Duitse consument wordt besodemieterd met haanvriendelijke eieren

Op Foodlog verscheen eerder dit jaar een uitgebreid artikel over het doden van leghaantjes. Op 12 december jl verscheen er een artikel in de Duitse pers over dat deze praktijk niet meer zou mogen per 1 januari 2022.

'Grensverleggend'
Zou mogen, inderdaad. Het artikel beschrijft de praktijk naar aanleiding van gesprekken met anonieme bronnen uit de industrie. Niemand wil met naam en toenaam worden genoemd. De handel en eierindustrie, aldus het artikel, weten echter heel goed dat de ‘reclamewedloop’ (om ethisch met dieren om te gaan, CH) tot praktijken heeft geleid die op z’n minst ‘grensverleggend’ zijn. In de biologische sector net zo goed als in de reguliere.

Voordat we hier nader op ingaan, eerst de vraag: is dat dan zo gek, als het alternatief, geslachtsbepaling in het broedei, nog niet snel genoeg werkt? Je moet toch iets? Martijn Haarman, verantwoordelijk voor geslachtsbepaling bij HatchTech en medeontwikkelaar van zo’n systeem, begrijpt de vraag, maar zegt dat de beschikbare capaciteit in balans is met de vraag. Er zijn, met andere woorden, kippenboeren en daaraan gekoppelde ketens van eierhandels en supermarkten genoeg die ervoor kiezen niet met geslachtsbepaling in het ei te willen werken.

De reden voor deze praktijken is in alle gevallen dezelfde: kostenefficiëntie. Het moment waarop veel eieren nodig zijn (rond kerst en pasen bijvoorbeeld) is niet per se (en waarschijnlijk juist niet) het goedkoopste moment om haantjes op te fokken

Aldi, Lidl en REWE adverteren al maanden met een kuikenlogo en de woorden ‘Ohne Kükentöten’, EDEKA (evenals Marktkauf en Netto) met de tegenhanger ‘Initiative Lebenswert’ – dat zich in zou zetten voor de bescherming van de mannelijke kuikens. Grote kans echter, dat de haantjes wel degelijk zijn vergast. Daar kom je als consument op de websites van Aldi¹ en Lidl echter niets over te weten. Op edeka.de vinden we ook niets, maar als we op de website van Initiative Lebenswert kijken, zien we de volgende formulering staan: ‘Wir stellen sicher, dass der durchschnittlichen Legeleistung einer Legehenne mindestens eine Junghahn-Aufzucht gegenübersteht’ (Wij zorgen ervoor dat de gemiddelde legprestatie van een leghen wordt gecompenseerd door minimaal één opfok van een jong haantje - CH).

Berta en Bert, Carlo en Koen
Wat ze hier bedoelen, is dat ze het ‘gelijkwaardigheidsprincipe’ naleven. Stel, hennetje Berta legt in haar leven 350 eieren. Haar broer Bert, die tegelijkertijd uit het ei kroop, zou opgefokt moeten worden, want de haantjes werden immers beschermd en dus niet meteen gedood. Het ‘gelijkwaardigheidsprincipe’ kan echter inhouden dat Bert wel degelijk meteen gedood is, maar dat haantje Koen op moment X wordt opgefokt, als zogenaamd 'broertje' van Berta, een vervanger voor Bert. Niet per se tegelijkertijd, het kan ook maanden voor of na Berta’s geboorte zijn. En niet per se in Duitsland, dat kan ook elders gebeuren, bijvoorbeeld in Polen. Als de omstandigheden op dat moment en op die plaats commercieel gunstiger uitpakken.

Maar er is nog een addertje onder het gras. Berta legt 200 mooie ongeveer even grote eieren, die per stuk aan consumenten worden verkocht. De 150 andere eieren die ze legt zijn groter, kleiner, hebben een gebroken schaal, zijn vies, etc., etc. Deze eieren gaan de industrie in voor bijvoorbeeld bakproducten. Als EDEKA 350 eieren heeft verkocht zorgen ze voor de opfok van 1 haantje. Maar voor de productie van 350 verkochte eieren heb je 2 hennetjes (en haantjes) nodig.

Aldi en Lidl – op hun beurt - zeggen eieren zonder kuikendoden te verkopen en handelen volgens een variant op de praktijk die EDEKA volgt. Ze hanteren namelijk een kopequivalentsysteem. Hier is niet de legprestatie van Berta de norm, maar Berta zelf: voor elke hen wordt een haantje opgefokt. Carlo misschien, want Bert is waarschijnlijk allang vergast.

De reden voor deze praktijken is in alle gevallen dezelfde: kostenefficiëntie. Het moment waarop veel eieren nodig zijn (rond kerst en pasen bijvoorbeeld) is niet per se (en waarschijnlijk juist niet) het goedkoopste moment om haantjes op te fokken.

'Broedequivalentsysteem'
De verwachting is dat over een jaar of anderhalf alle supermarkten wel naar een ‘broedequivalentsysteem’ zullen gaan: het opfokken van de werkelijke broertjes van de leghennetjes.

Een opgefokt leghaantje is 2,5 keer zo klimaatonvriendelijk dan een gangbare kip

Intussen vindt niet iedereen geslachtsbepaling in het broedei de beste keuze. Bij het opfokken van haantjes worden immers geen embryo’s gedood. Maar, zegt Haarman, in wat voor stallen die haantjes terecht komen, wat er met het vlees gebeurt en hoe de klimaatimpact is van deze handelswijze, daar heeft niemand het over. Door hun trage groei en beperkte vleesaanzet eten haantjes van legkippen 2,5 keer zoveel voer dan gangbare kippen; je mag ook zeggen dat ze 2,5 keer zo klimaatonvriendelijk zijn.

Leghaantjes mesten is een pragmatische oplossing om op korte termijn ‘zonder kuikendoden’ te worden. Het kan best zijn, zegt hij, dat een kippenboer eens gedacht heeft: "Deze week komt het me wel heel slecht uit om haantjes op te mesten, ik mest een gelijk aantal een paar weken eerder" – en dat die ‘oplossing’ gaandeweg is uitgegroeid tot een creatief businessmodel. "Allemaal goed en wel, maar wees daar dan open en transparant over. Dan laten we de keuzes maken door de consument en de retail, daar waar deze keuzes ook horen te liggen."


Noten:
1. ALDI heeft in reactie op het artikel in de Duitse pers wel iets gezegd over het verschil tussen echte broertjes en nepbroertjes.
2. binnen het corona-ondersteuningsfonds France Relance