanderen, kan een sinaasappelboer makkelijk drie maal zoveel laten verdienen als nu. Maar Max en consorten vertikken het de boeren te helpen dat geld van hun coöperaties te krijgen. Dat is te gek. Het maakt namelijk het verschil tussen $500 en $1675 boereninkomen op een ton sinaasappelconcentraat. Dat is geen kattenpies. Het geeft het sap een nare smaak. Wie gaat er met de buit vandoor?
Ik ontmoette vorig jaar 2 goudeerlijke saphandelaren. Ze vertelden me afgelopen week precies waar de centen blijven, waarmee u een arme boer ver weg denkt te helpen.
Een eerlijk betaalde boer teelt sinaasappels. Er is maar één verschil met zijn oneerlijk betaalde buurman. De eerlijk betaalde boer verkoopt zijn oogst aan een eerlijke coöperatie. Die koopt zijn sinaasappels, perst ze en dikt het sap in tot concentraat. Dat verkopen de coöperatiebazen aan de handel en zij krijgen daarvoor de geldende eerlijke Free On Board prijs (FOB). En nou gaan we rekenen.
De boer brengt op dit moment een krat sinaasappels voor $2 bij zijn eerlijke coöperatie. In zo’n krat zit 40,8 kilo aan ongeperste, vers geplukte sinaasappelen. Van 250 kratten maakt zijn coöperatie 1 ton geconcentreerd sinaasappelsap. De coöperatie koopt die eerlijk in voor $500 dollar en verkoopt die voor een eerlijke, voor Max en andere eerlijke labels vastgestelde FOB prijs van $2200. Die prijs wordt vastgesteld door de internationaal opererende Fair Trade Labelling Organisation (FLO Cert) in Bonn. Tussen wat de boer krijgt en wat zijn coöperatie krijgt zitten $1700. Wat de boer daarvan krijgt, moet hij maar afwachten.
Mijn saphandelaren zijn bijzondere heren. Ze handelen niet alleen in sap, maar verzorgen ook de hele logistiek. Ze verdienen hun geld door overal op de kosten te letten. Om dat te kunnen, moeten ze weten wat ieder stapje kost. Die $1700 schoot hen in het verkeerde keelgat. Ze weten namelijk dat de verwerking, op basis van commerciële prijzen, niet meer dan $1,50 per krat van 40,8 kilo hoeft te kosten. Ze weten ook dat een commercieel bedrijf zo'n $100 vraagt voor het vervoer van de coöperatie naar de boot die het sap naar ons vaart. Als een coöperatie ver van de haven ligt kan dat wat hoger zijn, maar met $150 heb je het wel gehad. Het persen en concentreren van de sinaasappelen tot een ton sap kost 250 kratten maal $1,50; $375 dus. Tel daar het vervoer bij op en je komt op maximaal $525 kosten. Van de $2200 die de coöperatie krijgt, ontving de boer $500 - het geld voor zijn 250 kratten waarvoor hij $2 per stuk beurde.
Zit u stevig? Tussen de FOB prijs en het inkomen van de boer zit $1700 die maar voor $525 verklaard kan worden.
Het gaat maar liefst om $1175! De boer zou dus in plaats van $500 wel bijna $1675 kunnen verdienen. Dat is heel ruim drie maal zoveel als die arme sloeber nu verdient!
Mijn sapmannen weten het zeker: daar krijgt hij maar een piepkleine fractie van. Waar ze vooral boos van worden is dat zij zich inspannen voor eerlijke saphandel terwijl de boer niet mag weten hoeveel er nu eigenlijk aan zijn sap verdiend wordt door de 'eerlijke' coöperatie die Max en zijn vrienden de boer en de consument garanderen. Dat vinden ze niet fair en dat moest u ook maar eens weten.
Stel je voor dat het er in cacao en koffie niet anders aan toe gaat. Er is uitzoekwerk aan de winkel.
Nu eerst aan Max Havelaar – en alle andere Fair Traders van Nederland – de vraag: is dit waar en, zo ja, waarom doen jullie daar niks aan?
Dit artikel afdrukken
Een eerlijk betaalde boer teelt sinaasappels. Er is maar één verschil met zijn oneerlijk betaalde buurman. De eerlijk betaalde boer verkoopt zijn oogst aan een eerlijke coöperatie. Die koopt zijn sinaasappels, perst ze en dikt het sap in tot concentraat. Dat verkopen de coöperatiebazen aan de handel en zij krijgen daarvoor de geldende eerlijke Free On Board prijs (FOB). En nou gaan we rekenen.
De boer brengt op dit moment een krat sinaasappels voor $2 bij zijn eerlijke coöperatie. In zo’n krat zit 40,8 kilo aan ongeperste, vers geplukte sinaasappelen. Van 250 kratten maakt zijn coöperatie 1 ton geconcentreerd sinaasappelsap. De coöperatie koopt die eerlijk in voor $500 dollar en verkoopt die voor een eerlijke, voor Max en andere eerlijke labels vastgestelde FOB prijs van $2200. Die prijs wordt vastgesteld door de internationaal opererende Fair Trade Labelling Organisation (FLO Cert) in Bonn. Tussen wat de boer krijgt en wat zijn coöperatie krijgt zitten $1700. Wat de boer daarvan krijgt, moet hij maar afwachten.
Mijn saphandelaren zijn bijzondere heren. Ze handelen niet alleen in sap, maar verzorgen ook de hele logistiek. Ze verdienen hun geld door overal op de kosten te letten. Om dat te kunnen, moeten ze weten wat ieder stapje kost. Die $1700 schoot hen in het verkeerde keelgat. Ze weten namelijk dat de verwerking, op basis van commerciële prijzen, niet meer dan $1,50 per krat van 40,8 kilo hoeft te kosten. Ze weten ook dat een commercieel bedrijf zo'n $100 vraagt voor het vervoer van de coöperatie naar de boot die het sap naar ons vaart. Als een coöperatie ver van de haven ligt kan dat wat hoger zijn, maar met $150 heb je het wel gehad. Het persen en concentreren van de sinaasappelen tot een ton sap kost 250 kratten maal $1,50; $375 dus. Tel daar het vervoer bij op en je komt op maximaal $525 kosten. Van de $2200 die de coöperatie krijgt, ontving de boer $500 - het geld voor zijn 250 kratten waarvoor hij $2 per stuk beurde.
Zit u stevig? Tussen de FOB prijs en het inkomen van de boer zit $1700 die maar voor $525 verklaard kan worden.
Het gaat maar liefst om $1175! De boer zou dus in plaats van $500 wel bijna $1675 kunnen verdienen. Dat is heel ruim drie maal zoveel als die arme sloeber nu verdient!
Mijn sapmannen weten het zeker: daar krijgt hij maar een piepkleine fractie van. Waar ze vooral boos van worden is dat zij zich inspannen voor eerlijke saphandel terwijl de boer niet mag weten hoeveel er nu eigenlijk aan zijn sap verdiend wordt door de 'eerlijke' coöperatie die Max en zijn vrienden de boer en de consument garanderen. Dat vinden ze niet fair en dat moest u ook maar eens weten.
Stel je voor dat het er in cacao en koffie niet anders aan toe gaat. Er is uitzoekwerk aan de winkel.
Nu eerst aan Max Havelaar – en alle andere Fair Traders van Nederland – de vraag: is dit waar en, zo ja, waarom doen jullie daar niks aan?
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
De sinaasappelcase hierboven gaat over concentraat, die is wel lastig om van buitenaf te doorgronden, want je hebt vele kwaliteiten sinaasappels en concentraat. Bovendien is niet duidelijk wat de kosten voor de sapsinaasappel teler zijn; in mijn ogen is het belangrijkste doel van fair trade dat de teler/boer zijn kosten en een beetje extra vergoed krijgt. Dat kan ik met bovenstaand gereken niet achterhalen.
Maar nog even naar de prijs die jouw saphandelaren betalen: voor zover ik het begrijp zijn de noteringen van FLO minimumprijzen (EXW). De coop is dus vrij om afh. vd kwaliteit en marktomstandigheden meer te vragen. Het is dan aan de coop te besluiten hoe ze de winst besteedt; aan investeringen, aan nabetalingen aan boeren, of aan .... bestuurders, adviseurs of vriendjes. Dus, alle gereken ten spijt, je punt gaat dus niet zozeer over de hoogte van de prijs die jouw handelaren betalen, alswel dat fair trade labels niet ver genoeg zouden gaan in hun controle; dat ze ook controle over het bestuur vd coop zouden moeten hebben om onbehoorlijk bestuur tegen te gaan?
Is dat niet de kern van het hele haperende landbouwbeleid en ontwikkelingshulp in minder ontwikkelde landen?
Slechts vier grote (multinationale) sapondernemingen in Brazilië domineren de sapmarkt in Brazilië. Het is binnen deze context dat fairtradecoöperatieven moeten werken.
Met volgende coöperatieven werken de Vlaamse Wereldwinkels samen:
Coopealnor uit Brazilië overkoepelt 1050 leden waarvan 55 sinaasappels- en passievruchtenproducenten. Sinds 2009 exporteert Coopealnor zelf. Cealnor en Coopealnor verdelen de fairtradepremie. Het verschil tussen de marktprijs en de fairtradeprijs gaat voor 50% naar de producenten en voor 50% naar financiële reserves voor de toekomst.
Coagrosol brengt kleine en middelgrote citrusproducenten samen ten noorden van São Paulo, Brazilië. Coagrosol verhandelt ongeveer 70 % van de export tegen fairtradevoorwaarden. Om de fairtradepremie te beheren werd ACREMIR opgericht, een samenwerking van arbeiders, producenten, Coagrosol en de vakbonden.
Met de fairtradepremie investeert Coagrosol in:
- computercursussen voor de kinderen van de producenten
- alfabetiseringsprojecten
- ondersteuning in de omzetting van conventionele landbouw naar milieuvriendelijke teelt
- ondersteuning van het compostproject van Coagrosol
Door de nood aan organische meststoffen in de regio wil men agro-industrieel organisch afval omvormen tot compost en stedelijk organisch afval gebruiken voor het onderhoud van parken en andere groene ruimten.
- de coöperatie heeft ook een eigen verwerkingslijn opgestart.
De appelsienen en de pompelmoezen uit Cuba komen van twee coöperaties. Bij de ene coöperatie is het land collectief eigendom, het werk gebeurt ook collectief. De andere is een diensten- en kredietcoöperatie: de leden zijn individuele boeren die met hun familie hun eigen grond bewerken. Alle leden van de beide coöperaties zijn lid van ANAP, de Nationale Vereniging van Kleine Boeren. ANAP behartigt de belangen van de kleine boeren op nationaal vlak en vergemakkelijkt de samenwerking van Oxfam-Wereldwinkels met haar Cubaanse landbouwpartners.
Prijsopbouw voor een fles sinaasappelsap 1 l. - april 2011
Fairtradeprijs + premie voor Cuba 0,21euro
Fairtradeprijs + premie voor Brazilië 0,15 euro
Vrieszeevracht grondstoffen, inklaring, 0,13 euro
diepvriesopslag grondstoffen, verzekering,
mengen grondstoffen
Bottelen, verpakken, Max Havelaar, 0,28 euro
transport afgewerkt product
Totale kostprijs 0,77 euro
Consumentenprijs 1,75 euro
Het verschil tussen totale kostprijs en consumentenprijs zit in de BTW, de marge die Oxfam Fairtrade nodig heeft (voor werkingskosten, transport naar wereldwinkels,…) en de marge van de wereldwinkels.
Van de consumentenprijs gaat dus 20,5 procent naar de producenten uit Cuba en Brazilië.
Liesbeth, je benoemt precies het probleem. Als het goed is staat het in de tekst en blijkt het uit de tekst: de grootste som geld zit in de processing. Als je daar als fair trader je ogen voor sluit, laat je de boeren bestelen, cq. maak je het coöperaties wel heel erg makkelijk om gelden niet uit te betalen.
Zo wordt Fair Trade een kwestie van 'operatie geslaagd, patient overleden', cq. in ieder geval fors bestolen.
Ja, precies, de patient, daar gaat het om. En dus Steven, is de vraag of de boer/teler als lid van een cooperatie gegarandeerd zijn kosten (+ iets extra) vergoed krijgt. Kun je dat beamen? (Hoe) wordt dat gemonitord door fair trade organisaties?
Liesbeth, Oxfam Fairtrade is binnen de Fair Trade de speler met de meeste kennis inzake sap. Dick kent de weg waar hij de informatie kan krijgen. Ik betreur het dat in dit stukje wederom sprake is van eenzijdige berichtgeving. Eén bron, niet eens getoetst. Niet eens de moeite gedaan om te dubbelchecken.
Ik verwacht dat van een papieren krant, net zo goed als van een digitale.