Voor €3 miljard de stikstofcrisis oplossen. Dat balletje gooide John van der Ent, ceo van supermarktorganisatie Spar Holding onlangs op in aanwezigheid van de koning der Nederlanden en minister van Landbouw Henk Staghouwer. Hoe dan? Door de Lely Sphere, een individuele melkrobotinnovatie die tot 70% ammoniakuitstootreductie realiseert, versneld uit te rollen. Het plan kreeg gisteren handen en voeten, toen Rabobank, Lely en FrieslandCampina bekend maakten het plaatsen van 96 Spheres financieel te ondersteunen. Lely geeft korting (een nieuwe Sphere kost zo'n €150.000), de Rabobank rentekorting en een aflossingsvrije periode en FrieslandCampina stelt €960.000 beschikbaar via het melkgeld. Groot enthousiasme bij de Nederlandse melkveehouders. "Binnen twee uur was de pilot al ruim overschreden," aldus Lely. Ook lijkt het kabinet in beweging te komen op stikstofgebied.
Op de dag van het 15-15-15 boerenprotest, dat Nederland deels stil zette, kwam er ook ineens beweging in de stikstofaanpak van het kabinet. Provincies krijgen met spoed €504 miljoen om '45 versnellingsvoorstellen van provincies om stikstof te reduceren en de kwaliteit van natuur en water te verbeteren' in gang te zetten.

Bovendien komt er €250 miljoen om de boeren zonder natuurvergunning, de 3.600 PAS-melders tegemoet te komen (met gemiddeld €70.000). De PAS-melders zaten sinds mei 2019 in een illegale situatie, zonder vergunning maar met nieuwe dure stallen, omdat toen de Raad van State het overheidsbeleid als ondeugdelijk beoordeelde. De afgelopen 3 jaar lukte het niet de PAS-melders te legaliseren. Het kabinet mikt er nu op dat wel te kunnen doen door juist hen vrijkomende stikstofgebruiksruimte toe te wijzen uit versneld uit te voeren provinciale stikstofprojecten.

Dat schrijft stikstofminister Christianne van der Wal vandaag aan de Tweede Kamer. Door een half miljard euro 'naar voren te halen' van de in totaal toegezegde €24,3 miljard, krijgen de provincies de middelen om aan de 'zware opdracht' van de uitvoering van het stikstofbeleid ook daadwerkelijk uitvoering te kunnen geven.

In de brief schrijft de minister ook dat de kaart met ammoniakreductiedoelen - de directe aanleiding tot de hevige boerenprotesten en politieke onrust van de laatste weken - "geen consequenties heeft op individueel bedrijfsniveau". De soep wordt dus niet zo heet opgediend als Nederland dacht. Boeren hoeven niet langer met een vergrootglas hun eigen bedrijf op de kaart op te zoeken en daaraan consequenties verbinden. De provincies hebben de vrijheid om van de kaart af te wijken. Ook zal er geen landbouwgrond naar dure woningbouwgrond gaan. "Beschikbaar komende landbouwgrond gaat alleen naar agrarische bestemmingen, of naar klimaatprojecten, natuur of waterberging."

De versnellingsplannen moeten de zogeheten gebiedsprocessen een kickstart geven. In die processen werken de rijksoverheid en andere overheden, bedrijven en organisaties samen aan oplossingen om in een specifiek gebied de natuur te versterken. Verschillende versnellingsvoorstellen van de provincies bevatten voorstellen waarmee de PAS-melders uit de brand geholpen kunnen worden. Daarnaast krijgen agrarische ondernemers die biologisch of natuurinclusief boeren, of op een andere manier koploper zijn in het bereiken van stikstof-, waterkwaliteits- en klimaatdoelen, een speciale plaats in de gebiedsplannen, net als boeren die al forse inspanningen hebben geleverd.