Gisteren was ik te gast bij het Nipo in Amsterdam alwaar een bijeenkomst van de club ‘Duurzame Dialoog’ plaatsvond. Er waren drie sprekers uitgenodigd. Sibolt Mulder van het Nipo zelf. Hij liet wat cijfers zien over de (wereld) voedselproblematiek en sluitte af met de stelling dat er in de keten te weinig wordt samengewerkt aan verduurzaming. Daarna was het woord aan Anniek Mauser van Unilever die nog eens uit de doeken deed hoe Unilever zijn footprint halveert en zijn omzet wil verdubbelen. Een mooie presentatie die een hoop vragen oproept. Maar dat is voor een andere keer. En tenslotte was het woord aan Joost Reus, beleidsmedewerker duurzame voeding van EL&I. Hij deed uit de doeken wat de rol van de overheid is in dit speelveld en lichtte de accentverschuivingen in het beleid van het nieuwe kabinet toe. Het huidige beleid richt zich op innovatie-projecten van het bedrijfsleven. Misschien dat we de presentaties van de drie sprekers en een samenvatting van de discussie na afloop nog kunnen linken hier.
De discussie na afloop draaide om de kwestie wie leidend is in de verduurzaming. Het bedrijfsleven, de consument, de overheid of de wetenschap? Een thema dat hier op Foodlog ook vele malen is uitgekauwd. Met al zijn vooringenomenheden komt het bedrijfsleven niet of nauwelijks in beweging en dat wat aan duurzaamheid gedaan wordt is veelal lipservice vanuit een defensief standpunt. De consument is niet geïnteresseerd en denkt bij duurzaamheid vooral aan ongemak en duur. De overheid heeft andere zorgen. En de wetenschap staat, volgens ingewijden vooral in dienst van het bedrijfsleven. Sinds duurzaamheid op de agenda wiebelt, sinds het rapport van de club van Rome, lijkt er, op en af, weinig verandert.

Ook gisteren bleek dat er weinig energie in het onderwerp zit. Het onderwerp wordt omgeven met machteloosheid, met een hoop woorden, met hier en daar wat militants van een NGO en verder veel arrogantie van de macht. Een mooi voorbeeld van het laatste was de reactie op een nieuwe filmpje van Milieudefensie over de nog lang-niet-groen-genoege-soja. In het filmpje worden ook Unilever en Albert Heijn aangepakt. En laten die nou ook in de zaal zitten. Gespreksleider Rupert Parker Brady hen vroeg of ze schrokken van het filmpje. Hun beider antwoord was nee, we zijn op weg, we doen ons best, en in 2015 moet het goed zijn. Je zou toch hopen dat ze hadden gezegd: Ja, daar schrikken we van en we gaan morgen meteen kijken wat we nog fout doen.

Dat terzijde. Wat me nu al een tijd opvalt in de duurzaamheidsdiscussie, gisteren hier op Foodlog en overal eigenlijk is dat er geen enkele belofte inzit. Ja op een betere wereld over tig jaar. Maar daar loopt, behalve een aantal wereldverbeteraars – die de belofte oppakken dat ze betere mensen zijn dan de niet-wereldverbeteraars – niemand echt warm voor. We leven in een wereld van instant gratification – we want it now – een wereld die we zo gemaakt hebben en waarin de uitgestelde beloning - als die trouwens al ooit in onze geschiedenis voorkwam - geen volle zalen trekt. Fly now, pay later.Er zal weinig echt duurzaams in beweging komen als de korte termijn belofte niet wordt gevonden. Dan blijft het net zo als GroenLinks hangen op een mager niveau. Groot genoeg om er over te blijven praten, te klein om er echt wat aan te doen.

Terug naar de belofte. Welke belofte dan? Voor het bedrijfsleven dat er meer verdiend gaat worden. Meneer Paul Polman van Unilever met zijn Sustainable Living Plan moet hebben uitgerekend wat zijn duurzaamheidsdoelstellingen en strategie gaan opleveren. Eén miljard meer gezondere consumenten (dankzij de Indiaase waterfilters), een gehalveerde footprint (de helft van de inkoopprijs), 100% duurzame landbouw van meer kleine boeren (het uitschakelen handelaren?). Ik ben benieuwd naar de spreadsheets. En meneer Albert Heijn? Hoeveel meer marge zit er op die producten en welke verschuiving van marktaandeel is er te zien tussen de natuur- en biologische winkel en die van AH? Ook hier ben ik benieuwd naar de antwoorden. Unilever en AH kennende, is er over nagedacht. Er is niet mis met het verdienen aan een betere wereld, maar ik wil weten hoeveel. Het zou als een mooi voorbeeld voor anderen kunnen gelden.

Welke belofte is er voor de consument? Nog niet erg substantieel. Ik heb ook nog steeds niet het gevoel dat de consument in de beleidsplannen van bedrijfsleven en overheid een serieuze plaats innemen. Tot op heden moet de consument het doen met de lange termijn belofte. Waar hij en zij op korte termijn alleen maar geconfronteerd wordt met minder gemak (afval scheiden, ledlampjes kopen, een autoloze zondag enzo) en duurder. Of om met ons aller Hendrik te spreken: gestaffelde brandstofprijzen en Schiphol dicht. Ja, daar zit niet zoveel belofte in. To put it mildly. Niet dat de consument tegen duurzaam is, maar de incentives ontbreken aan alle kanten.

En de belofte voor de overheid? Met alle respect voor de hard werkende en gepassioneerde ambtenaren, het is geen issue meer in het kabinetbeleid. De consument en het bedrijfsleven mogen niet meer betutteld worden (alleen mag er nog wat genudged worden, want dat valt niet op). Duurzaamheid levert politiek gezien niets meer op.

Kortom, er is geen beloofd land. Er is dus ook geen beweging. Ik spreek u over wat jaren wel weer. Weet iemand waar Al Gore is gebleven?
Dit artikel afdrukken