In de boerenkrant van Nederland werd ze kort daarop geprezen. Eindelijk een boerin en traditionele boerenbestuurder die moedig stelling durfde te nemen, want ze zei dat varkens niet meer ruimte kunnen krijgen dan economisch uitkan en dat het meer dat de maatschappij kennelijk wil dan ook door de leden van die maatschappij opgebracht moet worden. Wat bedoelde Ten Have precies? De reacties van een stel schamperende boeren in die krant maakten duidelijk dat ze het niet met haar eens zijn of ... dat ze niet begrijpen hoe economie en onze keuze voor wat echt willen in plaats van wat-alleen-maar-economisch-kan tot stand komt.
Een korte cursus boerenverstand van economie. Boeren maken liever net te weinig eten, dan meer dan genoeg. De Minister-President en die van Economische Zaken zien het liever omgekeerd omdat dat de economie vooruit helpt. Moeilijk te begrijpen? Welnee. Als al je geld opgaat aan eten, kun je geen auto betalen of met vakantie. Is het goedkoop, dan wel en dan help je dus meteen anderen aan het werk die ook weer meer kunnen kopen. Eten is de basis van een economie die zich ontwikkelt van eten, naar het autootje voor iedereen, een klerenkast vol, de 2e vakantie en na de vaste telefoon ook nog eens de mobiele en, nog wat later, een laptop voor je 10-jarige dochter. Dat lukt allemaal als je begint eten goedkoop te maken. Dat proces volgt met ijzeren hand zijn weg. Alles wat er altijd al was of een 'basisbehoefte' werd - bijv. je auto of je mobiel - moet altijd goedkoper worden om de volgende nieuwe 'behoefte' te kunnen betalen. Eten, onze meest primaire behoefte naast slapen onder een fatsoenlijk dak en je-weet-wel, staat helemaal onderaan en raakt dus helemaal uitgeknepen. Uiteindelijk moet er alleen nog maar iemand zijn die zo gek is dat hij het wil maken. Bijna voor niks. Maar echte boeren zijn niet gek, maken ze te weinig dan kunnen ze prima leven want dan komen ze dubbel en dwars uit de kosten en houden ze er genoeg aan over om vooruit te kunnen. Maar dat mogen ze niet meer. Van de rest van de economie.
Wat karikaturaal, maar zo waar als de echte logica van het moderne boeren schetsen die paar regels de essentie van ons landbouwbeleid na WO II. Sicco Mansholt, onze eerste landbouwminister zette dat beleid in. Eerst deed hij het anders dan de VS waar ze er al voor de oorlog mee waren begonnen. De Amerikanen gingen meteen voor steeds grotere boeren omdat die steeds groter en dus steeds goedkoper kunnen produceren. Hoe groter, hoe lager de kosten per eenheid product. En hoe lager die kosten, hoe meer individuele consumenten andere spullen - auto's, een klerenkast vol, mobiele telefoons en laptops - zouden kunnen kopen. Mansholt gaf aanvankelijk alle boeren steun, de kleine boeren incluis. Dat deed hij om ze allemaal in gelijke mate te motiveren niet te weinig maar liever teveel te maken. Hij startte met dit beleid in Nederland en bouwde het later uit in Europa tot het verguisde subsidie-systeem.
Is het een wonder dat Ten Have zo'n voorstel doet? Als je de productiekosten van eten naar omlaag blijft duwen en er tegelijk eisen aan stelt die economisch niet meer te realiseren zijn door de boer, dan steven je af op een ramp. Want stel je voor dat ze er mee ophouden. Ze maken allemaal hetzelfde en allemaal teveel. Hun afnemers spelen hen tegen elkaar uit. Ze krijgen dus allemaal niks. Dat weten ze van elkaar en op een hete avond kan het zomaar genoeg zijn. Van een overvloed die niks kost, kom je opeens terecht in hongersnood en torenhoge prijzen. Of, dat kan ook, in een soort staatsbedrijven.
Dat zijn voor dit moment voldoende gedachten om de vraag eens heel simpel te stellen: is voedsel in plaats van een functie in de economie, misschien toch niet een maatschappelijke dienst waarvoor we als burgerij bij moeten betalen als we meer willen dan kan in de economische ratrace naar steeds groter en goedkoper? Voor dat laatste hebben we als maatschappij voor gekozen. Willen we meer, dan zullen we daarvoor moeten dokken. Of kan het toch anders?
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Vergelijk boeren en hun producten met leerkrachten, verplegers,... Het is een vak met een hoge toegevoegde maatschappelijke waarde en wat mij betreft een edel beroep.
Zoals zo vaak wordt het kapotgemaakt door de politiek. Wat een leerkracht moet verdienen, of de tandarts, of de vuilniman of of of... voor hun diensten, daarover kunnen ze (we) het steeds eens worden. Maar voor de landbouw kan dit niet?????
Er is maar één alternatief: de politiek buitenspel zetten en zélf naar alternatieven toe gaan werken.
Waar ik nog aan toe wil voegen: in Vlaanderen wonen eerder tandartsen in een groot huis met een grote auto voor de deur dan de vuilnisman. De vuilnisman zou het mss ook wel anders willen.
Steven, laten we het nou eerst - binnen deze draad - eens proberen binnen de politiek, cq. de kaders van ons maatschappelijk bestuur. De vrijbuiters daarbuiten zijn al lang bezig, in niches met veel geld of juist in naar ruilhandel neigende netwerken. In zeker zin is het hierboven aangesneden probleem voor hen misschien dus zelfs wel irrelevant.
"Voor de landbouw kan dit niet???" vraag je verbaasd om vervolgens meteen te constateren dat het ook echt niet kan. Een boerenvoorvrouw uit het traditionele bestuur gooit nou juist de vraag op. Je antwoord is op z'n minst haastig.
Haastig? Ik slijt mijn dagen en schoenzolen met dit aan politici proberen duidelijk te maken.
Ik vind de vraag van die boerenvoorvrouw schitterend. Wil zeker niet in haar plaats treden en zal mijn mond houden.
Een melkveehouder stuurde me dit artikel door met de boodschap: "Zo wordt een coöperatie voor het leven arm gehouden."
Zuivelindustrie:// Melkboer zoekt eeuwig kapitaal Oud nieuws, maar exemplarisch.
Lijkt mss weeral niet relevant in deze draad, maar wat John Lanchester in It’s Finished neerpende over het waarom van het ontstaan van de huidige economische malaise was voor bepaalde kringen 2 jaar geleden ook niet relevant.
Ik ben content dat eindelijk iemand zich ook hardop de vraag durft stellen over of het niet in elkaar gaat klappen, dat voedselsysteem van ons. Wat denkt Annechien ten Have daarover? Ik hoop het antwoord hier te kunnen lezen. Van de politiek zal het niet komen.
"Jullie in het Westen hebben geen idee hoe de rest van de wereld tegen jullie aankijkt. Ze zien een keizer zonder kleren. De wereld is enorm veranderd, maar jullie begrijpen totaal niet wat dat betekent."
Kishore Mahbubani in De eeuw van Azië.
Met zulk een mentaliteit moeten we naar de oorlog?
Ik wil het graag positief, maar niet naïef.
Nu zwijg ik helemaal.