Ik kom uit de marketing, reclame en verkoop en juist misschien raak ik daarom zo geprikkeld als men denkt bij elk probleem steeds maar weer de oplossing te kunnen vinden in ‘marketing’. Of in zoals dat tegenwoordig zo modisch heet ‘luisteren naar de consument’. En ook hier gebeurde het weer. Fred van Heyningen van Rabobank, de financier van de tuinbouw, bleek te vinden dat bedrijven niet aan de door hem zo gewenste marketing doen. Nou zijn banken zelf natuurlijk ook niet het ideale voorbeeld voor ordentelijke marketing. Luisteren naar klanten is ook bij hen niet een favoriete bezigheid. Maar daar wil ik het niet over hebben. Ik raak geprikkeld als mensen zeggen dat een schep of blik marketing het allemaal wel zal oplossen. Gisteren werden de bedrijfsresultaten van Unilever, bolwerk van briljante marketing en reclame, bekend gemaakt. De winst daalde 30% door de concurrentie met huismerken. Het machtig marketende en echt heel knappe marketingbedrijf Unilever verliest van een paar huismerken! Het nieuwsbericht vertelde dat het verlies eigenlijk nog wat hoger lag, maar werd nog geflatteerd door de acquisitie van nieuwe ondernemingen. Begrepen? Zelfs de knapste marketeer moet begrijpen dat marketing niet alles is. Het tegendeel begint zelfs waar te worden.
Dat vond ik voldoende reden om maar eens in de spits naar Utrecht te rijden en te kijken hoe tuinders, hun bestuurders en banken (er waren er maar liefst drie) tegen zichzelf en hun marketing aankijken.
De twee mantra’s
In de volle zaal die voor ongeveer de helft bestond uit tuinders, bleek alras dat het ging om een tweetal dingen. En misschien wel om beide tegelijk. Eén: de totale afhankelijkheid van coöperatie, vereniging, bond (hoe heet dat LTO, ZLTO, PT, Greenery, APO, GMO en wat nog meer? – ik begrijp nooit wat van al die woorden waar hele werelden achter schuilgaan), overheid, banken, retail en aan het eind van de rit de consument.
Twee: de daaruit voortvloeiende machteloosheid om er wat dan nog maar aan te kunnen veranderen. Behalve dan het roepen van twee mantra’s. De ene: marketing en innovatie. De tweede: organiseren en clusteren. Nou is er op zich niet zoveel mis met deze mantra’s. Maar wel met de intenties die eronder liggen.
Marketing en innovatie zijn geen wondermiddel. Het zijn geen trucjes die je even op de branche plakt. Voor je het weet eindigt het met een aantal best aardige conceptjes, zoals groentendrankjes of Klopt & Smaakt-achtige zaken die met veel geld in op de markt worden gezet, maar uiteindelijk niet de door al die mensen van vlees en bloed zo gewenste veranderingen zullen brengen. De noodzakelijke innovatie die moet ontstaan, heeft alleen zin als hij OOK een oplossing is voor het onderliggende probleem: dat de tuinders hun macht uit handen hebben gegeven aan allerlei lieden die er dingen mee doen die nauwelijks in hun voordeel zijn. Dat moet stoppen. Hoe het allemaal zo gekomen is? Niet meer over lullen of ruziën. Dat is voor de geschiedenisboeken. Kijk vooruit. Het initiatief moet terug naar de tuinder. Die moet zelf veranderen (en voor mijn part gebruiken we de woorden marketing en innovatie daarvoor, maar dan weten we nu in ieder geval wat ze echt betekenen) en juist niet ‘organiseren’ en bundelen omdat dat vastgelopen structuren (de gesprekken met de Bobo’s in de zaal maakten het duidelijk) die broodnodige frisse eigen verantwoordelijkheid in de weg staan.
En nog wat. De roep om organisatie (de tweede mantra dus) is slechts slechts bedoeld om de marketing kracht naar de handel te verbeteren. Hou toch op met die protectionistische en marketingpower gedachten. Zo zinloos. Zelfs Unilever kan niet tegen de handel op. Stap toch binnen in de marketing van de 21 eeuw!
Om werkelijk te veranderen moeten er een paar grote dingen gedaan worden. Maar ze kunnen vast nog wel met kleine stapjes. Sommige doen pijn, laat dat duidelijk zijn.
Schiet er maar op, maar ik denk dat ze hier zo'n beetje staan:
1. De verantwoordelijkheid in eigen hand nemen. Het gezicht naar de echte wereld toe, kijken wat daar in omgaat en daarop reageren en anticiperen. Zelf denken en dit niet uitbesteden aan bobo’s die er per ongeluk voor zijn aangesteld.
2. De verslaving aan ‘volume- en kostprijsreductiedenken’ stoppen. Starten met kwaliteitsdenken. Terug in productie, betere kwaliteit, prijzen die daarbij passen, andere afzetkanalen. Andere manieren van afzetten, andere klanten. Kleiner, leuker, mooier. In eerste instantie misschien armer, voor zover dat nog kan, maar het geeft wel weer perspectief.
3. Reorganisatie van de branche. Nutteloze, pratende maar niet poetsende tussenlagen eruit. Gedelegeerde verantwoordelijkheden (die toch niet werken) terugnemen en desnoods opnieuw toedelen. Het laatste zou ik niet vertrouwen. Ik zou pleiten voor het creëren van een netwerkorganisatie, een open organisatie zonder hiërarchie. Die heeft als doel kennis uit te wisselen, spullen te delen en elkaar te helpen wanneer nodig. Eigenlijk werd het begin daarvoor gisteravond gelegd. Iedereen was er bij. Geen nieuwe organisatie dus zoals een bestuurder in de zaal even dacht, maar een netwerk van mensen die wat toe kunnen voegen en de boel vooruit kunnen helpen. Laat de tuinbouw na de les van Unilever niet straks ook nog eens in de valkuil van de 'machtige organisatie' lopen. Vraag het ze daar maar eens. Ze weten er alles van.
Mannen in pakken
Het stemt me verdrietig om te zien hoe mannen die zo dicht bij het aardse staan, die zulk mooi en echt werk doen, van generatie op generatie, zo stoer en sterk, bezig met zoiets essentieels als het verzorgen van ons voedsel, zo afhankelijk en machteloos zijn geworden.
Ze zijn in handen gevallen van de mannen met pakken (die er deze avond ook weer waren, dat is wel lef en laat zien dat er alle reden is om hoop te hebben). We stonden erbij en keken ernaar. Dat laatste mag de tuinders kwalijk worden genomen. Nou ja, na gisteren dan want er werd iets duidelijk: op de huidige manier gaan deze prachtmensen niks samen doen.
En nu moeten ze zich gaan bevrijden. Niet om revolutie of oproer te kraaien, maar om producten te maken waar mensen blij van worden en die de handel uit hun handen rukt.
Dat is niet makkelijk, het zal misschien niet iedereen lukken, maar samen komen we verder. Samen, dat woord gebruiken de tuindersbobo’s ook. Samen heeft in de 21 eeuw een nieuw toon gekregen. Unilever weet dat allang. Ze werken er achter de schermen keihard aan om samen opnieuw uit te vinden.
Vergeet marketing, vergeet innovatie, vergeet organisatie. Als iemand die daar wel een beetje verstand van heeft, kan ik u zeggen: het gaat niets oplossen. Daar zit het probleem niet en laat u niet wijsmaken dat het probleem daar wel zit. Afhankelijkheid vernietigt een positief zelfbeeld. Daar begint de slag.
De oplossing zit in het zelf gaan doen. Dichter bij de echte mensen. En voor de rest weet ik inderdaad niet waar ik het over heb, zoals een komkommerteler in de zaal terecht opmerkte. Maar waar hebben al die mensen u gebracht, die wel weten waar ze het over hebben?
Untitled from dick veerman - foodlog.nl on Vimeo.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Het hier besproken probleem is niet op te lossen als de sector niet bij machte is de productie af te stemmen op de vraag. Een andere oplossing is, dat telers eens bij zich zelf na gaan >wil ik nog langer hard werken en daar geld bij leggen of ga ik geld neer tellen om andere leuke dingen te doen<. Met andere woorden stop de productie, stop eventueel met landbouw productie en zoek een andere invulling voor je leven. Uit ervaring weet ik, dat er nog een leven is na het boeren leven. Een benadering die hier reeds ter tafel is gekomen >doe niet wat de streepjes pakken zeggen< ik bedoel ren niet achter de adviezen van bank, veiling etc. aan om die productie tak die nog iets oplevert zo snel mogelijk te vernielen door nieuwe over productie via investeringen met geld van de streepjes pakken. Ga door als je een oplossing voor je probleem hebt gevonden zo niet wacht niet tot die aardige streepjes pakken komen om je deur sleutels op te eisen. Blijf baas over je bedrijf maak van moeten stoppen, ik wil stoppen, het is mooi geweest. Stoppen is moeilijker dan beginnen (eigen ervaring) en valt ook onder het hoofdstuk ondernemen. (uitspraak ex collega's) Hoe pijnlijk ook de ratrace is een levenslang proces zonder einde, waar geen streepjes pak een oplossing voor heeft. Ook al suggereert hij dat!!
John van der Hulst, 7.12 uur, Productiecapaciteit verdwijnt "Naar de plek die het beste met de 4 productiefaktoren omgaat. Je moet je daar ook niet tegen verzetten."
Dat is toch een beetje een opzienbarende zin. Want stel: de Rabobank laat die 25% van de telers die technisch failliet zijn verdwijnen, incl het glas. Vervolgens komt er wat meer evenwicht in de markt, waardoor bloementelers in Kenia en Ethiopië en tomatentelers in Marokko uitbreiden. Vervolgens een nieuwe crisis, etc tot over 10 jaar het Westland 90% kassenvrij is. Is dit een reëel beeld??
Ooit was het onvoorstelbaar dat de textielindustrie zou verdwijnen. Met Peter Jens had ik het er over dat glastuinbouw redelijk industriematig is. En industrieën vertrekken gemakkelijk naar lage-lonen landen. Is dit wat de glastuinbouwcrisis feitelijk inhoudt?
De gedachten van Peter Jens van donderdag had ik eerst niet als verfrissend gezien, omdat ik ze niet begreep. Uitbreiding van biologische glastuinbouw? Terwijl ik van hem hoorde dat het met die bio-sector zo slecht gaat. (Enkele telers die teruggaan naar gangbaar). Maar misschien kan het wel: afspraken met afnemers (ketendenken) om te komen tot een flinke afzetverhoging om uit de vicieuze cirkel te komen dat bio in de winkel te duur is omdat er te weinig omloopsnelheid is en te weinig omloop heeft omdat het duur is.
Of substraat daarbij een goede gedachte is? Het spreekt mij niet zo aan. Biologisch moet wel meer biologisch dan gangbaar blijven. Grondgebonden plagen zijn de bottleneck. In de akkerbouw is bekend dat bepaalde grondsoorten veel eerder last hebben van grondgebonden ziektes. Over het algemeen is het zo dat hoe zwaarder de grond hoe gezonder. Akkerbouwers hebben veel afvalgrond in de vorm van zeef/sorteergrond. "Grond is per m2 wel duur, maar per m3 brengt het niets op" Zou je kasgrond kunnen bemesten met bodemleven van elders?
Beste Pieter Jens,
Wat ik hier lees (bioteelt op substraat) maakt mij voorzichtig enthousiast. Als oud-warmonderhoffer en nu als docent/coördinator Landbouw en Zorg & projectleider KIGO Stadslandbouw verbonden aan dezelfde instelling, die zich vnl toelegt op stadslandbouw (mede-initiatiefnemer Eetbaar Rotterdam). Loop ik al een aantal jaar tegen het probleem grondgebondenteelt in de stad (in Rotterdam is bijna geen stuk grond niet in meer of mindere mate vervuild). Ondertussen heb ik door oa kennis te hebben opgedaan in de VS een andere visie op levende grond gekregen en hier een voor mij geaccepteerde oplossing.
Graag zou ik deze eens met u toetsen aan de ideeën van biologica en SKAL.
Met vriendelijke groet,
Bas de Groot
Maren, over vakmensen gesproken, heb je Ruud Huirne gelezen?
De lokale aanbieders breiden uit, in de voor NL belangrijke afzetmarkten Duitsland en UK. Het lokale product is voorkeursproduct bij de consument.
Local for local is een ontwikkeling die niet te stoppen is.
Red Star Trading teelt succesvol in lokale markten zoals UK en Spanje. Waar blijft de Nederlandse vakman m/v die dit in Duitsland gaat doen?