Het Corona-effect ‘Denken dat corona als endemie mild uitpakt, is niet alleen fout maar gevaarlijk’

Twee jaar in de coronacrisis hoor je de hoop de kop opsteken dat de mildere omikronvariant het einde van de pandemie zou kunnen betekenen en het begin van covid-19 als een endemische ziekte. Maar dat is een superslecht idee, zegt evolutionair viroloog Aris Katzourakis in Nature (3.4). 'Endemisch' betekent namelijk niet dat Covid-19 vanzelf uitdooft, maar dat een evenwicht bereikt wordt waarin alle aantallen (van besmettingen, van ziekenhuisopnames, van overlijdensgevallen) statisch zijn: niet stijgen en niet dalen. "Endemisch op zich betekent niet 'goed'. Endemisch betekent gewoon dat het hier voor altijd is," zei Mike Ryan van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) (Bloomberg, 3.4).

Wereldwijd zijn er verschillende endemische ziekten. Denk aan gewone verkoudheden, maar ook Lassakoorts, malaria en polio. De pokken waren endemisch, totdat vaccins daar een eind aan maakten. Eén en hetzelfde virus kan endemische, epidemische of pandemische infecties veroorzaken. Dus een endemische ziekte kan wel degelijk wijdverspreid en dodelijk zijn. Aan malaria gingen in 2020 meer dan 600.000 mensen dood, aan tuberculose 1,5 miljoen. Endemisch betekent niet, zoals sommige politici en regeringen denken, dat een ziekteverwekker onschadelijk is geworden zodat het normale leven zijn loop kan hervatten en er geen maatregelen meer getroffen hoeven te worden.

Dat een infectie endemisch wordt, zegt niets over hoe lang het zal duren voor dat zo'n evenwicht bereikt wordt, hoeveel mensen er dood zullen gaan, welke pieken zich nog zullen voordoen of welke bevolkingsgroepen kwetsbaar zijn. Gezondheidsbeleid en individueel gedrag zullen bepalen welke vorm - van de vele mogelijkheden - endemisch covid-19 aanneemt. En dan nog, als dankzij beleid en gedrag in de ene regio een evenwicht ontstaat, kan de opkomst van een nieuwe variant die endemische status weer volledig overhoop halen. Deutsche Welle laat in enkele grafieken zien dat de wereld nog van een endemische status verwijderd is (3.5).

"Denken dat een endemische corona-status zowel mild als onvermijdelijk uitvalt, is meer dan verkeerd, het is gevaarlijk. Het stelt de mensheid bloot aan nog vele jaren van ziekte, inclusief onvoorspelbare uitbraakgolven van uitbraken," zegt Katzourakis. "Het is productiever om na te denken over hoe erg het kan worden als we het virus de kans blijven geven ons te slim af te zijn. Dan kunnen we misschien meer doen om ervoor te zorgen dat dit niet gebeurt."

Want we kunnen inmiddels heel wat, zegt Katzourakis. Zet daarom die roze bril af en geef je niet over aan lui optimisme. We moeten de effectieve wapens waar we inmiddels over beschikken wereldwijd inzetten: effectieve vaccins, antivirusmedicijnen, testen, de kennis over airborne virussen en hoe overdracht te voorkomen via mondkapjes, afstand houden en ventilatie. En uiteraard moeten we blijven investeren in vaccins, die tegen een bredere range van varianten beschermen.

Marc Bonten, hoogleraar moleculaire epidemiologie van infectieziekten aan de Universiteit van Utrecht, protesteerde vandaag om dezelfde reden tegen het opgeven van het corona-passen.

#onverdeeldopen stelt “coronatoegangsbewijzen (mogen) geen plaats krijgen in de “gereedschapskist” van een vrije democratie”. Ik zei gisteren bij @nos dat we hiermee mogelijk het kind met het badwater weggooien. Uitleg (1/n)

— Marc Bonten (@MarcBonten) February 6, 2022