Al een paar zomers maakten we ons druk over de droogte in Nederland. Ook al hadden we de hete zomer van 2003 al meegemaakt, toen in 2015 het Klimaatakkoord van Parijs tot stand kwam konden we ons nog niet voorstellen dat het ooit zo droog zou kunnen worden in ons lage land. Dit jaar maken wij, Duitsers in het Ahrdal en vooral Franstalige Belgen ons druk over overstromingen in het stroomgebied van Maas en Rijn.

Ook zoveel nattigheid hadden we nooit verwacht. Maar het was tastbaarder, want op een directe manier vervelend. Het water drong huis en haard binnen. In Valkenburg wordt de schade op €400 miljoen geraamd. Dergelijke risico's worden onverzeker- en dus onbetaalbaar als ze vaker voorkomen. Sinds afgelopen week staan de kranten alweer vol nieuws over extreme temperaturen in Italië, Griekenland en Turkije en bosbranden die toeristen die eindelijk weer met vakantie konden naar huis jagen. Vee en landbouwgrond verdwijnen in de vlammen. Volgens een lokale boer lijkt Turkije op de hel.

In het Nederlands Dagblad zei de geëngageerde sterfotograaf Kadir van Loohuizen dat het voor hem allemaal duidelijk is: het is het gevolg van de klimaatcrisis. Er moet dringend wat gebeuren. Kom maar door met die Green Deal van Timmermans.

Op Radio 1 durfde energiejournalist Remco de Boer het directe verband tussen de weersomstandigheden en het veranderende klimaat niet te erkennen, maar hij gaf toe dat hij het ook gelooft. Kennelijk rust er onder redelijke mensen ondanks wateroverlast, bosbranden en droogte nog een klein taboe op het creëren van eenheid van beleid in de strijd tegen die ene vijand, klimaatverandering. De Boer toonde zich wijs en kalm: met de Green Deal doen we al heel veel tegen klimaatverandering. We doen niet niets zoals de weerpaniek sommigen laat zeggen. We moeten redelijk zijn omdat de EU minder dan een vijfde van de totale hoeveelheid antropogene CO2 uitstoot. Al gaan we tot de maximale reductie, dan nog zal het niet genoeg zijn als de rest van de wereld de EU niet volgt.

Wat gaat de rest van de wereld doen? Net zoveel (of weinig, zie hieronder), terwijl de rampen zich al voltrekken en voorlopig al niet meer te keren zijn door uitstootbeperkende maatregelen? Het Financieele Dagblad haastte zich om de internationale mores te duiden en schreef hoe gemakkelijk het voor de internationale scheepvaart is om zich aan groene verdragen te onttrekken.

Op twitter meende de niet aflatende vegan promotor Jan ten Cate te moeten zeggen dat stoppen met de productie van zuivel helpt tegen overstromingen. De serieuze New York Times liet al bijna net als Jan alle koele rede varen en kopte vanaf de andere kant van de Atlantische Oceaan European Floods Are Latest Sign of a Global Warming Crisis. De krant is in het goede gezelschap van KNMI-weerman Peter Kuipers Munneke die bij Nieuwsuur uitlegde waarom er zoveel water viel en dat het normale natuurkundige effect een gevolg is van een door mensen gecreëerde situatie die we moeten terugdringen.


Inmiddels 14.000 waarschuwende wetenschappers
Jaar na jaar en soms zelfs maand na maand waarschuwen onderzoekers dat de wereld onleefbaar wordt als de CO2-emissies niet ingrijpend worden teruggedrongen en de wereld niet overstapt op duurzame energie. Afgelopen woensdag 28 juli lieten maar liefst 14.000 wetenschappers georganiseerd in Bioscience weten dat we zo niet door kunnen gaan als we het leven van onze eigen kinderen serieus nemen. Vanuit Nederland kregen ze gisteren, zaterdag 31 juli, steun van klimaatwetenschapper Bart Verheggen en directeur Marjan Minnesma van klimaat NGO Urgenda in het Algemeen Dagblad. Het crisisgevoel dat ontstaat, is goed vinden ze allebei. De politiek heeft nu de steun om er een tandje bij doen (denkt Verheggen) en praatprogramma's moeten vanaf nu klimaatontkenners van hun tafels weren zodat het weer kan gaan over de dreiging voor de mensheid (vindt Minnesma).

Vechten voor, is vechten tegen windmolens
YARA en betaalbaar voedsel
Ja, er moet wat gebeuren. Maar moeten we daarom lukraak de grootste uitstoters aanpakken? In de Provinciale Zeeuws Courant besloot de cartoonist tijdens de watersnoden in Limburg actie te nemen tegen 1 van de tien grootste uitstoters van Nederland. De Noorse in Sluiskil gevestigde kunstmestfabrikant YARA verbruikt bergen energie om stikstof uit de lucht te vangen en tot vaste meststof te verwerken. Daarmee staat het nummer zeven op het lijstje van grootste CO2 uitstotende bedrijven in Nederland. Op Foodlog ging het onlangs over dat bedrijf. Inmiddels is de haat van het publiek tegen het bedrijf weer verder aangewakkerd, want je huis kan er van overstromen. Weg met dat bedrijf dus, zegt de cartoonist van de krant. Maar wie bedenkt dat de wereld dankzij kunstmest de wereld in de afgelopen 50 jaar circa drie keer zoveel voedsel heeft kunnen produceren om mensen genoeg en betaalbaar te kunnen voeden, zou toch een beetje anders moeten kijken. Veganistisch boeren is geen oplossing voor zoveel mensen, zodat die slimme mest ergens gemaakt moet worden en dat doen we hier nu eenmaal niet al te inefficiënt. Het bedrijf dichtgooien is dan ook symboolpolitiek. Het komt ergens anders op de wereld vermoedelijk klimaatvervuilender en in ieder geval buiten onze macht terug.

Dat neemt allemaal niet weg dat er een paar flinke tanden bij moeten en dat het maken van keuzes onvermijdelijk is. En de Europese politiek dééd er een forse tand bij in de vorm van de EU Green Deal. Maar is het genoeg en is het wat moet gebeuren?

We doen van alles om de uitstoot te beperken, maar het is een druppel op de gloeiende plaat waar we al op dansen. Verheggen maakt zich geen illusies en zegt dat het klimaatprobleem ‘veel dieper zit’ dan wat minder autorijden en consumeren: "We hebben", zegt hij in het Algemeen Dagblad, "met z’n allen veel minder gereden en veel minder gevlogen en de emissies van CO2 zijn maar zeven procent gedaald over 2020. Het tekent hoezeer die emissies van broeikasgassen in het systeem zijn geïntegreerd. Er zijn echt structurele veranderingen nodig om die emissie te reduceren naar nul. Wat Roxane van Iperen in feite ook zei bij Zomergasten: alle wegwijzers die ons gedrag een bepaalde richting op kunnen beïnvloeden die staan in feite in de rijrichting van onduurzaam gedrag. Als je voor twee tientjes naar Barcelona kan vliegen en met de trein kost het 350 euro; dan zijn er maar een paar gekke henkies die dan de trein nemen.”

Volgens Wouter de Heij op Foodlog is de Green Deal niet alleen niet genoeg, maar ook onhandig. Duidelijk mag zijn dat de Green Deal echt niet meer gaat opleveren, dan de lockdown-effecten die de politiek rigoureus durfde in te zetten. Zo ver en snel zal Timmermans' plan niet gaan.

En nogmaals: die uitstoot moet omlaag, maar met duurzame energie alleen redden we het niet
Ongecoördineerde volksverhuizingen
En nu? Een Delftse ingenieur klaagde dat nieuwe technologieën veel te laat ingezet worden om iets te doen aan de effecten van klimaatverandering die ons om de oren vliegen. We kunnen bijvoorbeeld dijken van water bouwen. Die kunnen we ook nog eens razendsnel in stelling brengen. Ga in het veenweidegebied huizen en steden bouwen op palen, zei een ander. Dan kunnen we - omdat droogte in Nederland geen neerslag- maar een afvoervraagstuk is - ook meteen weer beter water in de bodem opslaan om meteen ook periodes zonder regen met glans te doorstaan.

Natuurlijk moeten we de CO2-uitstoot beperken. Maar het is niet genoeg om over elektrificatie, zonnepanelen en windmolens te praten zoals we nu doen. Vechten voor, is vechten tegen windmolens. Daar gaan we het niet mee redden. We kunnen er beter van uitgaan dat de oorzaak van het klimaatprobleem al niet meer te repareren valt. Het wordt tijd dat we naar Delft en al die andere Delfterikken in de wereld gaan kijken naar hun oplossingen voor een veranderende wereld in plaats van te denken dat we de verandering nog kunnen keren. Dat geldt ook voor de landbouw. We zullen na moeten denken waar we op steeds minder grond - de grote landbouwgebieden van de wereld liggen van oudsher in de rivierdelta's die er minder geschikt voor worden en ook nog eens dichter bevolkt raken - nog steeds genoeg betaalbaar voedsel kunnen maken. Als we dat niet doen, krijgen we behalve branden en overstromingen ongecoördineerde volksverhuizingen en heel boze mensen - die laatste drie woorden zijn een eufemisme voor opstand en oorlog. Laat het maar eens hardop gezegd zijn.

En nogmaals: die uitstoot moet omlaag, maar met duurzame energie alleen redden we het niet.
Dit artikel afdrukken