4 min
Een bekend verschijnsel in de voedingskunde en de berichtgeving daarover, is dat veranderende inzichten niet meteen overal doordringen. Misschien is dat maar goed ook. Want hoe betrouwbaar zijn die nieuwe opvatting en de boodschapper? Heeft hij commerciële banden?
Wat moeten we vinden van de glycemische index?
Post van de GI Foundation en post van het Kenniscentrum Suiker & Voeding. Beide nieuwsbrieven bevatten belangwekkende informatie over eten volgens de glycemische index, de GI, in 1981 geïntroduceerd door de Britse voedingskundige David Jenkins.
Staatjes
De glycemische (glykemische; glycaemische) index is een rangschikking van afzonderlijke voedingsstoffen en producten naar de snelheid waarmee ze de bloedsuikerspiegel doen stijgen. Dat wil zeggen hoe snel ze na de inname, na de maaltijd, omgezet worden in glucose en hoe sterk de insulineafgifte is die meteen daarop volgt. Glucose is de benchmark met 100 punten, friet heeft GI 85, melk 39, appel 36, sla 10 etc. Hoe lager op de lijst, hoe ‘langzamer’ de koolhydraten. Dergelijke staatjes zijn online overal te vinden.
De GI-Foundation is een Australische not-for-profit organisatie, in 2001 opgericht door medewerkers van de universiteit van Sydney. Al twintig jaar geven ze advies over voeding volgens de GI, doen ze onderzoek en certificeren ze producten die aan de GI-eisen voldoen. Hun mission: “Mensen helpen een gezonder leven te leiden door de toepassing van wetenschappelijk onderbouwde GI-arme voedingsprincipes voor een betere gezondheid.”
In de board van de GI Foundation zitten hoogleraren en andere deskundigen. “Het is wetenschappelijk bewezen dat een dieet met een lage GI-waarde voordelen heeft voor de algemene gezondheid en het welzijn, en voor het beheer van aandoeningen zoals diabetes en obesitas,” aldus worden de voordelen van low GI living samengevat.
De factsheet van de GI-Foundation puilt uit van de wetenschappelijke informatie, gerubriceerd naar de terreinen van de menselijke gezondheid waar GI voordelen biedt: diabetes, overgewicht, sport, zwangerschap. De essentie van het GI-eetpatroon is dat de insuline- (of glycemische) respons van het metabolisme op de voeding na een maaltijd laag blijft. Dat is ook de biologische kern van het koolhydraat-insuline model, dat onlangs nog door een groep van zeventien zwaargewichten is verdedigd.
In een position statement wordt uitgelegd dat een laag GI-dieet niet hetzelfde is als een laag koolhydraat dieet. GI is een traag koolhydraatdieet. De kwaliteit van de voeding met koolhydraten is belangrijk, niet per se de hoeveelheid koolhydraten. Hier sluit het GI-denken aan bij de huidige trend van vezelrijke voeding. Vezels vertragen de opname van glucose in het lichaam, precies wat lage GI-producten ook doen.
Selectief
Het Kenniscentrum Suiker & Voeding doet niet geheimzinnig over zijn afhankelijkheden. “KSV wordt gefinancierd door Cosun Beet Company en baseert zijn communicatie op wetenschappelijke feiten, op richtlijnen van onafhankelijke adviesorganen zoals die van de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum,” zo staat meteen al op de homepage te lezen. Instellingen als KSV hebben tot doel de publieke en wetenschappelijke opinie over een branche of een product, in dit geval suiker, te beïnvloeden, ter ondersteuning van de belangenbehartiging en de lobby. Er is niets ‘onafhankelijk’ aan en het woord ‘Kenniscentrum’ moet dan ook met een korreltje zout genomen worden.
Maar dat betekent niet dat de informatie die KSV verstrekt allemaal leugenachtig of ondeugdelijk is. Het is selectief, bevooroordeeld en geeft de halve waarheid weer. Maar veel van de aangehaalde of gepubliceerde wetenschappelijke artikelen zijn geproduceerd door serieuze wetenschappers, die keurig vermelden wie hun opdrachtgevers en geldschieters zijn. En al zijn dat commerciële bedrijven in hun veld van expertise, dan nog is niet gezegd dat de uitkomst van hun onderzoekswerk al bij voorbaat vaststaat.
Zo’n onderzoek is het door KSV aangehaalde ‘Perspective: Does Glycemic Index Matter for Weight Loss and Obesity Prevention? Examination of the Evidence on “Fast” Compared with “Slow” Carbs’. De hoofdauteur is Glenn A. Gaesser, hoogleraar Health Solutions aan de universiteit van Arizona, een wetenschapper met een respectabele staat van dienst. Het artikel verscheen eind vorig jaar in het vakblad Advances in Nutrition.
Het vergelijkende literatuuronderzoek dat Gaesser met twee collega’s deed had een duidelijke uitkomst: “Gegevens van 43 cohorten uit 34 publicaties, over in totaal 1.940.968 volwassenen, lieten geen consistente verschillen in BMI zien wanneer de hoogste en de laagste GI-voedingsgroepen werden vergeleken.”
Behalve naar het effect op het lichaamsgewicht van voeding met hoge en lage GI is ook uit de literatuur gefilterd wat het effect op de insulineproductie was: “Hoewel de toename van insuline na de maaltijd met een hoge GI-waarde groter is, blijkt uit de meeste interventiestudies dat diëten met een lage GI-waarde niet beter zijn dan diëten met een hoge GI-waarde om de nuchtere insulineconcentraties te verlagen.” Gedurige schommelingen tussen hoge pieken en dalen van insuline in het bloed kunnen op den duur insulineresistentie en diabetes type 2 tot gevolg hebben.
Vraagtekens
Dit voor de GI-theorie ongunstige resultaat komt niet als een verrassing. Meer onderzoekers zetten hun vraagtekens bij GI en bij GL, de glycemische lading, de feitelijke ‘belasting’ gerekend naar de hoeveelheid koolhydraten met een bepaalde GI. Gaesser c.s. verwoorden die twijfels zo:
Voeg daarbij de groeiende kennis over de grote verschillen in de glycemische respons op verschillende voedingsmiddelen per individu (gemeten met verfijnde glucosemeetapparaatjes), en er lijkt niet veel over te blijven van de GI-theorie.
Maar wie moeten we nou geloven? Een niet-commerciële, zeg maar gerust idealistische organisatie met academische status, die al twintig jaar aan de weg timmert en lijkt te floreren? Of een aantal Amerikaanse literatuuronderzoekers met banden met de Grain Foods Foundation, de Wheat Foods Council en de Quality Carbohydrate Coalition, alle lobbyclubs voor de machtige Amerikaanse graanindustrie? Wie het weet mag het zeggen.
Dit artikel afdrukken
Staatjes
De glycemische (glykemische; glycaemische) index is een rangschikking van afzonderlijke voedingsstoffen en producten naar de snelheid waarmee ze de bloedsuikerspiegel doen stijgen. Dat wil zeggen hoe snel ze na de inname, na de maaltijd, omgezet worden in glucose en hoe sterk de insulineafgifte is die meteen daarop volgt. Glucose is de benchmark met 100 punten, friet heeft GI 85, melk 39, appel 36, sla 10 etc. Hoe lager op de lijst, hoe ‘langzamer’ de koolhydraten. Dergelijke staatjes zijn online overal te vinden.
De GI-Foundation is een Australische not-for-profit organisatie, in 2001 opgericht door medewerkers van de universiteit van Sydney. Al twintig jaar geven ze advies over voeding volgens de GI, doen ze onderzoek en certificeren ze producten die aan de GI-eisen voldoen. Hun mission: “Mensen helpen een gezonder leven te leiden door de toepassing van wetenschappelijk onderbouwde GI-arme voedingsprincipes voor een betere gezondheid.”
In de board van de GI Foundation zitten hoogleraren en andere deskundigen. “Het is wetenschappelijk bewezen dat een dieet met een lage GI-waarde voordelen heeft voor de algemene gezondheid en het welzijn, en voor het beheer van aandoeningen zoals diabetes en obesitas,” aldus worden de voordelen van low GI living samengevat.
Een laag GI-dieet is niet hetzelfde als een laag koolhydraat dieet. GI is een traag koolhydraatdieet. De kwaliteit van de voeding met koolhydraten is belangrijk, niet per se de hoeveelheid koolhydratenVoordelen
De factsheet van de GI-Foundation puilt uit van de wetenschappelijke informatie, gerubriceerd naar de terreinen van de menselijke gezondheid waar GI voordelen biedt: diabetes, overgewicht, sport, zwangerschap. De essentie van het GI-eetpatroon is dat de insuline- (of glycemische) respons van het metabolisme op de voeding na een maaltijd laag blijft. Dat is ook de biologische kern van het koolhydraat-insuline model, dat onlangs nog door een groep van zeventien zwaargewichten is verdedigd.
In een position statement wordt uitgelegd dat een laag GI-dieet niet hetzelfde is als een laag koolhydraat dieet. GI is een traag koolhydraatdieet. De kwaliteit van de voeding met koolhydraten is belangrijk, niet per se de hoeveelheid koolhydraten. Hier sluit het GI-denken aan bij de huidige trend van vezelrijke voeding. Vezels vertragen de opname van glucose in het lichaam, precies wat lage GI-producten ook doen.
Selectief
Het Kenniscentrum Suiker & Voeding doet niet geheimzinnig over zijn afhankelijkheden. “KSV wordt gefinancierd door Cosun Beet Company en baseert zijn communicatie op wetenschappelijke feiten, op richtlijnen van onafhankelijke adviesorganen zoals die van de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum,” zo staat meteen al op de homepage te lezen. Instellingen als KSV hebben tot doel de publieke en wetenschappelijke opinie over een branche of een product, in dit geval suiker, te beïnvloeden, ter ondersteuning van de belangenbehartiging en de lobby. Er is niets ‘onafhankelijk’ aan en het woord ‘Kenniscentrum’ moet dan ook met een korreltje zout genomen worden.
Maar dat betekent niet dat de informatie die KSV verstrekt allemaal leugenachtig of ondeugdelijk is. Het is selectief, bevooroordeeld en geeft de halve waarheid weer. Maar veel van de aangehaalde of gepubliceerde wetenschappelijke artikelen zijn geproduceerd door serieuze wetenschappers, die keurig vermelden wie hun opdrachtgevers en geldschieters zijn. En al zijn dat commerciële bedrijven in hun veld van expertise, dan nog is niet gezegd dat de uitkomst van hun onderzoekswerk al bij voorbaat vaststaat.
Maar wie moeten we nou geloven?Cohorten
Zo’n onderzoek is het door KSV aangehaalde ‘Perspective: Does Glycemic Index Matter for Weight Loss and Obesity Prevention? Examination of the Evidence on “Fast” Compared with “Slow” Carbs’. De hoofdauteur is Glenn A. Gaesser, hoogleraar Health Solutions aan de universiteit van Arizona, een wetenschapper met een respectabele staat van dienst. Het artikel verscheen eind vorig jaar in het vakblad Advances in Nutrition.
Het vergelijkende literatuuronderzoek dat Gaesser met twee collega’s deed had een duidelijke uitkomst: “Gegevens van 43 cohorten uit 34 publicaties, over in totaal 1.940.968 volwassenen, lieten geen consistente verschillen in BMI zien wanneer de hoogste en de laagste GI-voedingsgroepen werden vergeleken.”
Behalve naar het effect op het lichaamsgewicht van voeding met hoge en lage GI is ook uit de literatuur gefilterd wat het effect op de insulineproductie was: “Hoewel de toename van insuline na de maaltijd met een hoge GI-waarde groter is, blijkt uit de meeste interventiestudies dat diëten met een lage GI-waarde niet beter zijn dan diëten met een hoge GI-waarde om de nuchtere insulineconcentraties te verlagen.” Gedurige schommelingen tussen hoge pieken en dalen van insuline in het bloed kunnen op den duur insulineresistentie en diabetes type 2 tot gevolg hebben.
Vraagtekens
Dit voor de GI-theorie ongunstige resultaat komt niet als een verrassing. Meer onderzoekers zetten hun vraagtekens bij GI en bij GL, de glycemische lading, de feitelijke ‘belasting’ gerekend naar de hoeveelheid koolhydraten met een bepaalde GI. Gaesser c.s. verwoorden die twijfels zo:
- “Verschillende fysiologische en methodologische beperkingen van het GI-onderzoek kunnen onze nulbevindingen helpen verklaren. Hoge GI-maaltijden voorspellen zelden de energie-inname op korte termijn. Bovendien worden de GI-waarden in de tabellen gemeten onder streng gecontroleerde laboratoriumomstandigheden, waarbij voedingsmiddelen door over het algemeen gezonde jonge proefpersonen afzonderlijk worden gegeten en gaat het meestal om kleine steekproeven. Dit komt niet overeen met eetgewoonten in de praktijk, omdat de meeste voedingsmiddelen zelden afzonderlijk en in voorgeschreven hoeveelheden worden genuttigd. De glycemische respons op een maaltijd met koolhydraatrijke voedingsmiddelen kan veranderen afhankelijk van de macronutriëntensamenstelling en het gehalte aan voedingsvezels van de maaltijd, de bereiding van het voedsel, en het tijdstip van de dag waarop het voedsel wordt genuttigd."
Voeg daarbij de groeiende kennis over de grote verschillen in de glycemische respons op verschillende voedingsmiddelen per individu (gemeten met verfijnde glucosemeetapparaatjes), en er lijkt niet veel over te blijven van de GI-theorie.
Maar wie moeten we nou geloven? Een niet-commerciële, zeg maar gerust idealistische organisatie met academische status, die al twintig jaar aan de weg timmert en lijkt te floreren? Of een aantal Amerikaanse literatuuronderzoekers met banden met de Grain Foods Foundation, de Wheat Foods Council en de Quality Carbohydrate Coalition, alle lobbyclubs voor de machtige Amerikaanse graanindustrie? Wie het weet mag het zeggen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Interessant onderwerp en ik doe graag nog een duit in t zakje van de verwarring:
1) Er wordt uitgegaan van een lineair verband tussen de 50g koolhydraten in wat je eet met de glucose curve in het bloed. Dat is onzin, er is geen lineair verband tussen koolhydraat dosis en glucose curve. Studies in de jaren 60-70 laten zien dat tussen de 25 en 200g precies de zelfde glucose curve in het bloed ontstaat.
2) Er is ook geen lineair verband tussen de koolhydraten van een voedingsmiddel en de insuline uitstoot door de pancreas. Deze is er wel met de koolhydraat dosis, meer koolhydraten inname leidt tot een hogere insuline piek (zelfde studies als bij punt 1). Maar de totale samenstelling van wat je eet bepaald de totale curve dus, insuline en glucose. Daarbij zijn nogal wat vraagtekens:
a) koolhydraat hoeveelheid equivalent aan 50g glucose? Even als voorbeeld de zeer veel koolhydraat bevattende wortels: je moet ergens tussen de 500-700g wortels eten om 50g beschikbare koolhydraten in te nemen om de GI te bepalen. Ik kan je zeggen dat is nog nooit getest, 500g wortels eet je niet binnen 10min op.
b) Je kan de 500g wortels natuurlijk pureren en dan op eten. Tja dat kan maar iedere bewerking van je voedingsmiddel is een andere fysiologische reactie. Mooie studies ook weer uit de jaren 70-80: appelpuree geeft een gelijke glucose piek als een appel maar een veel hogere insuline piek.
c) Wat men ook vaak niet realiseert is dat de voorgaande maaltijd, ook al was dat >10u geleden bepaald de uitkomst van een OGTT en dus ook van een GI-bepaling.
d) Zetmeel worden dus omgerekend naar beschikbare glucose (zetmeel is 100% glucose voor wie dat niet wist). Probleem is dat zetmeel uit mais, graan etc is ook werkelijk voor 95-97% verteerbaar dus gelijk aan glucose. Maar als we naar erwten en bonen en andere peulvruchten gaan dan blijkt dat 30-60% van de aanwezige zetmeel, resistent is. Dit wil zeggen, dat verteren wij niet. Maar ja daar houdt de rekening naar 50g glucose geen rekening mee. Dus ja als de helft van de 'berekende inname van bonen gelijk aan 50g glucose' niet wordt opgenomen heb je dus een totaal verschillende response op zowel de glucose als de insuline.
e) tijd van meten: slow carbs komen langzaam ons systeem in, dus langzame, lage glucose piek, en lage insuline piek. We meten meestal 90min soms nog 120min maar dat is het wel. Bij sommige koolhydraat bronnen duurt het wel 4-5u. lage GI maar nog steeds lange blootstelling en metabole aanpassingen nodig, lange insuline secretie bv.
f) andere effecten van de inname bij een GI bepaling, hoeveelheid vezels zoals bv bij 500g wortels. Niet alleen effect op de dynamiek en de response van de dynamiek maar ook bv op de verzadiging, ook weer met de appel en sinaasappel experimenten in de jaren 70.
Al met al een (zeer) onbetrouwbare bepaling, GL is wat beter, en de insulin-index (komt van dezelfde Australische groep) is weer wat beter. Maar verzadiging (en daar hebben ze ook een index voor), duur van eten etc zijn vele male bepalender wat jouw systeem gaat doen. Buiten de systeem setting die jij als persoon hebt qua leefstijl, voeding , biomen etc.
Pieter, #3, helemaal waar, waarom zouden we moeten kiezen. Maar als je het me toestaat: het veld van onderzoek en de business waar jij je in bevindt (het microbioom) is vergeven van geloven, onduidelijkheid, onbekendheid. Jij kan toch niet tegen je klanten zeggen: ik weet het niet?
Ik heb altijd begrepen dat insuline een noodzakelijk kwaad is. Zeker te veel kan leiden tot hart problemen en obesity. Lijkt me dus niet zo handig om banden met de Grain Foods Foundation, de Wheat Foods Council en de Quality Carbohydrate Coalition, te hebben.
We komen hier al snel in paleo gebied en de vraag of het altijd al zo geweest is of dat we een langzame overschakeling aan het maken zijn. Nog steeds aan het maken zijn.
(Gluten allergie lijkt nog steeds onderschat te worden. Ik herinner mijn arme moeder die altijd last van hoofdpijn (migraine) had, daarna mijn zussen en ik. Na een jaar of wat geleden met brood eten gestopt te zijn verdween de hoofdpijn.)
Hebben we altijd granen gegeten? Het gebruik van groentes heeft een wat gunstiger effect evenals het gebruik van vlees en vet. En natuurlijk de 'snelle koolhydraten' die we het vaakst tegenkomen in 'ultra processed' lijken ook minder gunstig.
Joost, #1, voor zover ik het heb begrepen heeft insulineresistentie meerdere oorzaken: obesitas, inactiviteit, aanleg en ook dieet. Gevolg en oorzaak en 'voorrang' zijn hier niet altijd duidelijk. Van de bijdrage van een dieet rijk aan snelle koolhydraten wordt vrij algemeen aangenomen dat het 'uitputten' van de pancreas door 'gedurige' post-prandiale hyperglykemie, met als reactie verhoogde insulinesecretie, kan bijdragen aan de verslechtering van de insulineproductie in de bèta-cellen in de pancreas. Dan ontstaat er een vicieuze cirkel van verstoorde insulineproductie, glucosemetabolisme en verminderde insulinegevoeligheid. Of zoals
Wolever het in 2000 zei: "Overmatige insulinesecretie kan uiteindelijk de bètacelfunctie verminderen als gevolg van amyloïdeafzetting, wat leidt tot verhoogde bloedglucose en verdere verslechtering van de bètacelfunctie en de insulinegevoeligheid via glucosevergiftiging."
Het Center for Disease Control and Prevention somt het hier handig op.
Het glucosepeil in het bloed wordt geregeld door een zeer strak systeem. Frayn gebruikt in zijn standaardwerk Metabolic Regulation de parallel met een warmwatertank met een verwarmingselement (de glucose na het eten) en een thermostaat die de verwarming in en uitschakelt (insuline). Die onder- en bovenlimiet zijn zeer krap afgesteld. Dit systeem is bij sommigen gevoelig voor verstoring, bij anderen veel minder. Daar komt het woord 'schommelingen' vandaan.
Beste Huib,
Je hebt weer eens spannend onderwerp bij de kop.
Ik wil graag reageren op je vraag die je helemaal aan het eind van je tekst plaatst:” wie moeten we nu geloven ……. Of ……..?
Mijn antwoord aan jou en suggestie aan de Foodlog community is het antwoord: niemand.
We moeten niemand en hoeven ook niemand te geloven.
Ik denk dat de Foodlog community heel goed in staat is om, zonder ergens in te geloven, een spoor naar een kwalitatief goed antwoord te vinden waarbij niet geloof, maar kennis de leidende factor is. Dat is nu precies waarom ik lid van deze club ben geworden.