De huidige discussie over stikstof en meer nog over de toekomst van de veehouderij in Nederland was uitermate voorspelbaar en ook herhaald aangekondigd. Het is de optelsom van een flink aantal ontwikkelingen, politieke en beleidsmatige keuzen en van talloze ondernemersbeslissingen in de afgelopen twee decennia. En van het nalaten van passende besluiten.

Het tegen de grenzen aanlopen van de manieren waarop de meeste van onze landbouwhuisdieren voor productie worden gehouden, kan op geen enkele manier een verrassing zijn. Een reeks van onderzoeken en adviezen zeggen vanaf 2000 allemaal hetzelfde.

De commissie onder leiding van de Zuid-Afrikaanse bisschop Desmond Tutu heette niet voor niets de Waarheid- en verzoeningscommissie
De huidige situatie wordt veroorzaakt door vrijwel alle betrokkenen, ieder op zijn eigen manier. De overheid met een merkwaardige mengeling van remmend (milieuwetgeving) en stimulerend (PAS) beleid; de agrarische sectoren met een fixatie op groei; veevoerindustrie, verwerking en afzet met vergrote inzet op export.

En nu verwijt iedereen de ander dat hij het niet goed heeft gedaan. De polarisatie waar minister Christianne van der Wal voor vreest, is er natuurlijk al. Door die verwijten is de ruimte voor een fatsoenlijk gesprek over de toekomst van de veehouderij geheel verdampt en blijft men vastzitten in het verleden.

Er zal alleen ruimte voor dialoog zijn als elk van de betrokkenen de hand in eigen boezem steekt en nagaat wat er fout ging dan wel werd nagelaten. Een wederzijdse erkenning van de ontwikkelingen die hebben geleid tot de huidige impassen, is voorwaardelijk voor het vervolg.

De commissie onder leiding van de Zuid-Afrikaanse bisschop Desmond Tutu heette niet voor niets de Waarheid- en verzoeningscommissie. Erken die waarheden over en weer en probeer het dan opnieuw. Zonder een duidelijke, gedeelde context rond het toekomstperspectief blijven we steken in technische maatregelen.

Kortom, durf terug te kijken om vooruit te springen.

Deze opinie verscheen onlangs in de ingezonden brieven rubriek van de Volkskrant.


Wachten we tot het leger moet ingrijpen?

Sinds het verschenen van deze opinie is het raak. Boeren maken burgers op de snelwegen en politici thuis het leven zuur, blokkeren inmiddels weer distributiecentra van supermarkten, sloegen in Kootwijkerbroek met hamers op politiebusjes en willen Schiphol afsluiten.

Boerenleiders zeggen dat ze er niets mee te maken hebben en dat ze waardige acties willen, maar roepen de door gevoelens beheerste boerengroepen niet op om vooral thuis te blijven, omdat de acties hen individueel zullen schaden. De premier wijst het gesprek met de opgefokte boeren af. De politie is op zoek naar de daders en weet hen inmiddels te vinden (in Apeldoorn wilden gisteravond boeren gearresteerde boeren uit het politiebureau bevrijden).
De politie treedt nog niet op tijdens acties uit angst voor haar eigen veiligheid. Experts zien agressieve anti-overheidsgevoelens zich vermengen met het boerenprotest. De strijd ontwikkelt zich verder. De rede is zoek. Fractievoorzitter Gert-Jan Segers van de ChristenUnie meende dat een burgeroorlog mogelijk is. In de peilingen is de BoerBurgerBeweging - zonder noemenswaardig bestuurlijk capabel kader - op weg de grootste partij van het land te worden terwijl de provinciale verkiezingen naderen.

In de Volkskrant zei gisteren voormalig minister van Landbouw Cees Veerman dat de partijen in de stikstofcrisis muurvast zitten. Een crisiscomité moet volgens hem de discussie weer vlottrekken. "Wachten we soms tot het leger moet ingrijpen? Dat wil niemand."

Vandaag gaat de Tweede Kamer in gesprek over de ontstane situatie. Politici van links tot rechts keuren de acties af, maar hebben geen antwoord op de redenen voor het ongenoegen of de mogelijke vermenging van boerenonlust met algemene onlustgevoelens onder de bevolking. Fractievoorzitter Caroline van der Plas (BBB), schrijft Boerderij, keurt de rellen ‘ten zeerste af’. Ze begrijpt de wanhoop en de onrust en ze waarschuwt dat het ongenoegen in de samenleving zo groot kan worden dat het uit de hand kan gaat lopen. “In de geschiedenis zijn veel opstanden bij de boeren begonnen", meent de leider van de BBB.

Uit de mond van Atje Kuiken (PvdA) tekent het boerenblad op "pak ze aan, pak ze op" over relschoppende boeren die ze 'hooligan' in plaats van boer noemt. Fractievoorzitter Lillian Marijnissen van de SP ziet het protest als teken van een algemenere onvrede en verwijst naar de toeslagenaffaire en aardbevingen in Groningen. “Dit gaat over een onwaarachtige overheid.”
Dit artikel afdrukken