Follow the Money maakte een overzicht van de landbouwsubsidies in de EU, het zogeheten Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Om het overzicht compleet te krijgen, en zo ook wat nuance terug te brengen, geeft Petra Berkhout van Wageningen Economic Research wat aanvullingen. De subsidies zouden aanzetten tot schaalvergroting. Daar denkt Berkhout anders over.
De GLB-uitgaven zijn inderdaad de grootste kostenpost binnen de EU-begroting. Dat is echter minder gek als je bedenkt dat landbouw een van de weinige terreinen is waar echt sprake is van een EU-beleid.
Het EU-beleid kent geen streven naar schaalvergroting, zoals FTM suggereert. Wel is in het Verdrag van de EU als doel vastgelegd dat de landbouwproductiviteit moet worden verhoogd, door rationele ontwikkeling van de landbouwproductie, om zodoende een redelijke levensstandaard voor de landbouwbevolking te verzekeren, markten te stabiliseren, de voedselvoorziening veilig te stellen en redelijke prijzen voor gebruikers te verzekeren. Over schaalvergroting schreef ik al eerder.
Met regelmaat lees ik opmerkingen over schaalvergroting in de landbouw, vaak zijn die niet positief bedoeld. Het is een voor velen omstreden ontwikkeling die niet zou moeten worden gestimuleerd door ‘het beleid’. Ook zouden boeren andere keuzes moeten maken.
Ja de toeslag is gekoppeld aan grond. Iedere agrariër kan als hij is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en voldoet aan deze voorwaarden, subsidies krijgen. Daarvoor moet je wél aan een hoop voorwaarden voldoen.
De vergroeningseisen voor het groene deel van de basisbetaling zijn inderdaad een wassen neus. Maar nee, de subsidie stimuleert geen grootgrondbezit. Welke ondernemer koopt grond (van €60.000 of meer per ha) om een basissubsidie van circa 265 euro te krijgen?
De conclusie dat vooral boeren met koeien veel subsidies ontvangen is logisch: het merendeel van de grond in NL is in gebruik voor de melkveehouderij. Voor Frankrijk of Spanje zou de graanteler of de teler van olijven de grootste ontvanger zijn.
En nee, de schaalvergroting in de varkens- en pluimveehouderij heeft weinig te maken met het EU-systeem. Van oudsher krijgen deze takken geen subsidies en kon de schaal zo groot worden juist omdat ze weinig grond bezitten.
En voor de hele veehouderij geldt dan weer wel dat deze is begrensd door dierrechten (varkens - en pluimvee) en fosfaatrechten (melkvee). Dus ja de EU laat de omvang van de veestapel ongemoeid, maar de Nederlandse wetgever niet.
Conclusie: er is een hoop te melden over het gemeenschappelijk landbouwbeleid en er is een hoop te verbeteren. Maar kan het wat minder tendentieus, met iets meer oog voor de feiten en achtergronden. En zonder vooraf toe te redeneren naar: het stimuleert grootschalige veehouderij.
Deze opinie is een aangepaste versie van een twitterdraad van Petra Berkhout.
Dit artikel afdrukken
Het EU-beleid kent geen streven naar schaalvergroting, zoals FTM suggereert. Wel is in het Verdrag van de EU als doel vastgelegd dat de landbouwproductiviteit moet worden verhoogd, door rationele ontwikkeling van de landbouwproductie, om zodoende een redelijke levensstandaard voor de landbouwbevolking te verzekeren, markten te stabiliseren, de voedselvoorziening veilig te stellen en redelijke prijzen voor gebruikers te verzekeren. Over schaalvergroting schreef ik al eerder.
Met regelmaat lees ik opmerkingen over schaalvergroting in de landbouw, vaak zijn die niet positief bedoeld. Het is een voor velen omstreden ontwikkeling die niet zou moeten worden gestimuleerd door ‘het beleid’. Ook zouden boeren andere keuzes moeten maken.
Ja de toeslag is gekoppeld aan grond. Iedere agrariër kan als hij is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en voldoet aan deze voorwaarden, subsidies krijgen. Daarvoor moet je wél aan een hoop voorwaarden voldoen.
De vergroeningseisen voor het groene deel van de basisbetaling zijn inderdaad een wassen neus. Maar nee, de subsidie stimuleert geen grootgrondbezit. Welke ondernemer koopt grond (van €60.000 of meer per ha) om een basissubsidie van circa 265 euro te krijgen?
De conclusie dat vooral boeren met koeien veel subsidies ontvangen is logisch: het merendeel van de grond in NL is in gebruik voor de melkveehouderij. Voor Frankrijk of Spanje zou de graanteler of de teler van olijven de grootste ontvanger zijnEen aardappelteler is spekkoper volgens het artikel, want 75% van zijn inkomen bestaat uit subsidies. Wat mij betreft geeft dat vooral aan dat de prijs die de teler krijgt veel te laag is en de marges dus dun. Zie ook draadje schaalvergroting.
De conclusie dat vooral boeren met koeien veel subsidies ontvangen is logisch: het merendeel van de grond in NL is in gebruik voor de melkveehouderij. Voor Frankrijk of Spanje zou de graanteler of de teler van olijven de grootste ontvanger zijn.
En nee, de schaalvergroting in de varkens- en pluimveehouderij heeft weinig te maken met het EU-systeem. Van oudsher krijgen deze takken geen subsidies en kon de schaal zo groot worden juist omdat ze weinig grond bezitten.
En voor de hele veehouderij geldt dan weer wel dat deze is begrensd door dierrechten (varkens - en pluimvee) en fosfaatrechten (melkvee). Dus ja de EU laat de omvang van de veestapel ongemoeid, maar de Nederlandse wetgever niet.
Conclusie: er is een hoop te melden over het gemeenschappelijk landbouwbeleid en er is een hoop te verbeteren. Maar kan het wat minder tendentieus, met iets meer oog voor de feiten en achtergronden. En zonder vooraf toe te redeneren naar: het stimuleert grootschalige veehouderij.
Deze opinie is een aangepaste versie van een twitterdraad van Petra Berkhout.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
GLB subsidies waren en zijn nog steeds bedoeld voor ondersteuning van de productie van veevoer.
Lees lage veevoerprijs. En een lage veevoerprijs leidt tot meer vee. Vanwege GLB subsidies meer vee dus.
Ik snap niet hoe Berkhout bestrijd dat het de EU niet om schaalvergroting te doen is, maar wel om, zoals ze zelf hier zegt:
1. "dat de landbouwproductiviteit moet worden verhoogd",
2. "door rationele ontwikkeling van de landbouwproductie"
3. "markten te stabiliseren"
4. "de voedselvoorziening veilig te stellen."
5. "redelijke prijzen voor gebruikers te verzekeren."
Die 5 gecombineerd levert maar één uitkomst op: schaalvergroting. Nee, niet expliciet, maar wel erg impliciet!
Een prima opinie van @petraberkhout.
Wel een kleine correctie voor wat betreft dat in Frankrijk de graantelers de grootste ontvangers zouden zijn van subsidies. Ook in Frankrijk zijn dat de rundveehouders (en schapen- en geitenhouders) vanwege het benodigde land Les aides de la PAC en 2019_Bilan en France et en Normandie
Omdat het land in veel gebieden een stuk minder waard is in Frankrijk is het daarom vanwege de subsidieregeling aantrekkelijk om zoveel mogelijk land te bezitten. Dit wordt geremd door de regeling onaantrekkelijker te maken vanaf 50 ha per persoon van de maatschap. Doordat de subsidie gekoppeld is aan land zijn de bedrijven in oppervlakte groter geworden maar de hoeveelheid vee niet (aantal stuks rundvee neemt al jaren af). Er heeft eerder extensivering plaatsgevonden.
FTM heeft het erover dat de subsidies de ongelijkheid tussen grote en kleine bedrijven vergroot en grote bedrijven voordeel hebben. Ik denk dat het juist andersom is. Voor kleine bedrijven is het aandeel subsidie in de omzet een stuk groter dan bij grote bedrijven. Bij marktfluctuaties zijn daardoor de kleine extensieve bedrijven minder kwetsbaar dan grote intensievere veehouderijen.
Schaalvergroting streeft naar schaalvergroting.
Tenslotte vraag ik mij af hoe verantwoordelijk de onafhankelijke diepgravende journalistiek van FTM is in een periode dat boeren aan het radicaliseren zijn en eigenlijk de-escalatie belangrijk is.
Aan het einde van hun stuk is er een link naar een database waar iedereen kan uitzoeken hoeveel welke Nederlandse boer heeft ontvangen aan subsidie de afgelopen jaren.
Ties Joosten twitterde dat één van de blokkeerboeren van de ijsfabriek in Friesland wel tonnen aan subsidie had ontvangen volgens zijn database. Hij hangt daar een waardeoordeel aan zonder dat de betreffende boer om een weerwoord is gevraagd (klopt dat bedrag, waaraan is het besteed, etc.)
Het heeft niets met onafhankelijke diepgravende journalistiek te maken. Zolang niet in beeld wordt gebracht hoe de subsidies zijn besteed of wat het aandeel in de omzet is bijvoorbeeld, is het gekrabbel aan de oppervlakte, vooringenomen en stemmingmakend.