Normaal gesproken levert gezonde voeding voldoende ijzer voor allerlei lichaamsfuncties, maar wat is normaal? Recent onderzoek en een WHO-programma richten zich op ijzertekort bij vooral kinderen en vrouwen in arme landen. Maar ook welvarende ouderen moeten voor hun hartgezondheid op hun ijzerinname letten.
“De kans dat iemand een ijzertekort heeft, is niet zo groot,” schrijft het Voedingscentrum op de website. Zo’n mededeling klinkt geruststellend. Het Voedingscentrum zegt daarmee dat als je gezond eet, je voldoende ijzer binnenkrijgt. Dat geldt voor alle micronutriënten, en dat zijn er best veel. IJzer is een sporenelement, zoals andere metalen: zink, magnesium, koper, mangaan en kobalt. Minuscule hoeveelheden ervan worden ingebouwd in grotere moleculen en geven die eiwitten, enzymen, peptiden en hormonen allerlei specifieke functies.
Dat de mededeling komt van het Voedingscentrum, de facto de spreekbuis van de Nederlandse overheid op het gebied van voeding en gezondheid, is op zich een relevant gegeven. De context waarin het gezegd wordt is die van de voedselkwaliteit, -zekerheid en -variatie in Nederland. Die zijn over het algemeen prima in orde.
Uitgezoomd wordt het een ander verhaal. “IJzertekort is een van de belangrijkste oorzaken van de wereldwijde ziektelast, en treft vooral kinderen, premenopauzale vrouwen en mensen in lage- en middeninkomenslanden.” Dat is de eerste zin van het artikel ‘Iron deficiency’ (‘ijzertekort’), uit The Lancet van januari dit jaar. Het is het verslag van een groot (literatuur)onderzoek (met 158 referenties) door Duitse, Australische en Nederlandse deskundigen.
De Nederlandse inbreng komt van hoogleraar Experimentele klinische chemie Dorine Swinkels. In haar zeer leerzame oratie Met ijzer bruggen bouwen bij haar aanstelling aan de Radboud Universiteit in Nijmegen uit 2009 sprak zij over nieuwe ontdekkingen in de ijzerstofwisseling, onder meer nieuwe laboratoriumtechnieken om de gevolgen van ijzertekort op te sporen. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen het absolute tekort, wat feitelijk een labwaarde is, en functioneel tekort, dat tot gebrekziekten kan leiden.
Zuinig
“Vermoeidheid, hartkloppingen, duizeligheid, kortademigheid, bleek zien, zweten, hoofdpijn, rusteloze benen: het zijn allemaal klachten die kunnen horen bij een tekort aan ijzer in het lichaam. IJzertekort, of ijzergebrek, is een belangrijke oorzaak van bloedarmoede,” aldus het Radboud in een persbericht. Dat laatste is vrij algemeen bekend, ijzertekort veroorzaakt bloedarmoede. IJzer is nodig voor de aanmaak van hemoglobine, Hb, het eiwit in de rode bloedlichaampjes dat zuurstof uit de longblaasjes bindt, in alle cellen afgeeft en koolzuur mee terug neemt.
“Het lichaam springt zuinig om met ijzer,” schrijft Swinkels in haar oratie. “De kringloop van ijzer is daarom vrijwel gesloten. Het menselijk lichaam bevat 3000-4000 milligram ijzer. Normaal gaat per dag slechts 1 milligram ijzer verloren. Dit verlies wordt aangevuld vanuit de darm, waar het uit het voedsel wordt opgenomen.”
Bloedmonsters worden bij de ijzerdiagnostiek in het lab standaard gecontroleerd op diverse waarden, zoals de stoffen hemoglobine, transferrine en ferritine en de ijzerverzadiging. Die metingen geven uitsluitsel over drie dingen: te veel ijzer, te weinig ijzer of een abnormale verdeling van het ijzer over het lichaam. Dat laatste kan duiden op allerlei kwalen en slecht functionerende organen, vaak met chronische inflammatie als onderliggende oorzaak.
“Volgens mij leven we dan ook in een nieuw ijzeren tijdperk,” schreef Swinkels in haar oratie over de nieuwe ontwikkelingen. Maar behalve met de verbetering van de laboratoriumdiagnostiek houdt Swinkels zich ook bezig met het mondiale probleem van ijzertekort, zoals beschreven in ‘Iron deficiency’.
IJzertekort en de bloedarmoede die daarvan het gevolg is, treffen wereldwijd naar schatting 1,2 miljard mensen, vooral kinderen en vrouwen in arme landen. De WHO heeft een programma opgezet om in 2025 het ijzertekort met de helft terug te brengen. Bloedarmoede is meestal eenvoudig te behandelen met ‘ijzerpillen’ en een gezond dieet. Maar in de meeste gevallen is het (absolute of functionele) ijzertekort niet vastgesteld en blijft het onbehandeld. Daarvoor worden internationaal programma’s zoals dat van de WHO in het leven geroepen, gebaseerd op onderzoek van Swinkels en collega’s.
Een betere analyse van alle aan ijzer gerelateerde meetwaarden, en de combinatie daarvan, heeft Duitse, Zweedse, Finse en Deense onderzoekers op het spoor van hartziekten op latere leeftijd gezet. Niet alleen de in het lichaam aanwezige totale hoeveelheid ijzer (in de opslagvorm van ferritine) is van belang, maar ook het feitelijk gebruikte ijzer, dat in de bloedbaan circuleert (meetbaar als transferrine-verzadiging). De relatie tussen die beide, plus wat andere factoren, gelegd naast cijfers over het voorkomen van (fatale) hart- en vaatziekten, geven een beeld van de relatie tussen een slechte ijzerhuishouding en hart- en vaatziekten.
Volgens de onderzoekers, die hun bevindingen publiceerden in ESC Heart Failure, is ijzertekort een onderschatte factor in de ontwikkeling van hart- en vaatziekten. Voor hun onderzoek keken ze naar gegevens van 12.000 personen van gemiddeld 59 jaar oud, uit drie Europese cohorten. Maar liefst 60% had een absoluut ijzertekort en 64% een functioneel tekort. Dat laatste leidt tot een verhoging van het relatieve risico op een (fatale) hartaandoening van gemiddeld 25%.
Heemijzer
“Deze analyse suggereert dat als er geen ijzertekort was geweest op het aanvangsniveau, ongeveer 5% van de sterfgevallen, 12% van de cardiovasculaire sterfgevallen en 11% van de nieuwe diagnoses van coronaire hartziekten zich niet zouden hebben voorgedaan in het volgende decennium," aldus de onderzoekleider Benedikt Schrage van de universiteit van Hamburg.
De vraag die zich aandient is hoe je ervoor kan zorgen genoeg ijzer binnen te krijgen. Zeker op gevorderde leeftijd, als ijzertekort kritisch kan worden. Eten volgens de Schijf van Vijf, zegt het Voedingscentrum. Dan eet je ook vlees, dat ijzer in de goed opneembare vorm van heemijzer bevat. Plantaardig voedsel bevat alleen non-heemijzer, dat slecht wordt opgenomen (tussen 1% en 10%), maar met vitamine C in de buurt een stuk beter. Vegetariërs en veganisten letten er op dat ze voldoende ijzerrijke producten eten (bonen, soja, noten, bladgroente).
Dit artikel afdrukken
Dat de mededeling komt van het Voedingscentrum, de facto de spreekbuis van de Nederlandse overheid op het gebied van voeding en gezondheid, is op zich een relevant gegeven. De context waarin het gezegd wordt is die van de voedselkwaliteit, -zekerheid en -variatie in Nederland. Die zijn over het algemeen prima in orde.
“IJzertekort is een van de belangrijkste oorzaken van de wereldwijde ziektelastIJzerstofwisseling
Uitgezoomd wordt het een ander verhaal. “IJzertekort is een van de belangrijkste oorzaken van de wereldwijde ziektelast, en treft vooral kinderen, premenopauzale vrouwen en mensen in lage- en middeninkomenslanden.” Dat is de eerste zin van het artikel ‘Iron deficiency’ (‘ijzertekort’), uit The Lancet van januari dit jaar. Het is het verslag van een groot (literatuur)onderzoek (met 158 referenties) door Duitse, Australische en Nederlandse deskundigen.
De Nederlandse inbreng komt van hoogleraar Experimentele klinische chemie Dorine Swinkels. In haar zeer leerzame oratie Met ijzer bruggen bouwen bij haar aanstelling aan de Radboud Universiteit in Nijmegen uit 2009 sprak zij over nieuwe ontdekkingen in de ijzerstofwisseling, onder meer nieuwe laboratoriumtechnieken om de gevolgen van ijzertekort op te sporen. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen het absolute tekort, wat feitelijk een labwaarde is, en functioneel tekort, dat tot gebrekziekten kan leiden.
Zuinig
“Vermoeidheid, hartkloppingen, duizeligheid, kortademigheid, bleek zien, zweten, hoofdpijn, rusteloze benen: het zijn allemaal klachten die kunnen horen bij een tekort aan ijzer in het lichaam. IJzertekort, of ijzergebrek, is een belangrijke oorzaak van bloedarmoede,” aldus het Radboud in een persbericht. Dat laatste is vrij algemeen bekend, ijzertekort veroorzaakt bloedarmoede. IJzer is nodig voor de aanmaak van hemoglobine, Hb, het eiwit in de rode bloedlichaampjes dat zuurstof uit de longblaasjes bindt, in alle cellen afgeeft en koolzuur mee terug neemt.
“Het lichaam springt zuinig om met ijzer,” schrijft Swinkels in haar oratie. “De kringloop van ijzer is daarom vrijwel gesloten. Het menselijk lichaam bevat 3000-4000 milligram ijzer. Normaal gaat per dag slechts 1 milligram ijzer verloren. Dit verlies wordt aangevuld vanuit de darm, waar het uit het voedsel wordt opgenomen.”
Bloedmonsters worden bij de ijzerdiagnostiek in het lab standaard gecontroleerd op diverse waarden, zoals de stoffen hemoglobine, transferrine en ferritine en de ijzerverzadiging. Die metingen geven uitsluitsel over drie dingen: te veel ijzer, te weinig ijzer of een abnormale verdeling van het ijzer over het lichaam. Dat laatste kan duiden op allerlei kwalen en slecht functionerende organen, vaak met chronische inflammatie als onderliggende oorzaak.
IJzertekort en de bloedarmoede die daarvan het gevolg is, treffen wereldwijd naar schatting 1,2 miljard mensen, vooral kinderen en vrouwen in arme landen1,2 miljard
“Volgens mij leven we dan ook in een nieuw ijzeren tijdperk,” schreef Swinkels in haar oratie over de nieuwe ontwikkelingen. Maar behalve met de verbetering van de laboratoriumdiagnostiek houdt Swinkels zich ook bezig met het mondiale probleem van ijzertekort, zoals beschreven in ‘Iron deficiency’.
IJzertekort en de bloedarmoede die daarvan het gevolg is, treffen wereldwijd naar schatting 1,2 miljard mensen, vooral kinderen en vrouwen in arme landen. De WHO heeft een programma opgezet om in 2025 het ijzertekort met de helft terug te brengen. Bloedarmoede is meestal eenvoudig te behandelen met ‘ijzerpillen’ en een gezond dieet. Maar in de meeste gevallen is het (absolute of functionele) ijzertekort niet vastgesteld en blijft het onbehandeld. Daarvoor worden internationaal programma’s zoals dat van de WHO in het leven geroepen, gebaseerd op onderzoek van Swinkels en collega’s.
IJzertekort is een onderschatte factor in de ontwikkeling van hart- en vaatziektenHartziekten
Een betere analyse van alle aan ijzer gerelateerde meetwaarden, en de combinatie daarvan, heeft Duitse, Zweedse, Finse en Deense onderzoekers op het spoor van hartziekten op latere leeftijd gezet. Niet alleen de in het lichaam aanwezige totale hoeveelheid ijzer (in de opslagvorm van ferritine) is van belang, maar ook het feitelijk gebruikte ijzer, dat in de bloedbaan circuleert (meetbaar als transferrine-verzadiging). De relatie tussen die beide, plus wat andere factoren, gelegd naast cijfers over het voorkomen van (fatale) hart- en vaatziekten, geven een beeld van de relatie tussen een slechte ijzerhuishouding en hart- en vaatziekten.
Volgens de onderzoekers, die hun bevindingen publiceerden in ESC Heart Failure, is ijzertekort een onderschatte factor in de ontwikkeling van hart- en vaatziekten. Voor hun onderzoek keken ze naar gegevens van 12.000 personen van gemiddeld 59 jaar oud, uit drie Europese cohorten. Maar liefst 60% had een absoluut ijzertekort en 64% een functioneel tekort. Dat laatste leidt tot een verhoging van het relatieve risico op een (fatale) hartaandoening van gemiddeld 25%.
Heemijzer
“Deze analyse suggereert dat als er geen ijzertekort was geweest op het aanvangsniveau, ongeveer 5% van de sterfgevallen, 12% van de cardiovasculaire sterfgevallen en 11% van de nieuwe diagnoses van coronaire hartziekten zich niet zouden hebben voorgedaan in het volgende decennium," aldus de onderzoekleider Benedikt Schrage van de universiteit van Hamburg.
De vraag die zich aandient is hoe je ervoor kan zorgen genoeg ijzer binnen te krijgen. Zeker op gevorderde leeftijd, als ijzertekort kritisch kan worden. Eten volgens de Schijf van Vijf, zegt het Voedingscentrum. Dan eet je ook vlees, dat ijzer in de goed opneembare vorm van heemijzer bevat. Plantaardig voedsel bevat alleen non-heemijzer, dat slecht wordt opgenomen (tussen 1% en 10%), maar met vitamine C in de buurt een stuk beter. Vegetariërs en veganisten letten er op dat ze voldoende ijzerrijke producten eten (bonen, soja, noten, bladgroente).
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
En dit is alleen nog maar ijzer.
Zo zijn er nog minimaal 94 voedingstoffen die allemaal hun eigen verhaal hebben. En ook de balans tussen al die verschillende voedingstoffen is belangrijk.
Tsja, met de demonisering van vlees (met de argumenten milieu en gezondheid) zal het probleem voorlopig alleen maar groter worden vrees ik.
Oftewel: Oei, dat gaat QALY's kosten....
Arnold van Woerkom maak die serie dan over die 94 stoffen en de balans, kunnen wij ook nog wat leren.
Ben een boer met een uitgebreid netwerk en weet van veel zaken, zoals een boer nu moet kunnen, een heel klein beetje. Maar voel me aangesproken en heb een document geproduceerd.
Kunde grotendeels afkomstig uit de Orthomoleculaire voeding.
Er zijn nieuwe ontwikkelingen in de gezondheidszorg in velerlei opzicht. In ieder geval het groeiend opzicht dat het biologisch systeem van mens en dier uitsluitend in goede staat kan worden gehouden met behulp van de stoffen, welke in de loop van de evolutie zijn geprogrammeerd voor het onderhoud van dat biologisch systeem: de voedingstoffen. En dat er in dat kader derhalve in principe geen plaats is voor lichaamsvreemde stoffen als (chemische) medicamenten, anorganische toevoegingen aan ons fabrieksmatig proces gemaakt voedsel en dergelijke.
Duidelijk is komen vast te staan, dat de hoeveelheden vitale micronutriënten welke tegenwoordig in onze voeding voorkomen, absoluut niet toereikend zijn om onze gezondheid langdurig in stand te houden. Een volwaardig basisvoeding, dus een eetgewoonte waarin alle voedingstoffen in natuurlijke hoeveelheden aanwezig zijn, kan veel ziek en leed voorkomen. Te denken valt aan vitaminen, mineralen, spoorelementen, enzymen en aminozuren in hun natuurlijke balans.
Het vergt dan bepaald geen IQ van 150 om te kunnen concluderen dat ons huidige systeem van voedselproductie, het fabrieksmatig maken van kunstvoedsel, en de verkeerde bereiding van voedsel op oudere leeftijd onvermijdelijk leidt tot gezondheidsproblemen van allerlei aard, en bij een bepaalde groep in de samenleving al veel eerder.
Het is een verworven natuurgeneeskundig inzicht dat de darmflora erg gevoelig is voor ecologische veranderingen in milieu en voeding en onnatuurlijke stoffen spelen hierin een belangrijke rol. Wat we nu zien is dat er in de universitaire medische wetenschap nu noemenswaardig veel energie wordt gestoken om de leemte, in die opleidingen t.a.v. voeding en gezondheid, te compenseren.
De veranderende houding van de medische wetenschap.
Gepensioneerde wetenschappers uit Minnesota (dus geen last van een broodheer en niet pad afhankelijk dus onafhankelijk) hebben zich de vraag gesteld: “Wat kan voedsel betekenen voor onze gezondheid”. Hun conclusie is 70% 0ns overkomt aan ziek en zeer is voedsel gerelateerd en 30% genetisch bepaald. Het ontbreken van essentiële voedingstoffen en daardoor de onbalans veroorzaken het niet goed functioneren van onze organen en daardoor het verstoren van de processen in ons lichaam. Als gevolg Artritis, diabetes, hart en vaatziekten en kankers enz. Met andere woorden, voedingstoffen geven ons lichaam instructies over hoe te functioneren. In die zin kan voedsel worden beschouwd als een bron van “informatie” voor het lichaam. Veel onderzoekers hebben sterke aanwijzingen dat de genoemde gezondheid problemen grotendeels gerelateerd zijn aan voeding. Terwijl zij geloofden dat de ziekten veroorzaakt werden door en gen mutatie, zijn ze nu er algemeen van overtuigt dat we het moeten toeschrijven aan voorwaarden, een netwerk van biologische stoornissen.
Een professor van het UMCG concludeert dat de patiënten praktisch allemaal in ondervoede toestand in het ziekenhuis belanden zelfs de obesitas patiënten. Het gebrek aan essentiële voedingstoffen, is de mening van de professor, zijn grotendeels debet aan de kwalen.
Bloedonderzoeken in België van ernstige Corona patiënten geeft aan een gebrek aan silicium en zink.
De conclusie van dit alles is duidelijk: we staan aan het begin van een medische ommekeer, waar eenvoudige vitaminen en mineralen in staat zijn het aantal van sommige aangeboren afwijkingen te halveren, de ouderen te beschermen tegen botontkalking en heupfracturen, de vitaliteit te vergroten en de kans op hartkwalen te reduceren.
Wat kan de burger zelf doen?
Eet bewust geteeld voedsel vanuit een verantwoord geborgd teeltsysteem. Zo vers en zo min als mogelijk bewerkt, en eet divers.
Gezond voedsel de grootst mogelijke garantie voor een gezond lichaam. Dat voedsel grotendeels een medicijnvervanger zonder schadelijke bijwerkingen. Minder ziek en leed, gezonder ouder worden en langer zelfredzaam.
Arnold, waar kunnen we je document lezen?