Franse minister wil Nutri-Score aanpassen en krijgt kritiek van de maker

In de aanloop naar de stemming liepen de afgelopen dagen de gemoederen hoog op. Bijvoorbeeld over de roquefort. Die nobele kaas dreigt straks een donkerrode kleurcode te krijgen. Want ja, het is immers een vet en zout product. Hoe ambachtelijk en vervlochten met de Franse cultuur roquefort ook is. Italië kaartte al eerder aan problemen te hebben met het Nutri-Score-label. Dan zouden immers ook de Italiaanse topproducten als Parmezaanse kaas en Parmaham rood gaan kleuren.

Het Europees Parlement liet zich vooralsnog niet van de wijs brengen. Het stemde in met de volgende tekst:

§ 94 Recognises that front-of-pack nutritional labels have been identified by international public health bodies such as the World Health Organization as a key tool to help consumers make more informed, more balanced and healthier food choices; stresses that front-of-pack nutrition labelling system, which is consistent with and complementary to dietary guidelines, should help consumers to make healthier food choices by providing them with comprehensible information on the food they consume; calls on the Commission to ensure that a mandatory and harmonised EU front-of-pack nutritional label is developed based on robust, independent scientific evidence and demonstrated consumer understanding, with open access for all market operators including small and medium-sized operators, taking into account the additional burden to food operators and unions; stresses furthermore that to facilitate comparison across products, it should include an interpretive element to provide transparent, comparable and harmonised product information and be based on uniform reference amounts; calls on the Commission to duly take into account the specific characteristics of single ingredient products and products under European quality schemes (PDO, PGI, GI etc.), particularly the invariability of their composition, while stressing that any considerations regarding potential exemptions should be based on scientific reasoning; calls for the establishment of a digital system for the provision of additional voluntary information for food products (EU4healthyfood), and suggests that this information could be provided in a digital manner via a QR code and be retrieved easily by the consumer;

Met name dat 'mandatory' is blijven staan

Steuntje in de rug
De tekst zegt dat er een verplicht ('mandatory') keuze-label moet komen in de gehele EU. "Dat is een steuntje in de rug voor de Europese Commissie," zegt Nelleke Polderman, werkzaam bij de Europese consumentenorganisatie BEUC. "Met name dat 'mandatory' is blijven staan." Er is namelijk druk gelobbyd om allerlei uitzonderingen voor elkaar te krijgen, zoals door de roquefort-federatie. De Europese Commissie gaat nu een aantal 'impact assessments' en onderzoeken laten uitvoeren, waarbij de wetenschappelijke onderbouwing de hoofdrol speelt. Zo zullen de EFSA en het Joint Research Center met adviezen komen. Naar verwachting zal de Commissie eind 2022 met een voorstel komen voor een definitieve keuze. Grote kanshebber: de Nutri-Score, het van oorsprong Franse systeem met 5 letters en 5 kleuren, van de groene A naar de rode E.

"En dan begint het hele spel pas", zegt voedingskundige van de Nederlandse Zuivelorganisatie (NZO) Stephan Peters, gevraagd naar zijn verwachting. "Want de Commissie en het Parlement zijn nog helemaal niet akkoord met wélk logo het gaat worden. Daar spelen de impact assessments nog een grote rol bij. En als het Parlement en de Commissie dan groen licht gegeven hebben, moet het voorstel nog door de trilogen." Dat zijn de tripartite overleggen tussen delegaties van de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad van Ministers. "Ik verwacht dat het nog wel een paar jaar door blijft kabbelen."

Krachtenveld
Hoewel Polderman opgelucht is omdat één voedselkeuzelogo consumenten daadwerkelijk gaat helpen een gezondere keus te maken, verbaast ze zich over het krachtenveld dat recent aan het licht kwam. "Het lijken de kleine producenten te zijn die erop wijzen dat Nutri-Score een bedreiging voor hen en hun mooie producten zou zijn. Maar wat weinig consumenten weten, is dat er achter die herkomstproducten hele grote spelers schuil gaan." Zo is bijvoorbeeld de president van de Confédération générale des producteurs de lait de brebis et des industriels de Roquefort Hugues Meaudre, niet toevallig ook algemeen directeur van Lactalis AOP & Terroirs. Die zuivelgigant produceert 70% van alle Franse roquefort. En ook achter de Parmaham staan grote industriëlen, én grote economische en financiële belangen.

De Franse minister van Landbouw, Julien Denormandie, deed donderdag een oproep om 'de methodologie' van de Nutri-Score aan te passen, zodanig dat de Franse producten, waaronder de kazen met een herkomstbescherming zoals de roquefort, er niet onder lijden.

De minister van landbouw is twee handen op één buik met de grote industriëlen. Maar je mag een gezondheidsinstrument niet om economische redenen denatureren

Volksgezondheid, niet economie
"Minister Denormandie moet zich op het terrein van de volksgezondheid voegen naar het werk van wetenschappers. Op dat gebied moet hij niet proberen grote bedrijven te plezieren. Dit gaat over gezondheid en dat is een interministeriële verantwoordelijkheid", reageert Serge Hercberg, de Franse voedingswetenschapper die aan de wieg van de Nutri-Score stond. "De minister van landbouw is twee handen op één buik met de grote industriëlen. Maar je mag een gezondheidsinstrument niet om economische redenen denatureren". Hercberg wijst erop dat de Nutri-Score niet voor niets al in 7 landen in gebruik genomen is. Dat is te danken aan de rigoureuze wetenschappelijke onderbouwing en inderdaad, het belang van de volksgezondheid. "We hebben te maken met zulke grote problemen, obesitas, diabetes, hart- en vaatziekten. Alles wat de Nutri-Score doet, is erop gericht om het de consument gemakkelijk te maken de gezonde keus te maken. Rood is niet 'verboden', maar wijst erop dat dat product met mate geconsumeerd dient te worden." Natuurlijk zijn herkomst, streek en kwaliteit prachtige culturele aspecten, "maar cultuur is niet hetzelfde als een hoge nutritionele kwaliteit."

Om zijn tegenstanders de wind uit de zeilen te nemen, herhaalt Hercberg onvermoeibaar dat de Nutri-Score een vergelijkingsinstrument is. Het vergelijkt op een standaard manier de voedingswaarde per 100 gram van een bepaald product. En nee, het is geen perfect instrument. Maar het is objectief, wetenschappelijk onderbouwd en in lijn met nationale voedingsrichtlijnen, die ook per productgroep ingericht zijn. Op dit moment is een wetenschappelijk comité bezig de Nutri-Score te verfijnen. Opnieuw, op wetenschappelijke basis. Zo overweegt Hercberg een zwarte rand toe te voegen voor ultrabewerkt voedsel. Belangrijk vindt Hercberg het dat uit onderzoeken keer op keer blijkt dat consumenten het label snappen, en dat ze hun aankoopgedrag aanpassen. Minder D en E, meer A en B. En dat komt de volksgezondheid uiteindelijk ten goede.

Gezondheidsclaims
Maar daar vindt Hercberg Peters op zijn pad. "Ik vraag het me af of de Nutri-Score die gezondheidsclaim echt waar kan maken. Mocht de keus straks op de Nutri-Score vallen en het label verplicht gesteld wordt, dan zou ik willen dat de EFSA ook gaat kijken of het klopt, dat het logo echt tot gezondere keuzes leidt bij de consument." Peters vraagt zich met name af of de verschuiving binnen de productgroep optreedt - zoals de bedoeling is - of binnen het consumptiemoment. Dan ruilt de consument zijn volle yoghurt met fruit in voor choco-ontbijtgranen met een A, die beter scoren maar ongezonder zijn.

Wordt aan die voorwaarden voldaan, dan ziet Peters wel een potentiële winnaar in de Nutri-Score. Al verwacht hij niet dat het label ooit verplicht zal worden. Daarvoor zijn de krachten te groot, de (economische) belangen te uiteenlopend en de communicatie van het Nutri-Score-team te 'agressief'. "Je kunt niet alleen uitgaan van het gezondheidsaspect. Je moet altijd ook rekening houden met economische, ecologische en cultuuraspecten," aldus Peters. Hij denkt dat het pro Nutri-Scorekamp zich in de eigen voet schiet door te hameren op gezondheid. Daarmee maakt het label onnodig vijanden die zich gebruskeerd voelen omdat hun cultuur 'vergeten' wordt.