"Met de aanhoudende slechte waterkwaliteit in Nederland is een crisis in de maak die vergelijkbaar is met de huidige rond stikstof," schrijft de Volkskrant. De krant sprak naar aanleiding van het nieuwste onderzoeksrapport van Natuur & Milieu naar de waterkwaliteit van kleine wateren met een drietal hoogleraren. Meer dan 80% van de onderzochte wateren heeft een matige tot slechte kwaliteit; slechts 17% van de bijna 1.100 onderzochte sloten, vennen, vijvers, grachten en kleine plassen verkeert in goede staat.
Natuur & Milieu schakelde deze zomer voor het derde jaar op rij honderden mensen in om door middel van citizen science - burgerwetenschap - de waterkwaliteit van de zogeheten 'kleine wateren' in kaart te brengen. De deelnemers aan het 'Vang de Watermonsters'-onderzoek konden met een online meetkit of een uitgebreidere superkit de waterkwaliteit (helderheid, hoeveelheid waterplanten, aanwezigheid waterdiertjes) meten.
De resultaten zijn zorgwekkend: in ruim viervijfde van de kleine wateren groeien onvoldoende planten en ontbreken waterdiertjes. Van voedingsstoffen zoals nitraat en fosfaat is er juist te veel aanwezig, met kroos- en algengroei tot gevolg. Al met al bungelt Nederland onderaan de Europese ranglijst qua waterkwaliteit. En dat terwijl in Europees verband is afgesproken dat Nederland in 2027, dus over 5 jaar, moet voldoen aan de Kaderrichtlijn Water en er zelfs sprake is van strengere richtlijnen. Het is niet waarschijnlijk dat Nederland in 5 jaar de kloof kan dichten, met sancties als gevolg.
Een 'stikstofachtig debacle' dreigt, zeggen Annemarie van Wezel (hoogleraar milieu-ecologie Universiteit van Amsterdam) en Paul van den Brink (hoogleraar waterkwaliteit Wageningen Universiteit). Hun collega Jan Peter van der Hoek (hoogleraar drinkwater TU Delft) vindt het voorstelbaar dat al vóór die tijd een actiegroep naar de rechter stapt om à la Urgenda inzake het klimaat af te dwingen dat Nederland zich aan de afspraken houdt. Want hoewel er best wel wat gebeurd is om de biodiversiteit in de Nederlandse wateren te herstellen, moet er toch echt 'doorgepakt' worden om de hoeveelheden nitraat, fosfaat en bestrijdingsmiddelen in het water omlaag te krijgen. "Ecologisch slootbeheer is leuk," aldus Van den Brink, "maar uiteindelijk zullen toch echt die emissies omlaag moeten."
En daar zit 'm de kneep. Want net als bij de stikstofcrisis, raakt dit de Nederlandse boeren. Land- en tuinbouworganisatie LTO Nederland reageerde uitgesproken op het onlangs gepresenteerde 7e actieprogramma Nitraat en noemde de daarin vastgestelde doelen "onhaalbaar". Van Wezel ziet een mogelijke oplossing om uit de impasse te komen. "Neem ook de wateren mee in alle stikstofmaatregelen waarvoor nu miljarden vrijkomen en die nu vooral zijn gericht op natuurgebieden. Anders zitten we straks weer met gebakken peren."
Natuur & Milieu schakelde deze zomer voor het derde jaar op rij honderden mensen in om door middel van citizen science - burgerwetenschap - de waterkwaliteit van de zogeheten 'kleine wateren' in kaart te brengen. De deelnemers aan het 'Vang de Watermonsters'-onderzoek konden met een online meetkit of een uitgebreidere superkit de waterkwaliteit (helderheid, hoeveelheid waterplanten, aanwezigheid waterdiertjes) meten.
De resultaten zijn zorgwekkend: in ruim viervijfde van de kleine wateren groeien onvoldoende planten en ontbreken waterdiertjes. Van voedingsstoffen zoals nitraat en fosfaat is er juist te veel aanwezig, met kroos- en algengroei tot gevolg. Al met al bungelt Nederland onderaan de Europese ranglijst qua waterkwaliteit. En dat terwijl in Europees verband is afgesproken dat Nederland in 2027, dus over 5 jaar, moet voldoen aan de Kaderrichtlijn Water en er zelfs sprake is van strengere richtlijnen. Het is niet waarschijnlijk dat Nederland in 5 jaar de kloof kan dichten, met sancties als gevolg.
Een 'stikstofachtig debacle' dreigt, zeggen Annemarie van Wezel (hoogleraar milieu-ecologie Universiteit van Amsterdam) en Paul van den Brink (hoogleraar waterkwaliteit Wageningen Universiteit). Hun collega Jan Peter van der Hoek (hoogleraar drinkwater TU Delft) vindt het voorstelbaar dat al vóór die tijd een actiegroep naar de rechter stapt om à la Urgenda inzake het klimaat af te dwingen dat Nederland zich aan de afspraken houdt. Want hoewel er best wel wat gebeurd is om de biodiversiteit in de Nederlandse wateren te herstellen, moet er toch echt 'doorgepakt' worden om de hoeveelheden nitraat, fosfaat en bestrijdingsmiddelen in het water omlaag te krijgen. "Ecologisch slootbeheer is leuk," aldus Van den Brink, "maar uiteindelijk zullen toch echt die emissies omlaag moeten."
En daar zit 'm de kneep. Want net als bij de stikstofcrisis, raakt dit de Nederlandse boeren. Land- en tuinbouworganisatie LTO Nederland reageerde uitgesproken op het onlangs gepresenteerde 7e actieprogramma Nitraat en noemde de daarin vastgestelde doelen "onhaalbaar". Van Wezel ziet een mogelijke oplossing om uit de impasse te komen. "Neem ook de wateren mee in alle stikstofmaatregelen waarvoor nu miljarden vrijkomen en die nu vooral zijn gericht op natuurgebieden. Anders zitten we straks weer met gebakken peren."
Geesje kwam gisteren met dit kaartje op twitter, het blijft toch fascinerend dat we een onderzoek waar 75% wordt gemeten in de randstand direct aan de landbouw linken terwijl de meeste groene stipjes in de andere 25% liggen.
In de randstad is geen landbouw? Er is misschien minder oppervlakte landbouw, maar wat er is, hoort tot de meest intensieve varianten. Denk eens aan de bollenteelt met al z'n bestrijdingsmiddelen.
Van iemand die weet van waterkwaliteit, en werkt met citizen science:
- stoffen die via het riool in het water komen, zoals pfas en medicijnresten, zijn niet gemeten
- meestal trekken ze teveel conclusies op basis van een monitoringsronde
- bij de eerste keer, in 2019, bleek 80 % van de metingen verkeerd uitgevoerd
Maakten we ons in de 80-er jaren al niet zorgen over nitraten in het Veluwse grondwater?
Hollandia Agriculturae schiet weer in de ‘wijzen naar anderen’ en ‘hoe veeg ik mijn eigen straatje schoon’ kramp.