2 min
Volop voorjaar en dus lopen we de deur plat bij het tuincentrum om plantjes te halen. En potgrond. Dat laatste is nergens voor nodig. In de meeste tuinen is de grond goed genoeg om er rechtstreeks in te planten. Hooguit is nog wat bodemverbeteraar nodig. Potgrond gebruik je voor bloemen en planten in een kunstmatig milieu, in potten dus.
Potgrond bestaat niet alleen uit zwarte tuinaarde maar is een mengsel van klei of leem, compost, gedroogde (stal)mest en waterbufferende materialen. Maar ook veen, of turf, maakt deel uit van potgrond. En dat veen is bepaald niet ecologisch verantwoord. Integendeel.
Veen is eeuwenoud, afgestorven plantenmateriaal. Het is vegetatie die in de loop van duizenden jaren door micro-organismen is omgezet tot veen. Zou het veen nog langer in de grond blijven, dan ontstaat uiteindelijk bruin- of steenkool. En dat geeft al aan waar 'm de kneep zit: veen kan vervliegen tot koolstof die de atmosfeer in gaat. Bij de ontginning van veengebieden - en dat heeft de mens de afgelopen eeuwen in hoog tempo gedaan - komt die opgeslagen koolstof in aanraking met zuurstof en ontsnapt CO2 naar de lucht.
In Europa is de veenwinning nagenoeg gestopt omdat er nauwelijks meer veen is. Wereldwijd bestaat ongeveer 3% van het aardoppervlak uit veengronden, maar die leggen wel twee keer zoveel CO2 vast als alle bossen samen. Bovendien fungeert veen als een spons. "Het kan tot twintig keer zijn eigen gewicht in water opnemen," zegt biologe Marijke Jozefczak van de Universiteit Hasselt. "Het vormde onze natuurlijke buffers bij wateroverlast en lange droogteperiodes. Kunstmatige waterbekkens proberen het verlies van veengebieden op te vangen." In België resteert nog zo'n 8% van de oorspronkelijke veengebieden.
In Groot-Brittannië ging vorig jaar 5 miljoen m³ potgrond over de toonbank, driekwart naar mensen met een tuin, een kwart naar professionele tuinders. Een derde daarvan, 1,7 miljoen m³, bestond uit turf. Britse politici en ecologen zijn voorstander van een verbod op de winning en verkoop van turf (per 2024 voor tuiniers en 2028 voor telers), maar vinden vooralsnog de Horticultural Trades Association (HTA) op hun weg. Volgens de HTA is een verbod onnodig, aldus The Guardian. "Overheidsmaatregelen mogen geen schade toebrengen aan een sector die in de kern bijdraagt aan een uitstekende geestelijke gezondheid en welzijn, een positieve bijdrage levert aan de agenda voor gezond eten [en] het milieu verbetert."
Er zijn namelijk allerlei alternatieven, zoals kokosvezels, houtvezels of compost. Zoek gewoon naar turfvrije potgrond. Of in ieder geval naar potgrond met het kwaliteitscertificaat Responsibly Produced Peat (RPP). Dat geeft aan dat het veen op een duurzame manier werd gewonnen. Een laatste, veelbelovend alternatief is nog niet te koop. Biochar, biologisch materiaal zoals mest, resten van gewassen of hout dat verkoold wordt. Biochar heeft dezelfde eigenschappen als veen, zegt Jozefczak. Het is alleen nog niet te koop bij het tuincentrum. "De Vlaamse overheid moet het nog goedkeuren."
Dit artikel afdrukken
Veen is eeuwenoud, afgestorven plantenmateriaal. Het is vegetatie die in de loop van duizenden jaren door micro-organismen is omgezet tot veen. Zou het veen nog langer in de grond blijven, dan ontstaat uiteindelijk bruin- of steenkool. En dat geeft al aan waar 'm de kneep zit: veen kan vervliegen tot koolstof die de atmosfeer in gaat. Bij de ontginning van veengebieden - en dat heeft de mens de afgelopen eeuwen in hoog tempo gedaan - komt die opgeslagen koolstof in aanraking met zuurstof en ontsnapt CO2 naar de lucht.
In Europa is de veenwinning nagenoeg gestopt omdat er nauwelijks meer veen is. Wereldwijd bestaat ongeveer 3% van het aardoppervlak uit veengronden, maar die leggen wel twee keer zoveel CO2 vast als alle bossen samen. Bovendien fungeert veen als een spons. "Het kan tot twintig keer zijn eigen gewicht in water opnemen," zegt biologe Marijke Jozefczak van de Universiteit Hasselt. "Het vormde onze natuurlijke buffers bij wateroverlast en lange droogteperiodes. Kunstmatige waterbekkens proberen het verlies van veengebieden op te vangen." In België resteert nog zo'n 8% van de oorspronkelijke veengebieden.
Koop turfvrije potgrond. Of in ieder geval potgrond met het kwaliteitscertificaat Responsibly Produced Peat (RPP)Voor het veen in jouw potgrond wordt nu nog veen ontgonnen in de Baltische staten. Maar ook daar zal een einde aan komen: net als aardolie is veen een eindige grondstof. En we zijn er niet echt zuinig mee. Alleen al in België verbruiken professionele telers jaarlijks naar schatting 500.000 m³ turf, verwerkt in potgrond.
In Groot-Brittannië ging vorig jaar 5 miljoen m³ potgrond over de toonbank, driekwart naar mensen met een tuin, een kwart naar professionele tuinders. Een derde daarvan, 1,7 miljoen m³, bestond uit turf. Britse politici en ecologen zijn voorstander van een verbod op de winning en verkoop van turf (per 2024 voor tuiniers en 2028 voor telers), maar vinden vooralsnog de Horticultural Trades Association (HTA) op hun weg. Volgens de HTA is een verbod onnodig, aldus The Guardian. "Overheidsmaatregelen mogen geen schade toebrengen aan een sector die in de kern bijdraagt aan een uitstekende geestelijke gezondheid en welzijn, een positieve bijdrage levert aan de agenda voor gezond eten [en] het milieu verbetert."
Er zijn namelijk allerlei alternatieven, zoals kokosvezels, houtvezels of compost. Zoek gewoon naar turfvrije potgrond. Of in ieder geval naar potgrond met het kwaliteitscertificaat Responsibly Produced Peat (RPP). Dat geeft aan dat het veen op een duurzame manier werd gewonnen. Een laatste, veelbelovend alternatief is nog niet te koop. Biochar, biologisch materiaal zoals mest, resten van gewassen of hout dat verkoold wordt. Biochar heeft dezelfde eigenschappen als veen, zegt Jozefczak. Het is alleen nog niet te koop bij het tuincentrum. "De Vlaamse overheid moet het nog goedkeuren."
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Hulde Cecile voor deze bijdrage. Er is in Nederland een groep bezig om dit te agenderen, zie ook trouw 8 april 2022 in een bijdrage van Patrick Jansen. Nederland zou grootverbruiker zijn met een consumptie van 5 miljoen kubieke meter. Dat is bij benadering net zo veel als de veenoxidatie veroorzaakt door landbouwgebruik in de Nederlandse veenweide. Dit zal samenhangen met de grote omvang van de tuinbouwsector. Ik heb nooit een statistiek gezien van de bijdrage van deze gigantische consumptie aan de nederlandse broeikasgas uitstoot. De turf in een potje verteert immers. Maar op basis van de berekening hierboven kom ik op 4 Mton per jaar, bij volledige vertering. Dit is reeel want we voeren immers elk jaar mamoettankers vol turf aan.
Een alternatief voor turf is heel belangrijk voor het hoogveen en het klimaat maar ook voor onze voedselvoorziening. Turf heeft ook wel erg bijzondere eigenschappen, die door de alternatieven slechts worden benaderd. Het zat niet voor niets in de AH moestuintjes. De beste vervanger van turf is vers veenmos. Dat wordt nu op vrij kleine schaal geteeld in Niedersachsen. De Nederlandse veenweide lijkt in veel opzichten ook erg geschikt voor veenmosteelt. Er is een kleine pilot geweest in het Ilperveld uitgevoerd door landschap Noord-Holland. Deze was succesvol. Het is vanuit vele gezichtspunten interessant om hier als Nederland zwaar op in te zetten, niet in het minst voor de tuinbouwsector zelf. Ik denk dat het van de natte teelten de meest kansrijke is. Om de Nederlandse consumptie te dekken is ongeveer het hele resterende agrarische veenweideareaal nodig. Stikstofvrij!
Mea culpa, we krijgen al jaren alle plantgoed in perspotjes, met als belangrijkste bestanddeel turf. 300.000 potjes x 50 gr = 15 ton op jaarbasis.
In Duitsland, waar de plantjes vandaan komen wordt wel actie ondernomen: recent zijn de potjes verkleind van 4 x 4 cm naar 3,7 x 3,7 cm waarmee 15% minder verbruikt wordt. Verder moet er een deel compost in verwerkt worden. Hoeveel is me wel verteld, maar ben ik vergeten, wel heeft het ongunstig effect op de kieming van sommige gewassen/rassen.
In Nederland lijkt het weinig te leven, misschien goed om eens na te vragen bij de Nederlandse plantenkwekers.
Hier een link naar een Duits project waarin gestreefd wordt naar een vervanging van 50% van de turf door andere grondstoffen.
Keuringsdienst van Waren had hier in 2014 al een uitzending over. Eye opener en jaw dropping (WAAAT, waarom weten we dit niet met zijn allen), zoals zo'n beetje alle uitzendingen van KvW. Sindsdien hier in huis soort van kringloop en "DIY potgrond" met wormen. Daarmee krijg je meteen veel meer vogels in de tuin...
Gerelateerd issue is de kleur van de plastic kweekpotjes. Plastic dat niet zwart is kan efficiënter gerecycleerd worden. Pas sinds een paar jaar zie je in tuincentra mondjesmaat planten aangeboden in niet-zwarte kweekpotjes.
#2 Jopie, zou het wat zijn om een paar voorlopers in de tuinbouw en mensen die zich bezig houden met natte teelten bij elkaar te brengen om samenwerking te onderzoeken? Ik zit in het natte teelten netwerk.