Wat is vers? Iets ‘vers’ noemen is een hele verantwoordelijkheid

Vers’ is een woord waar marketeers dol op zijn. Net als ‘ambachtelijk’ of ‘handgemaakt’ of ‘puur’. Dat is zo omdat ‘vers’ voor veel consumenten een heel positieve waarde heeft en gelijk staat aan goede kwaliteit. Doordat marketeers er zo dol op zijn, is er ook een risico dat de betekenis aan erosie onderhevig is, en dat na verloop van tijd de betekenis of waarde verandert. Als een product beter verkoopt door het aan te prijzen met woorden waarvan de oorspronkelijke betekenis (net wat) anders is dan zoals marketeers ze gebruiken, dan gaan we richting manipulatie van de consument.

Vergelijking met 'puur'
Zo’n voorbeeld van erosie zien we bijvoorbeeld bij ‘puur’ en puur sap. Bij puur sap ben je geneigd te denken aan sap dat direct uit fruit of groente geperst is, zonder verdere bewerking. Maar ook sap uit concentraat mag ‘puur’ genoemd worden. Terwijl sap uit concentraat niet zo puur is als de consument zou verwachten. ‘Puur’ sap uit concentraat is sap dat in het land van herkomst is geperst en vervolgens ontleed wordt tot water, geconcentreerd sap en meestal ook aroma’s en vezels. Vervolgens worden deze ingrediënten in het land van verkoop, naar wens en recept van de sap-marketeers, weer samengesteld tot ‘puur’ sap.

Bij ‘vers’ dreigt hetzelfde cq ís dat al aan de orde. Bij versproducten heb je namelijk het idee dat ze vers van het land komen (groente en fruit bijvoorbeeld) of vers bereid zijn (brood of salade bijvoorbeeld). Bij groente en fruit kan het best zijn dat het al geruime tijd daarvoor geoogst is. Bij brood of salade verwachten we dat het op de dag zelf bereid is, maar dat is niet altijd zo. Vanwege de positieve betekenis van het woord ‘vers’ is het verleidelijk om ‘vers’ te pas en te onpas te gebruiken of te misbruiken. Als het de verkoop maar stimuleert. Sappen worden bijvoorbeeld als ‘vers’ of ‘koelvers’ aangeprezen terwijl door een houdbaarheidsbehandeling de houdbaarheid met maanden is verlengd.

Tot zover de ene kant van het verhaal: ‘vers’ verkoopt goed en dus gebruiken we het woord om producten aan te prijzen en de verkoop te stimuleren.

Vers en niet-vers niet strikt te scheiden
Maar soms is het gewoon ook niet zo duidelijk wanneer iets vers is en wanneer niet. Zijn knapperige appels en sappige peren een half jaar na de oogst bijvoorbeeld nog steeds ‘vers’? En wanneer is verse vis niet vers meer? Sommige vis is een beetje bestorven zelfs beter van smaak. Kortom, het is ook niet eenvoudig om een strakke scheidslijn aan te brengen tussen vers en niet vers.

Voor zover ik weet zijn er geen wettelijke regels voor het gebruik van het woord vers. Misbruik ligt dan ook op de loer. Niet voor niets pleiten consumentenorganisaties voor regels waarmee onterecht gebruik van woorden als ‘vers’ en ‘puur’ aan de kaak kan worden gesteld. Een taalpolitie zou erop kunnen toezien dat woorden niet oneigenlijk gebruikt worden om de consument te misleiden. Of dat echt een oplossing is, is vers twee...

Producenten en marketeers zullen zelf hun verantwoordelijkheid moeten nemen door consumenten eerlijk te behandelen. Die moet waar voor zijn geld krijgen en kopen wat hij op grond van de aanprijzing mag verwachten.

Dat die eigen verantwoordelijkheid niet altijd goed functioneert, blijkt uit Foodwatch' jaarlijkse verkiezing van het Gouden Windei voor de producent die het wel erg bont heeft gemaakt door geen verantwoordelijkheid te nemen.

Door de vraag van Foodlog wat ‘vers’ betekent, krabben we ons bij Schulp nog eens extra achter de oren. Gebruiken wij de woorden waarmee we onze producten aanprijzen wel goed en verantwoordelijk? Wij vinden oprecht vakmanschap belangrijk. Daarom gaan we opnieuw, en nog kritischer, kijken naar de omschrijvingen die we kiezen in onze uitingen.