Wat is natuur en wat zouden natuurbeschermers moeten doen? Ben Koks zegt dat natuur een ecosysteem in balans is, die natuurbeschermers - natuurlijk - moeten beschermen.
Natuur, dat is de wereld om ons heen. Toen ik als jongetje van 12, met geld dat ik met bollenpellen had verdiend, 'Het leven der Dieren' van Grizmek kocht, was ik de koning te rijk, ondanks dat een aantal delen lelijk waren beschadigd. De polder voor mijn ouderlijk huis zat nog vol grutto’s en je ving palingen zo dik als je pols. Door Grizmek zijn epische serie begon de reis in mijn dromerige hoofd naar alle uithoeken van de wereld. Biodiversiteit samengevat in 13 delen met ruim 8.000 beschrijvingen van diersoorten. Natuur is meer dan en optelsom van soortjes leerde ik later, natuur is een soort geheel der dingen en als je lichte vorm van katholieke opvoeding hebt genoten past daar – in ons Westerse wereldbeeld – ook het automatisme bij dat mensen anders zijn dan andere organismen. Zo zijn wij, zo hebben we onszelf lelijk in de nesten gewerkt.
Ecosysteem in balans, maar ook heelmeester
Natuur is voor mij pas natuur als ecosystemen een beetje in balans zijn. Dat is nagenoeg onmogelijk geworden. Zelfs op IJsland, grote delen van de Sahara maar bijvoorbeeld ook in onze agrarisch landschappen is de balans ver te zoeken. We lezen het dagelijks in de krant. De 8.000 soorten in de boeken van Grizmek zijn pas interessant als er samenhang is, ofwel ecologie. Wakker worden in Senegal met een hijgende hyena naast je tentje is dan net zo mooi als het opkomen van de zon in een akker vol met kwartels en patrijzen. Natuur is ook heelmeester. Ik heb veel aan natuur gehad nadat mijn dochter stierf en haar onnatuurlijke dood diepe kraters in mijn ziel sloeg. Dan is de natuur de beste plek om te leren wat je moet doen. Gisteravond zat ik nog langs de rand van een heideveldje bij Dalfsen te genieten van ratelende en tuwietende nachtzwaluwen. Dat is natuur op zijn best.
Verstand van zaken en hart op goede plaats
Ben er trouwens erg voor dat Nederland een interessant spectrum van natuur- en soortorganisaties heeft, net zoveel kerken als dominees. Ben er tevens zeker van dat het behouden van de ‘zachte maatschappelijke waarden’ (zoals ook kunst, onderwijs en bijvoorbeeld gezondheidszorg) alleen goed kan worden uitgevoerd door mensen met op de eerste plaats verstand van zaken en het hart op de goede plaats. Precies daar schort het in mijn oordeel bij het gros van lands natuurorganisaties fors aan. Managementjargon en draagvlakgebonden termen zijn schering en inslag. Natuur staat zelden op nummer 1 bij organisaties zoals Staatsbosbeheer, Wereldnatuurfonds en vele andere natuurorganisaties.
Voor natuur moet je knokken, dat ontbreekt in ons brave polderende landje. Dat zou wel moeten, natuur – als zachte waarde – verliest het namelijk altijd. Geef natuur rechten, desnoods juridisch. Ga echter niet alles natuur noemen. In een perceel mais kunnen best veel kieviten broeden of boerenzwaluwen slapen in de nazomer, maar noem het geen natuur. Ga ook uit van de intrinsieke waarde van natuur. Ik zou me ook richten op hoe natuur naast onze gangbare economische activiteiten goed kan functioneren, dat is momenteel in grote delen van deze opwarmende wereld al een bijna utopische gedachte.
Dit artikel afdrukken
Ecosysteem in balans, maar ook heelmeester
Natuur is voor mij pas natuur als ecosystemen een beetje in balans zijn. Dat is nagenoeg onmogelijk geworden. Zelfs op IJsland, grote delen van de Sahara maar bijvoorbeeld ook in onze agrarisch landschappen is de balans ver te zoeken. We lezen het dagelijks in de krant. De 8.000 soorten in de boeken van Grizmek zijn pas interessant als er samenhang is, ofwel ecologie. Wakker worden in Senegal met een hijgende hyena naast je tentje is dan net zo mooi als het opkomen van de zon in een akker vol met kwartels en patrijzen. Natuur is ook heelmeester. Ik heb veel aan natuur gehad nadat mijn dochter stierf en haar onnatuurlijke dood diepe kraters in mijn ziel sloeg. Dan is de natuur de beste plek om te leren wat je moet doen. Gisteravond zat ik nog langs de rand van een heideveldje bij Dalfsen te genieten van ratelende en tuwietende nachtzwaluwen. Dat is natuur op zijn best.
Voor natuur moet je knokken, dat ontbreekt in ons brave polderende landjeNatuurbeschermers moeten natuurlijk natuur beschermen! Dan doen de huidige natuurorganisaties naar mijn idee in te beperkte mate. Iedereen zit immers op zijn eigen eilandje. Natuur en landschap zijn in onze neoliberale wereld een verdienmodel geworden. Ik ben wat dit betreft een milde volger van Rob Bijlsma en ben het grotendeels eens met de opvattingen van Rob in zijn boek Kerken van goud, dominees van hout.
Verstand van zaken en hart op goede plaats
Ben er trouwens erg voor dat Nederland een interessant spectrum van natuur- en soortorganisaties heeft, net zoveel kerken als dominees. Ben er tevens zeker van dat het behouden van de ‘zachte maatschappelijke waarden’ (zoals ook kunst, onderwijs en bijvoorbeeld gezondheidszorg) alleen goed kan worden uitgevoerd door mensen met op de eerste plaats verstand van zaken en het hart op de goede plaats. Precies daar schort het in mijn oordeel bij het gros van lands natuurorganisaties fors aan. Managementjargon en draagvlakgebonden termen zijn schering en inslag. Natuur staat zelden op nummer 1 bij organisaties zoals Staatsbosbeheer, Wereldnatuurfonds en vele andere natuurorganisaties.
Voor natuur moet je knokken, dat ontbreekt in ons brave polderende landje. Dat zou wel moeten, natuur – als zachte waarde – verliest het namelijk altijd. Geef natuur rechten, desnoods juridisch. Ga echter niet alles natuur noemen. In een perceel mais kunnen best veel kieviten broeden of boerenzwaluwen slapen in de nazomer, maar noem het geen natuur. Ga ook uit van de intrinsieke waarde van natuur. Ik zou me ook richten op hoe natuur naast onze gangbare economische activiteiten goed kan functioneren, dat is momenteel in grote delen van deze opwarmende wereld al een bijna utopische gedachte.
In Wat is ...? gaan we met bekende en minder bekende mensen op zoek naar wat hen motiveert om te ontdekken of we elkaar van daaruit weer kunnen vinden. Waarom we dat doen lees je in De ontdekking van de ander.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Helder betoog Ben. Dank.
Naar mijn weten is de Conferentie over Milieu en Ontwikkeling van de UN ( RIO de Janeiro 1992) het internationale kader voor het duurzaamheisbeleid van landen. Belangrijke resultaten waren een Bossenstrategie, een Klimaatverdrag en een Biodiversiteitsverdrag. Bij de vaststelling van dat verdrag werd in de preambule vermeld dat de internationale gemeenschap zich er bewust van was dat de wetenschappelijke basis voor het verdrag en vertaling in handelingsperspectieven tekortschoot. Maar dat er geen tijd meer was om te wachten op een degelijke fundering.
In Nederland is destijds het RIN opgericht om tot een duidelijkere onderbouwing van het natuurbeleid te komen. Vanuit de jaren ‘70 was al een Werkgemeenschap voor Landschapsecogisch Onderzoek ( WLO) opgericht. Die is op een gegeven moment opgeheven.
Op zich is wetenschappelijke onenigheid een gegeven op velerlei terrein. Het is ( ook) een bron van “vooruitgang” van het menselijke kennen en weten. Thomas Kuhn noemt de wetenschap een proces van vallen en opstaan. De basis van de wetenschap is het hebben van een hypothese die getoetst kan worden, aldus Kuhn. Hij vergelijkt paradigma’s met jurisprudentie bij een wetsartikel.
Het kan wel honderd jaar duren voor een hypothese wetenschappelijk niet houdbaar meer wordt verklaard en er nieuwe wegen moeten worden ingeslagen, stelt Kuhn.
Hoe kijk jij aan tegen het wetenschappelijk fundament van het natuurbeleid? En de vertaling naar de uitvoering, door overheden, TBO’s en anderen?
In de discussie over het stikstofbeleid lijken de vragen over de wetenschappelijke verantwoording een belangrijke rol te spelen.
Hebben we sinds 1992 Rio de J. Vooruitgang geboekt of staan we goed beschouwd nog in dezelfde kinderschoenen?
De conclusie van de UNCED was destijds dat we daar niet op konden wachten: het vraagstuk en de urgentie om het tij te keren was te groot, om te wachten op een dergelijke fundering, zo oordeelde men toen.
Ik ben net als Ben via een emotionele betrokkenheid bij de natuur 'deskundig' geworden en de ecologie heeft mij de kans gegeven om er een behoorlijke tijd m'n brood mee te verdienen.
De huidige discussie over de waarde van de natuur leidt dan tot pijnlijke confrontaties, zowel in het veld als politiek en digitaal. Vooral als de waarde van wetenschap daarbij ook ter discussie staat.
De ecologie is een jonge wetenschap en draagt sterk de moraal van de tijd mee. Geleidelijk is het besef gegroeid, dat we zelf een onderdeel zijn van de biosfeer. We ontdekken nog maar net, hoe complex het leven op aarde in elkaar zit. We zullen het met onze beperkte kennis en mogelijkheden moeten doen in het besef, dat ons voortbestaan op het spel staat. Dat wordt knokken, zoals Ben al zei!
Bij deze serie 'Wat is natuur?' komt steeds dezelfde vraag bij mij op (ook een beetje in aanvulling op #1): Wordt er bij de doelstellingen m.b.t. behoud/herstel van natuur/biodiversiteit/ecosystemen eigenlijk rekening gehouden met klimaatverandering? We zien nu al (ook in Nederland) hetere en drogere zomers en daarnaast heviger regenbuien. Ons gematigde zeeklimaat is niet meer wat het geweest is.
Wat mij betreft zou het dus logisch zijn om klimaatadaptatie van de natuur en de geleidelijke overgang naar meer droogteresistente (en misschien zelfs stikstoftolerantere, maar dat is een andere discussie) flora en fauna te accepteren. Ik betwijfel of het zinvol is om heel veel energie, tijd en geld te steken in het beschermen of terugbrengen van planten- en diersoorten die het hier sowieso steeds moeilijker krijgen. Toch een beetje vechten tegen de bierkaai (of tegen windmolens, zo u wilt).
Of ben ik nu te pragmatisch en te weinig idealistisch? Hoe kijken natuurbeschermingsorganisaties daar tegenaan?
Voor de derde keer in deze serie wordt gezegd dat de natuur in balans dient te zijn. Hier boven: 'ecosystemen een beetje in balans.' Zoals ook wordt gesproken over 'natuurlijk evenwicht' waarvan dan andere deskundigen zeggen dat dat evenwicht in de natuur niet bestaat.
Weet iemand het glashelder uit te leggen aan een geïnteresseerde sufferd die er bijna zeker van is dat natuur nooit in een (denkbeeldige?) balans is?
#4 het lijkt mij, dat als je bijna zeker weet dat x nooit gebeurt, je toch wel een vrij scherp beeld moet hebben van x. Dus mijn vraag aan jou is: wat bedoel je eigenlijk zelf met die balans, die er naar jouw idee helemaal niet is, in de natuur?