In de afgelopen vijftig jaar is het in geen enkel land gelukt het tij van de obesitasepidemie te keren. Zoeken we de oplossing misschien op de verkeerde plaats? Bij de eigen verantwoordelijkheid misschien? “Obesitas laat ons vooral zien wat mensen wordt aangedaan, niet wat mensen zichzelf aandoen.” Eén creatieve oplossing: iedereen moet langzamer kauwen.
In de nasleep van de coronapandemie laait een discussie op over die andere plaag, die al langer woedt en meer slachtoffers eist: de obesitasepidemie. De coronapandemie leverde in vele opzichten een nieuwe kijk op de mensheid, het leven en deszelfs zin op. Thuiswerken, factless opinies, lagere doelstellingen in het leven: je hoeft niet in Wenen gestudeerd te hebben om te zien dat sommige dingen ingrijpend veranderd zijn.
Ook is er een verschuiving te zien in het denken over obesitas. De pandemie heeft dienaangaande twee dingen duidelijk gemaakt. Mensen met veel overgewicht werden zieker dan wie een normaal gewicht heeft. De beelden van de zwaarlijvige patiënten op de IC illustreren dat obesitas een ernstige ziekte is. Houd uw commentaar voor u, aub.
Het tweede is dat stress, isolatie en andere radicale veranderingen in het dagelijkse leven tot meer gewichtstoename leidden dan daarvoor. Wat met andere woorden goed zichtbaar werd, is dat obesitas oorzaken heeft die buiten de mens zelf liggen. De sociale context, de voedselomgeving en de dagelijkse routine beïnvloeden het eetgedrag.
Verkeerd eten is deels een gedragsprobleem, maar dat gedrag is geen keuze. Stevige beweringen over obesitas kregen meer grond: obesitas is een normale reactie op een abnormale situatie; de genen laden het geweer, de omgeving haalt de trekker over.
In een opiniestuk in de Britse krant Financial Times, dat ingaat op het fenomeen zoals zich dat in het Verenigd Koninkrijk voordeed tijdens de pandemie, wordt het zo geformuleerd: “Het idee van ‘individuele verantwoordelijkheid’, dat mensen dikker worden door zelfvernietigende beslissingen waarvan zij kunnen worden verlost, is onjuist gebleken.. (…) De vraag is waarom mensen anders consumeren.”
Een commentaar in een zakenkrant zal allicht een financiële insteek hebben. De columnist haalt de auteur James Bloodworth aan, die in zijn boek Hired vaststelt dat dom, slecht betaald, onbevredigend en onregelmatig werk de werknemer doet snakken naar ‘een emotioneel verzachtend middel’: eten en drinken. “Regelmaat van eetgewoonten is eenvoudigweg onverenigbaar met onregelmatigheid van werk en inkomen". De medewerker wordt ziek of op zijn minst improductief, en dat is bad for business, maar “obesitas laat ons vooral zien wat mensen wordt aangedaan, niet wat mensen zichzelf aandoen.”
Uit verschillende studies is gebleken dat chronische stress, eenzaamheid, gebrek aan voldoening of negatieve levensgebeurtenissen sterk samenhangen met gewichtstoename. De oplossing is niet mensen de les lezen en ze dwingen gezonder te gaan leven, maar de kwaliteit van hun leven en hun omgeving verbeteren, aldus FT. Dat is een taak van de overheid en de bedrijven.
Erkennen
Het was al een hele stap in het denken over obesitas om het als een ziekte te leren zien en te erkennen, niet als een gedragsprobleem. De WHO noemde obesitas weliswaar in 1948 al een ‘disease’, maar de medische wereld wilde daar slechts schoorvoetend aan. De American Heart Association heeft pas dit jaar, in de nieuwe richtlijnen voor een (hart)gezond leven, obesitas als een gezondheidsrisico benoemd, zoals bloeddruk, glucose en vetten in het bloed, en slaap dat ook zijn. In vorige adviezen was een hoge BMI volgens de Amerikaanse cardiologen nog een gedragsprobleem.
Obesitas is ‘sociaal besmettelijk’ schreven de sociologen Nicholas Christakis en James H. Fowler in 2007. “Netwerkverschijnselen lijken relevant te zijn voor de biologische en gedragsmatige eigenschap van zwaarlijvigheid, en zwaarlijvigheid lijkt zich te verspreiden via sociale banden.” Het bleek even moeilijk om te begrijpen als te weerleggen hoe het komt dat je dik wordt als je familielid of vriend het ook is.
In de recente factsheet over obesitas en overgewicht betrekt de WHO de ‘obesogene omgeving’ in de analyse van de complexe oorzaken. Met de pandemie in het achterhoofd wordt het een herkenbaar verhaal. De WHO schrijft: “Veranderingen in de patronen van voeding en lichaamsbeweging zijn vaak het gevolg van veranderingen in het leefmilieu en de samenleving die samenhangen met de ontwikkeling en het ontbreken van ondersteunende beleidsmaatregelen in sectoren zoals gezondheid, landbouw, vervoer, stadsplanning, milieu, levensmiddelenproductie, -distributie, -marketing, en onderwijs.”
Waar te beginnen? Met creatief nadenken over oplossingen. “Gastronomie heeft sleutelrol bij oplossen globesity,” kopte een persbericht van de WUR in juli. ‘Globesity’ is een neologisme dat de mondiale obesitasplaag samenvat.
Gastronomie-expert Astrid Kühlkamp-Kleisen van WUR ontwikkelt leertrajecten voor professionals in de voedingsindustrie en werd geïnspireerd door een artikel van ‘smaakprofessor’ Kees de Graaf over de ‘toegenomen eetsnelheid’. “De toegenomen eetsnelheid blijkt sterk samen te hangen met het ontstaan van het hele probleem van overgewicht. Als je snel veel calorieën naar binnen werkt – wat je doet met junkfood als donuts, milkshakes en candy bars - is dat een recept voor het kweken van overgewicht,” aldus Kühlkamp-Kleisen.
Smaakbeleving
Het lijkt zo logisch: “Waar het probleem is ontstaan, ligt ook één van de oplossingen: weer terug naar zo min mogelijk bewerkt voedsel en terug naar het kauwen voor een goede smaakbeleving, goede vertering en het terugdringen van overgewicht.” De gastronomie-experts, zoals de chef-koks, zouden ons volgens Kühlkamp-Kleisen de weg kunnen wijzen. “Niet dat chefs zendelingen moeten worden, maar wel dat ze hun liefde voor en kennis over gerechten nog beter inzetten om maatschappelijke meerwaarde te bieden.”
Eerder onderzoek, onder meer de beroemde studie van het Amerikaanse overheidsinstituut NIH waar Kevin Hall de baas is, liet zien dat ultra processed food tot overeten leidt omdat er in korte tijd meer van geconsumeerd kan worden. Daar schiet de gastronomie te hulp.
“In de afgelopen 50 jaar heeft geen enkel land de trend van toenemende zwaarlijvigheid kunnen keren,” schrijft Financial Times. Dat alleen al is een reden om anders naar de oorzaken van obesitas te kijken. Eerdere oplossingen hebben kennelijk gefaald.
Dit artikel afdrukken
Ook is er een verschuiving te zien in het denken over obesitas. De pandemie heeft dienaangaande twee dingen duidelijk gemaakt. Mensen met veel overgewicht werden zieker dan wie een normaal gewicht heeft. De beelden van de zwaarlijvige patiënten op de IC illustreren dat obesitas een ernstige ziekte is. Houd uw commentaar voor u, aub.
Het tweede is dat stress, isolatie en andere radicale veranderingen in het dagelijkse leven tot meer gewichtstoename leidden dan daarvoor. Wat met andere woorden goed zichtbaar werd, is dat obesitas oorzaken heeft die buiten de mens zelf liggen. De sociale context, de voedselomgeving en de dagelijkse routine beïnvloeden het eetgedrag.
Verkeerd eten is deels een gedragsprobleem, maar dat gedrag is geen keuze. Stevige beweringen over obesitas kregen meer grond: obesitas is een normale reactie op een abnormale situatie; de genen laden het geweer, de omgeving haalt de trekker over.
De coronapandemie maakte zichtbaar dat obesitas oorzaken heeft die buiten de mens zelf liggen. De sociale context, de voedselomgeving en de dagelijkse routine beïnvloeden het eetgedragRegelmaat
In een opiniestuk in de Britse krant Financial Times, dat ingaat op het fenomeen zoals zich dat in het Verenigd Koninkrijk voordeed tijdens de pandemie, wordt het zo geformuleerd: “Het idee van ‘individuele verantwoordelijkheid’, dat mensen dikker worden door zelfvernietigende beslissingen waarvan zij kunnen worden verlost, is onjuist gebleken.. (…) De vraag is waarom mensen anders consumeren.”
Een commentaar in een zakenkrant zal allicht een financiële insteek hebben. De columnist haalt de auteur James Bloodworth aan, die in zijn boek Hired vaststelt dat dom, slecht betaald, onbevredigend en onregelmatig werk de werknemer doet snakken naar ‘een emotioneel verzachtend middel’: eten en drinken. “Regelmaat van eetgewoonten is eenvoudigweg onverenigbaar met onregelmatigheid van werk en inkomen". De medewerker wordt ziek of op zijn minst improductief, en dat is bad for business, maar “obesitas laat ons vooral zien wat mensen wordt aangedaan, niet wat mensen zichzelf aandoen.”
Uit verschillende studies is gebleken dat chronische stress, eenzaamheid, gebrek aan voldoening of negatieve levensgebeurtenissen sterk samenhangen met gewichtstoename. De oplossing is niet mensen de les lezen en ze dwingen gezonder te gaan leven, maar de kwaliteit van hun leven en hun omgeving verbeteren, aldus FT. Dat is een taak van de overheid en de bedrijven.
Erkennen
Het was al een hele stap in het denken over obesitas om het als een ziekte te leren zien en te erkennen, niet als een gedragsprobleem. De WHO noemde obesitas weliswaar in 1948 al een ‘disease’, maar de medische wereld wilde daar slechts schoorvoetend aan. De American Heart Association heeft pas dit jaar, in de nieuwe richtlijnen voor een (hart)gezond leven, obesitas als een gezondheidsrisico benoemd, zoals bloeddruk, glucose en vetten in het bloed, en slaap dat ook zijn. In vorige adviezen was een hoge BMI volgens de Amerikaanse cardiologen nog een gedragsprobleem.
Obesitas is ‘sociaal besmettelijk’ schreven de sociologen Nicholas Christakis en James H. Fowler in 2007. “Netwerkverschijnselen lijken relevant te zijn voor de biologische en gedragsmatige eigenschap van zwaarlijvigheid, en zwaarlijvigheid lijkt zich te verspreiden via sociale banden.” Het bleek even moeilijk om te begrijpen als te weerleggen hoe het komt dat je dik wordt als je familielid of vriend het ook is.
In de recente factsheet over obesitas en overgewicht betrekt de WHO de ‘obesogene omgeving’ in de analyse van de complexe oorzaken. Met de pandemie in het achterhoofd wordt het een herkenbaar verhaal. De WHO schrijft: “Veranderingen in de patronen van voeding en lichaamsbeweging zijn vaak het gevolg van veranderingen in het leefmilieu en de samenleving die samenhangen met de ontwikkeling en het ontbreken van ondersteunende beleidsmaatregelen in sectoren zoals gezondheid, landbouw, vervoer, stadsplanning, milieu, levensmiddelenproductie, -distributie, -marketing, en onderwijs.”
Niet dat chefs zendelingen moeten worden, maar wel dat ze hun liefde voor en kennis over gerechten nog beter inzetten om maatschappelijke meerwaarde te biedenGastronomie
Waar te beginnen? Met creatief nadenken over oplossingen. “Gastronomie heeft sleutelrol bij oplossen globesity,” kopte een persbericht van de WUR in juli. ‘Globesity’ is een neologisme dat de mondiale obesitasplaag samenvat.
Gastronomie-expert Astrid Kühlkamp-Kleisen van WUR ontwikkelt leertrajecten voor professionals in de voedingsindustrie en werd geïnspireerd door een artikel van ‘smaakprofessor’ Kees de Graaf over de ‘toegenomen eetsnelheid’. “De toegenomen eetsnelheid blijkt sterk samen te hangen met het ontstaan van het hele probleem van overgewicht. Als je snel veel calorieën naar binnen werkt – wat je doet met junkfood als donuts, milkshakes en candy bars - is dat een recept voor het kweken van overgewicht,” aldus Kühlkamp-Kleisen.
Smaakbeleving
Het lijkt zo logisch: “Waar het probleem is ontstaan, ligt ook één van de oplossingen: weer terug naar zo min mogelijk bewerkt voedsel en terug naar het kauwen voor een goede smaakbeleving, goede vertering en het terugdringen van overgewicht.” De gastronomie-experts, zoals de chef-koks, zouden ons volgens Kühlkamp-Kleisen de weg kunnen wijzen. “Niet dat chefs zendelingen moeten worden, maar wel dat ze hun liefde voor en kennis over gerechten nog beter inzetten om maatschappelijke meerwaarde te bieden.”
Eerder onderzoek, onder meer de beroemde studie van het Amerikaanse overheidsinstituut NIH waar Kevin Hall de baas is, liet zien dat ultra processed food tot overeten leidt omdat er in korte tijd meer van geconsumeerd kan worden. Daar schiet de gastronomie te hulp.
“In de afgelopen 50 jaar heeft geen enkel land de trend van toenemende zwaarlijvigheid kunnen keren,” schrijft Financial Times. Dat alleen al is een reden om anders naar de oorzaken van obesitas te kijken. Eerdere oplossingen hebben kennelijk gefaald.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Helder artikel. Naast de omgevingsfactoren spelen ook culturele factoren een rol. In de VS zijn zoveel mensen obees dat het ‘normaal’ is. Daarmee wordt het ‘gewoon’. Een vanzelfsprekendheid die er bij hoort als je ouder wordt. Dat vermindert de motivatie om je leefstijl te verbeteren.
Daarnaast komt obesitas vooral voor in groepen met een lagere SES ( sociaal economische status) waar men elkaar bevestigt ‘dat je nu leeft en nu moet genieten’ (“in de hemel is geen bier en daarom drinken wij het hier”). Wie opgroeit met dergelijke normen en waarden, wordt evenmin gestimuleerd om zijn leefstijl te veranderen.
Wat voor mij nog niet zo helder is, is de rol die hormonen spelen bij deze processen.
Als je de omgeving ten positieve veranderd, zal het aantal depressieven ook flink dalen. Die worden nu met medicijnen behandeld terwijl het nogal eens geen medisch probleem is. Er rijzen nu twijfels of serotonine wel de factor is, terwijl antidepressiva daarop mikken.
‘Goed kauwe zodat het ete gelijkmatig in je lijf kom’. Leuk van Koot en Bie, helemaal waar, maar obesitas zal het niet helpen voorkomen.
De WW obesitas pandemie loopt paralel aan de introductie van HFCS. In de VS begon haar vernietigende victorie. Gestimuleerd door een nieuw systeem van hogere belastingen en invoerquata’s op kristalsuiker moest de voedselindustrie op zoek naar ‘n voordelig alternatief. Forse subsidies aan de maïsboeren deden hun rampzalig werk en de rest van de wereld haakte gretig aan.
De ernst van de Covid 19 epidemie loopt vanaf het begin paralel aan hoeveel overtollige kilo’s die de getroffenen met zich mee zeulen.
#1 Hormonale disbalans speelt een cruciale rol. Dit verandert de stofwisseling en veroorzaakt de ophoping van overtollig lichaamsvet. Te veel cortisol, (fyto) oestrogeen, of te weinig progesteron in het lichaam zijn veel voorkomende boosdoeners voor gewichtstoename. Ook verlaagde niveaus van testosteron of oestrogeen kunnen leiden tot gewichtstoename.
Obesitas wordt ook in verband gebracht met veranderingen in de hypothalamus-hypofyse-hormoonassen. Aangezien leptine door vetcellen wordt geproduceerd, zijn de niveaus van dit hormoon bij zwaarlijvigen hoger dan bij hen met een normaal gewicht. Ondanks deze hogere niveaus zijn zwaarlijvige mensen echter niet gevoelig voor de effecten van leptine en hebben zij dus geen verminderde eetlust.
Zinktekort remt de leptinesecretie uit het vetweefsel aanzienlijk. Het feit dat zwaarlijvigen een laag zinkgehalte en een hoog leptinegehalte hebben, suggereert dat er een verband bestaat tussen zink en voeding, en bijgevolg ook tussen zink en leptine en bijgevolg ook tussen zinktekort en de
Covid-19 epidemie.
De Amerikaanse Obesity Association verwacht dat in 2025 de helft van alle Amerikanen obees zal zijn en voorspelt dat het in 2030 zal zijn gestegen tot 60%. Het ligt in het VK al op 65% tot 70% der bevolking.
Als we het over een ‘pandemie’ hebben dan is dit er wel een. Hierbij verbleekt die uit de Volksrepubliek China met een IFR van slechts 0,15% tot een incident.
Mooie samenvatting van een aantal redenen waarom het meer dan de helft van de Nederlanders niet lukt om een gezond gewicht te behouden. Langzamer eten door minder bewerkt voedsel te eten is een mooi doel. De grote vraag is natuurlijk hoe je dat voor elkaar krijgt. Langzamer eten lukt vooral als je het met aandacht doet. En aandacht voor wat er op je bord ligt begint met dankbaarheid.
Nog niet heel lang geleden spraken veel Nederlanders een gebed uit voor de 3 maaltijden per dag. Ik herinner me iets als 'here zege deze spijze amen'. We hoeven niet terug naar die tijd. Maar tijd nemen om te koken, te eten en samen van de maaltijd te genieten is een gewoonte die ook zal helpen om niet alleen het gewicht beter onder controle te houden maar ook de kwaliteit van leven te verbeteren. Tv uit, telefoons weg en met aandacht genieten van wat er op je bord ligt. Daar heb je geen chefkoks voor nodig. Wel kookcursussen, kennis over waar ons voedsel vandaan komt en voedingsonderwijs vanaf groep 1. Want we hoeven ook niet terug naar de tijd van Bartje en zijn bruine bonen.
#4 , #3 , #2, #1
Er is maar 1 verklaring voor alle ellende. We eten te veel van de verkeerde spullen. Het is puur genetisch dat we dat niet aankunnen. We worden vetgemest door de voedingsindustie en -marketing en kunnen met onze beste bedoelingen daar geen weerstand aan bieden. Nogmaals: 70% van obesitas is genetisch. Heeft niets met gedrag, SES, hormonen (Joost, Yneke, Theo..) of wat dan ook te maken.