Hongerhormoon in de huid goed voor het hart

De winter is de tijd voor stamppotten, wildgerechten, dikke soepen, kortom stevige kost. Calorierijke voeding dus, en dat zal niet voor niets zijn. In de winter hebben we meer energie nodig om ons lichaam warm te houden en leveren we misschien ook zwaardere inspanningen. ’s Zomers willen we salades, snelle happen en eten we wat onregelmatiger. Het valt op dat kinderen minder eten en maaltijden overslaan als ze buiten spelen of de hort op zijn.

Maar klopt het wel dat we ’s zomers minder eten omdat we minder energie nodig hebben? Israëlische onderzoekers hebben ontdekt dat zonlicht, en dan in het bijzonder de UV-B stralen daarin, bij (kaalgeschoren) mannelijke muizen en bij mannelijke mensen de aanmaak van de hoeveelheid ghreline in de vetcellen in de huid verhoogt. Dat leidt tot “meer voedselzoekend gedrag, voedselinname en gewichtstoename,” schrijven ze in Nature Metabolism.

Israëlische onderzoekers hebben ontdekt dat zonlicht, en dan in het bijzonder de UV-B stralen daarin, bij (kaalgeschoren) mannelijke muizen en bij mannelijke mensen de aanmaak van de hoeveelheid ghreline in de vetcellen in de huid verhoogt

Peptide
Ghreline wordt ook wel het ‘hongerhormoon’ genoemd. Het is van de talloze hormonen (formeel een peptide) het enige dat aanzet tot meer eten. Het is pas in 1999 ontdekt en heeft de studie van het metabolisme destijds behoorlijk in de war gestuurd. De naam is een samentrekking van ‘growth hormone-releasing peptide’, maar het stimuleren van de aanmaak van het groeihormoon is niet de enige werking van ghreline.

Ghreline wordt in verschillende organen in het lichaam aangemaakt, ook in de hersenen (in de hypothalamus) maar vooral in de maagwand. Bij bariatrische patiënten, van wie de fundus van de maag is verwijderd, ontbreekt die activiteit. Dat werd gezien als verklaring voor het snelle afvallen na de operatie, maar dat bleek niet juist te zijn. De aanmaak van ghreline wordt na de ingreep door andere locaties overgenomen, waarna het ghrelinepeil zich weer herstelt naar normaal. Het afvallen is vooral het gevolg van de kleinere maag en de veranderende werking van de vele darmhormonen die in het spel zijn bij de stofwisseling.

Trek
Hieruit valt al op te maken dat ghreline een lastig te volgen goedje is. De primaire werking is duidelijk: het ghrelinepeil is het hoogst als de maag leeg is en het tijd is om te eten. Dan stuurt de hoge concentratie een signaal naar de hersenen: honger. Na de maaltijd daalt het ghrelinepeil. Maar dikke mensen hebben een permanent laag ghrelinepeil. Dat lijkt tegenstrijdig, want dikke mensen eten meer, zou je denken, als gevolg van het hongerhormoon.

Een gangbare theorie wil echter dat dikke mensen van nature een laag ghrelinepeil hebben en als het ware de stimulans van ghreline niet nodig hebben om te gaan eten, ze hebben altijd trek. Het is ook vastgesteld dat ghreline niet werkt op de hoeveel voedsel, maar op de frequentie van maaltijden en op dat ‘voedselzoekende’ gedrag. Dieren die ghreline krijgen toegediend gaan voedsel bij elkaar scharrelen en slaan aan het hamsteren.

Daarin schuilt de verklaring voor wat de onderzoekers, verbonden aan de universiteit van Tel Aviv, hebben ontdekt. De ghreline die in de vetcellen in de huid wordt aangemaakt onder invloed van UV-B straling zet aan tot eten. Dit effect treedt verrassend genoeg alleen op bij mannelijke wezens. Bij vrouwen wordt de aanmaak in de huid van ghreline geblokkeerd door oestrogeen, het vrouwelijke geslachtshormoon, dat ook voor een deel in de huid wordt geproduceerd.

Complex
De onderzoeker baseren hun bevindingen op zowel experimenteel onderzoek met muizen en met stukjes menshuid die aan UV-B stralen werden blootgesteld, als ook aan observationeel onderzoek onder 3.000 proefpersonen. Bij hen werden allerlei bloedonderzoeken gedaan die het effect van blootstelling aan zonlicht op de aanmaak van hormoonstoffen in de huid lieten zien.

Flink in de zon zitten zou dan goed voor je hart kunnen zijn. Wel oppassen dat je niet te veel gaat eten

Ghreline heeft, evenals insuline, glucagon, leptine en vele andere (darm)hormonen, een regulerende werking op de energiehuishouding. Die balans heet de energiehomeostase en wordt bewaakt door een complex neuro-endocrien systeem. Het belang van de ontdekking van de invloed van zonlicht op ghreline is dat de huid kennelijk ook een rol speelt bij de energiehuishouding. De onderzoekers stellen dat, hoewel de huid het grootste orgaan is en veel endocriene activiteit herbergt, maar weinig bekend is over de hormonen, met uitzondering van endorfine, vitamine D en oestrogeen, die in de huid aangemaakt worden.

Tot welke toepassing de ontdekking zal leiden, is nog onduidelijk. Patiënten met specifieke aandoeningen die weinig ghreline aanmaken zouden met speciale therapie door blootstelling aan bepaald licht geholpen kunnen worden. Wel duidt de vondst op een andere eigenschap van ghreline. “Aangezien ghreline ontstekingsremmende eigenschappen heeft, de afbraak van de hartspier stopt en de bloeddruk verlaagt, kan ghreline het mechanistische verband zijn tussen blootstelling aan de zon en vermindering van hart- en vaatziekten,” schrijven de auteurs. Flink in de zon zitten zou dan goed voor je hart kunnen zijn. Wel oppassen dat je niet te veel gaat eten.