BIK+ heet het nieuwe kindje van de Europese Commissie, een ‘Better Internet for Kids.’ Dat plusje geeft aan dat het een nieuwe, verbeterde versie is. In 2012 werd BIK gelanceerd om kinderen een veilig gebruik van internet te garanderen. De rechten van het kind moeten in het digitale domein nog beter beschermd worden. De Commissie kondigde de nieuwe BIK+-strategie op 11 mei aan.

“In de afgelopen tien jaar zijn digitale technologieën en de manier waarop kinderen ze gebruiken dramatisch veranderd. De meeste kinderen gebruiken hun smartphones dagelijks en twee keer zo veel als tien jaar geleden,” schrijft de Commissie. Kinderen die permanent op hun telefoon zitten zijn geen uitzondering, op steeds jongere leeftijd ook. Hun sociale leven en vermaak loopt via de telefoon, maar ook het contact met school. En met de flitsbezorgers.

Empowered
Na een “uitgebreide consultatie” van alle mogelijke betrokkenen is BIK geüpdate. De bescherming van de digitale rechten van het kind bestrijken een breed terrein, van grooming tot cryptocurrency-verleiders. Kinderen moeten empowered worden tegen de valkuilen die met kunstmatige intelligentie, virtuele werkelijkheden, deep fakes, avatars, chatbots en influencers gegraven worden.

Meer dan een derde van de kinderen wereldwijd geeft aan al eens het slachtoffer te zijn geweest van cyberbullying, digitaal pesten. Seksisme, racisme, xenofobie, antisemitisme en andere vormen van haatdragendheden zijn algemeen. Overheden moeten met juridische middelen kunnen ingrijpen als dat nodig is. BIK+ is een raamwerk voor zulke interventies, zegt de Commissie.

Maar het is aan elk land afzonderlijk de taak de komende ‘Digital Decade for Children and Youth’ juridisch in te vullen. Er is een nieuwe portal geopend met praktische informatie over hoe een en andere te organiseren. Doe uw best, staatssecretarissen!

De voedingsindustrie heeft de afgelopen tien jaar het ’targeten’ van elke leeftijds- en interessegroep via de nieuwe kanalen tot kunst weten te ontwikkelen
Gamification
Los van wat er op te zien is, is het gebruik van de smartphone op zich ook niet zonder gevaar. “Zo'n hoog niveau van internetgebruik kan leiden tot een meer zittende levensstijl met mogelijke gevolgen voor de gezondheid. Veel psychologen hebben hun bezorgdheid geuit over kinderen die aandachtsstoornissen ontwikkelen en moeite hebben om te stoppen,” aldus de Commissie.

Kinderen zijn op internet gretige consumenten en gevoelig voor marketing. Ondanks de regulering van marketing voor kinderen nemen de trucjes waarmee kinderen benaderd en mogelijk gemanipuleerd worden alleen maar toe. Algoritmen maken gerichte reclame op basis van surfgedrag mogelijk. Influencers zijn niets anders dan sluikreclame. Gamification is het verpakken van reclame in spellen. De voedingsindustrie heeft de afgelopen tien jaar het ’targeten’ van elke leeftijds- en interessegroep via de nieuwe kanalen tot kunst weten te ontwikkelen.

Promotie
In een rapport uit 2018 keek de WHO tien jaar terug naar wat er bereikt was voor de bescherming van kinderen. In 2010 werd door de World Health Assembly een stel aanbevelingen aangenomen die de marketing van ‘energierijk, sterk bewerkte voedsel en dranken’ gericht op kinderen moest beperken. Daar was in 2018 bar weinig van terecht gekomen, schreef de WHO.

Waar ging het mis? Veel van de maatregelen die ingevoerd werden, zijn gericht op de oude media, en dan alleen op reclame. Maar kinderen zitten veel meer op sociale media dan op de oude. Promotie van producten in allerlei uitingen, op verpakkingen en door sponsoring van evenementen, hebben een enorm bereik onder kinderen. In veel landen loopt de controle (en de sanctionering) achter op de digitale ontwikkelingen. Dat was de teneur in 2018 in het WHO rapport en dat herhaalt de Europese Commissie deze week. Marketeers weten de kinderen heel goed te vinden.

Waar ging het mis? Veel van de maatregelen die ingevoerd werden, zijn gericht op de oude media, en dan alleen op reclame. Maar kinderen zitten veel meer op sociale media dan op de oude
HOLBAEK
Begin mei werd in Maastricht het European Congress on Obesity (ECO) gehouden, waar nieuw obesitasonderzoek werd gepresenteerd. In Denemarken loopt al sinds 2007 de HOLBAEK Study, dat gegevens vergelijkt van de jonge patiënten van een grote obesitaskliniek en patiënten uit een controlegroep die geen behandeling krijgen. De Denen kwamen met nieuwe onderzoeksresultaten.

De successen die geboekt worden met de behandelde kinderen zijn bemoedigend. Intensieve begeleiding van kinderen met overgewicht werkt. Maar voor obese kinderen die geen begeleiding of behandeling krijgen, zijn de vooruitzichten somber.

Dat blijkt onder meer, nogal schokkend, uit een bij-studie van HOLBAEK. Veranderingen in markers in het bloed die wijzen op een verhoogd risico op hartklachten en diabetes zijn al te zien bij dikke kinderen van zes jaar. En wie op die leeftijd al overgewicht heeft, heeft dat als tiener en als volwassene ook.

Zekerheid
Britse onderzoekers deden in opdracht van de WHO een systematic review naar de “doeltreffendheid van beleidsmaatregelen ter beperking van de verkoop van levensmiddelen en/of niet-alcoholische dranken”.

Veel meer dan het beste ervan hopen, zit er de komende tien jaar kennelijk niet op
De literatuurstudie moest antwoord geven op de vraag of de maatregelen tegen de blootstelling aan voedselmarketing van kinderen effect hebben gehad. Het door de WHO gewenste antwoord, is: “Beperkingen op de verkoop van levensmiddelen kunnen leiden tot minder aankopen van ongezonde levensmiddelen door of voor kinderen”. Allicht. Maar was dat ook het geval de afgelopen tien jaar? Uit de verzameling van de beschikbare onderzoeken daarnaar komen twee bevindingen: er is weinig goed onderzoek naar gedaan en wat er gedaan is levert zwak tot zeer zwak bewijs.

Magertjes
Verder zeggen de Britse onderzoekers, en nauwelijks verhuld, dat er heel goede verwachtingen waren, dat de aanbevelingen prima zijn, maar dat we geen flauw idee hebben (zwak bewijs immers) of ze iets hebben uitgehaald.

Het lijkt er sterk op dat het effect van de maatregelen heel magertjes is. Het lukt al tien jaar niet de marketing van voeding dusdanig te reguleren, dat er enige zekerheid is dat kinderen beschermd zijn tegen allerlei ongezonde invloeden. De bedoeling is dat BIK+ gaat bijdragen aan een betere bescherming van kinderen op internet, waar een groot deel van hun leven zich afspeelt. Of BIK+ enige werking zal hebben op het consumptiegedrag van ongezonde voeding door kinderen, daarvoor zijn goedbeschouwd geen aanwijzingen.

De Britse onderzoekers zeggen dat beleidsmakers zich moeten houden aan de WHO-richtlijnen voor voedselmarketing, maar concluderen tegelijkertijd dat ze weinig uithalen. Veel meer dan het beste ervan hopen zit er de komende tien jaar kennelijk niet op.
Dit artikel afdrukken