6 min
Snappen consumenten het verschil tussen Cola met een groene A en olijfolie met een oranje D? De discussie over de verwarring die de Nutri-Score zou veroorzaken is al lange tijd gaande. In een exploratief onderzoek, legde Yara de Ruig ruim 100 consumenten een aantal cases voor in het kader van haar afstudeerstage bij Foodlog. Met de verwarring blijkt het in haar onderzoeksgroep mee te vallen.
Het voedselkeuzelogo Nutri-Score is ontwikkeld om producten binnen dezelfde voedingsgroep1 gemakkelijk met elkaar te kunnen vergelijken. Dat moet consumenten helpen om minder ongezond verpakt voedsel te kiezen en moet op het niveau van de populatie als totaal leiden tot minder en minder ernstige welvaartsziekten.
Zo'n 160 Nederlandse voedingswetenschappers protesteerden tegen de Nutri-Score. Ze wijzen erop dat een aantal producten dat in de Nederlandse Schijf van Vijf staat, een lage Nutri-Score krijgt; denk aan olijfolie. Daarentegen krijgen ook producten die níet in de Schijf van Vijf staan, juist een hoge Nutri-Score (een lichtgroene B of zelfs een donkergroene A). Dit zou ertoe kunnen leiden dat de consument in de war raakt: wat is gezond als olijfolie een oranje D krijgt en Cola-Cola Zero een lichtgroene B?
Met andere woorden: raken consumenten in de war door Nutri-Scores die niet sporen met de kennis die ze hebben over gezonde voeding en vergelijken consumenten de Nutri-Scores van onvergelijkbare producten? Die twee vragen moeten gesteld worden aan het publiek zelf.
Met als doel een feitelijke verkenning van de reacties onder consumenten, stelde ik die vragen via een uitgewerkte vragenlijst aan Foodloglezers. De vragenlijst en samenstelling van de deelnemersgroep pretenderen slechts exploratief te zijn en geen definitieve antwoorden te geven. Wel kan exploratief onderzoek een indicatie zijn dat vervolgonderzoek zinvol is.
Kennis over gezonde voeding
De vragenlijst testte of de Nutri-Score overeenkomt met de kennis over gezonde voeding van de deelnemers en niet of de Nutri-Score overeenkomt met de voedingsrichtlijnen. Niet iedereen heeft immers dezelfde kennis over gezonde voeding, de voedingsrichtlijnen of de Nutri-Score.
Hoewel de Nutri-Score al te vinden is op een aantal producten in supermarkten, is er tot nu toe weinig gecommuniceerd naar de consument over de betekenis en het beste gebruik van het logo. Om een zo realistisch mogelijk beeld van de huidige situatie te verkrijgen, gaf de vragenlijst daarom bewust geen aanvullende voorlichting over gezonde voeding of de Nutri-Score.
De deelnemers van de vragenlijst
De vragenlijst is ingevuld door 125 Foodlog-lezers en -volgers op sociale media die zichzelf hebben aangemeld voor deelname. Het grootste deel van de deelnemers was vrouw (69%), hoger opgeleid (86,6%), jonger dan 30 jaar (41%), had een gezonde BMI (66%) en was al bekend met de term Nutri-Score (68%).
Producten die zijn vergeleken
In de vragenlijst zijn verschillende producten met elkaar vergeleken, ofwel binnen dezelfde voedingsgroep of juist van verschillende voedingsgroepen. De zes vergelijkingen waren als volgt (figuur 1):
Figuur 1. Vergelijkingen van producten van dezelfde (1, 4 & 5) of verschillende (2, 3 & 6) voedingsgroepen, met toegewezen Nutri-Scores
Dezelfde voedingsgroep
De Nutri-Scores van producten moeten logisch zijn voor de consument. Uit de resultaten van de vragenlijst bleek dat voor 67,2% van de deelnemers de Nutri-Scores voor druiven en bananen overeenkomen met de kennis die ze hebben. Ook in de vergelijking van Coca-Cola en Coca-Cola Zero geldt dat voor iets meer dan de helft van de deelnemers (58,4%) de Nutri-Scores en hun eigen kennis overeenkomen. Wel vindt een ruime kwart van de onderzoeksgroep (26,1%) de Nutri-Score B van Coca-Cola Zero te hoog. Diezelfde reactie treft ook de Nutri-Score B van de Ristorante pizza (25,7% vindt die score te hoog) en al helemaal in vergelijking met de Nutri-Score D van de Wagner pizza. Een van de deelnemers zei hierover: “Ik vind het gek dat een pizza überhaupt een groen gebied kan scoren”.
Zoals al was verwacht door de Nederlandse voedingswetenschappers, vinden consumenten uit de onderzoeksgroep (66,4%) dat de Nutri-Scores van olijfolie en Coca-Cola Zero in deze vergelijking niet overeenkomen met hun eigen kennis over gezonde voeding. De deelnemers noemden als redenen dat olijfolie in de Schijf van Vijf staat en gezondheidsbevorderende stoffen bevat, iets dat van Coca-Cola Zero niet gezegd kan worden. Tevens blijkt dat 17,6% van de deelnemers aan de lezers-enquête deze twee producten nooit met elkaar zouden vergelijken omdat ze verschillende gebruiksmomenten en -doelen hebben.
Twee andere producten die de deelnemers (9,1%) ook niet zo snel zullen vergelijken zijn honing en tiramisu. Toch blijkt dat sommigen het lastig vinden om te begrijpen waarom een natuurlijk product, zoals honing, een Nutri-Score D krijgt. Zeker ten opzichte van een ultra-bewerkt product zoals tiramisu, met dezelfde Nutri-Score. Een deelnemer zei: “Honing is een zoet product, maar wel een natuurproduct. De tiramisu is ook vast lekker zoet, maar is een bewerkt product met suikers, eiwitten, cacao en vaak alcohol. Dat associeer ik niet met gezond eten, honing wel.” Tegelijkertijd is bijna een kwart van de deelnemers (21,4%) van mening dat honing uit veel suiker bestaat en daarom niet gezonder is dan tiramisu.
Opvallend resultaat
Hoewel de Ristorante pizza en verse spinazie tot verschillende voedingsgroepen behoren, gaf slechts 1,9% aan dat deze twee producten niet te vergelijken zijn. Dit kan komen doordat pizza en spinazie beide geconsumeerd worden tijdens hetzelfde eetmoment, namelijk het avondeten. De meerderheid van de deelnemers (97,6%) vindt spinazie wel gezonder dan pizza. Toch werd ook bij deze vergelijking sceptisch gereageerd op de hoge Nutri-Score van de Ristorante pizza. Een deelnemer zei: “Ik vind het vreemd dat pizza als 'gezond' wordt weggezet. Hoewel het voornamelijk brood met meuk is zit er wel veel kaas en room door en over de spinazie heen. Ook denk ik dat dit label mensen kan laten denken dat de voedingswaarde van pizza hoog is, terwijl dat naar mijn idee wel meevalt.”
Over het algemeen laten de antwoorden op de vragenlijst zien dat deelnemers niet geneigd zijn om producten van verschillende voedingsgroepen met elkaar te vergelijken. Maar als de producten eenzelfde eetmoment hebben, zoals het avondeten in het geval van de Ristorante pizza en de verse spinazie, is er een grotere kans dat de consument de Nutri-Scores vergelijkt. Als de Nutri-Scores in zulke gevallen niet overeenkomen met de kennis van consumenten en/of voedingsrichtlijnen, kan dit tot verwarring bij de consument leiden.
Enerzijds blijken consumenten goed te begrijpen dat spinazie gezonder is dan pizza; anderzijds blijkt ook dat de deelnemers de Nutri-Scores van bewerkte producten, zoals Coca-Cola Zero en Ristorante pizza, te hoog vinden en sceptisch zijn over de lage Nutri-Score van olijfolie. De Nutri-Scores moeten volgens de deelnemers van dit onderzoek wel overeenkomen met de voedingsrichtlijnen.
Communicatie over Nutri-Score
Ook al hebben ze hun twijfels bij de de hoge scores van producten die ze als ongezond beschouwen (Coca-Cola Zero) en de lage van producten (olijfolie) die ze juist als gezond zien, de resultaten van de enquête maken aannemelijk dat consumenten appels niet zomaar met peren vergelijken. Niettemin lijkt de enquête ook te laten zien dat consumenten hun vertrouwen in de Nutri-Score verliezen als ongezonde producten binnen hun categorie een hoge score krijgen en gezonde een lage. Dat kan betekenen dat de Nutri-Score tegelijkertijd lijdt aan hetzelfde euvel als het blauwe Vinkje dat minister Edith Schippers in oktober 2016 deed besluiten dat voedselkeuzelogo uit het Nederlandse voedsellandschap te laten verdwijnen. Duidelijke communicatie over de betekenis van de Nutri-Score - vergelijking van producten binnen productgroepen - lijkt dan ook belangrijk voor een zinvolle implementatie. Juist Serge Hercberg, de Franse ontwikkelaar van Nutri-Score, benadrukt dat belang.
Tegelijk lijkt op basis van de Foodlog-enquête te mogen worden gezegd dat jongere, hoogopgeleide en voornamelijk vrouwelijke consumenten intuïtief voldoende zijn toegerust om te begrijpen dat een lichtgroene B voor een pizza of suikervrije Coca-Cola niet eens in de buurt komt van de A voor verse spinazie. Een breed onderzoek onder verschillende doelgroepen kan een einde maken aan de woordenstrijd over de vraag of de Nutri-Score voldoende intuïtief is en gebruikt wordt voor vergelijkingen binnen productcategorieën. Het verdient in ieder geval de aanbeveling om een onderzoek als het bovenstaande te doen onder moeders en jongvolwassenen met lage opleidingen, liefst zowel zonder als na een kort introductiefilmpje met uitleg over de Nutri-Score als vergelijking binnen in plaats van tussen categorieën. Vooral via die doelgroepen hoopt Nutri-Score een verschil voor de volksgezondheid te kunnen maken.
1. Een voedingsgroep is bijvoorbeeld brood, ontbijtgranen, vis of soep.
Dit artikel afdrukken
Zo'n 160 Nederlandse voedingswetenschappers protesteerden tegen de Nutri-Score. Ze wijzen erop dat een aantal producten dat in de Nederlandse Schijf van Vijf staat, een lage Nutri-Score krijgt; denk aan olijfolie. Daarentegen krijgen ook producten die níet in de Schijf van Vijf staan, juist een hoge Nutri-Score (een lichtgroene B of zelfs een donkergroene A). Dit zou ertoe kunnen leiden dat de consument in de war raakt: wat is gezond als olijfolie een oranje D krijgt en Cola-Cola Zero een lichtgroene B?
Raken consumenten in de war door Nutri-Scores die niet sporen met de kennis die ze hebben over gezonde voeding en vergelijken consumenten de Nutri-Scores van onvergelijkbare producten? Die twee vragen moeten gesteld worden aan het publiek zelfAan de hand van twee type vragen, is vast te stellen of de kritiek hout snijdt. Komen de Nutri-Scores van producten overeen met de ideeën van consumenten over gezonde voeding? Het logo heeft immers weinig kans van slagen als het tegenintuïtief blijkt. Gebruiken consumenten de Nutri-Score op de manier die het logo bedoelt, dat wil zeggen door onderscheid te maken tussen verschillende voedingsgroepen en de kleurscores alleen binnen die categorieën te vergelijken? De Nutri-Score is namelijk niet bedoeld om de Nutri-Score van melk te vergelijken met die van frisdrank of die van bier met olijfolie.
Met andere woorden: raken consumenten in de war door Nutri-Scores die niet sporen met de kennis die ze hebben over gezonde voeding en vergelijken consumenten de Nutri-Scores van onvergelijkbare producten? Die twee vragen moeten gesteld worden aan het publiek zelf.
Met als doel een feitelijke verkenning van de reacties onder consumenten, stelde ik die vragen via een uitgewerkte vragenlijst aan Foodloglezers. De vragenlijst en samenstelling van de deelnemersgroep pretenderen slechts exploratief te zijn en geen definitieve antwoorden te geven. Wel kan exploratief onderzoek een indicatie zijn dat vervolgonderzoek zinvol is.
Kennis over gezonde voeding
De vragenlijst testte of de Nutri-Score overeenkomt met de kennis over gezonde voeding van de deelnemers en niet of de Nutri-Score overeenkomt met de voedingsrichtlijnen. Niet iedereen heeft immers dezelfde kennis over gezonde voeding, de voedingsrichtlijnen of de Nutri-Score.
Hoewel de Nutri-Score al te vinden is op een aantal producten in supermarkten, is er tot nu toe weinig gecommuniceerd naar de consument over de betekenis en het beste gebruik van het logo. Om een zo realistisch mogelijk beeld van de huidige situatie te verkrijgen, gaf de vragenlijst daarom bewust geen aanvullende voorlichting over gezonde voeding of de Nutri-Score.
De deelnemers van de vragenlijst
De vragenlijst is ingevuld door 125 Foodlog-lezers en -volgers op sociale media die zichzelf hebben aangemeld voor deelname. Het grootste deel van de deelnemers was vrouw (69%), hoger opgeleid (86,6%), jonger dan 30 jaar (41%), had een gezonde BMI (66%) en was al bekend met de term Nutri-Score (68%).
Producten die zijn vergeleken
In de vragenlijst zijn verschillende producten met elkaar vergeleken, ofwel binnen dezelfde voedingsgroep of juist van verschillende voedingsgroepen. De zes vergelijkingen waren als volgt (figuur 1):
- Coca-Cola (Nutri-Score E) versus Coca-Cola Zero (Nutri-Score B) – vergelijking binnen een voedingsgroep
- Olijfolie (Nutri-Score D) versus Coca Cola Zero (Nutri-Score B) – vergelijking tussen voedingsgroepen
- Ristorante pizza (Nutri-Score B) versus verse spinazie (Nutri-Score A) – vergelijking tussen voedingsgroepen
- Ristorante pizza (Nutri-Score B) versus Wagner pizza (Nutri-Score D) – vergelijking binnen een voedingsgroep
- Druiven (Nutri-Score A) versus bananen (Nutri-Score A) – vergelijking binnen een voedingsgroep
- Honing (Nutri-Score D) versus tiramisu (Nutri-Score D) – vergelijking tussen voedingsgroepen
Dezelfde voedingsgroep
De Nutri-Scores van producten moeten logisch zijn voor de consument. Uit de resultaten van de vragenlijst bleek dat voor 67,2% van de deelnemers de Nutri-Scores voor druiven en bananen overeenkomen met de kennis die ze hebben. Ook in de vergelijking van Coca-Cola en Coca-Cola Zero geldt dat voor iets meer dan de helft van de deelnemers (58,4%) de Nutri-Scores en hun eigen kennis overeenkomen. Wel vindt een ruime kwart van de onderzoeksgroep (26,1%) de Nutri-Score B van Coca-Cola Zero te hoog. Diezelfde reactie treft ook de Nutri-Score B van de Ristorante pizza (25,7% vindt die score te hoog) en al helemaal in vergelijking met de Nutri-Score D van de Wagner pizza. Een van de deelnemers zei hierover: “Ik vind het gek dat een pizza überhaupt een groen gebied kan scoren”.
Honing is een zoet product, maar wel een natuurproduct. De tiramisu is vast ook lekker zoet, maar een bewerkt product met suikers, eiwitten, cacao en vaak alcohol. Dat associeer ik niet met gezond eten, honing welVergelijken van niet-vergelijkbare producten
Zoals al was verwacht door de Nederlandse voedingswetenschappers, vinden consumenten uit de onderzoeksgroep (66,4%) dat de Nutri-Scores van olijfolie en Coca-Cola Zero in deze vergelijking niet overeenkomen met hun eigen kennis over gezonde voeding. De deelnemers noemden als redenen dat olijfolie in de Schijf van Vijf staat en gezondheidsbevorderende stoffen bevat, iets dat van Coca-Cola Zero niet gezegd kan worden. Tevens blijkt dat 17,6% van de deelnemers aan de lezers-enquête deze twee producten nooit met elkaar zouden vergelijken omdat ze verschillende gebruiksmomenten en -doelen hebben.
Twee andere producten die de deelnemers (9,1%) ook niet zo snel zullen vergelijken zijn honing en tiramisu. Toch blijkt dat sommigen het lastig vinden om te begrijpen waarom een natuurlijk product, zoals honing, een Nutri-Score D krijgt. Zeker ten opzichte van een ultra-bewerkt product zoals tiramisu, met dezelfde Nutri-Score. Een deelnemer zei: “Honing is een zoet product, maar wel een natuurproduct. De tiramisu is ook vast lekker zoet, maar is een bewerkt product met suikers, eiwitten, cacao en vaak alcohol. Dat associeer ik niet met gezond eten, honing wel.” Tegelijkertijd is bijna een kwart van de deelnemers (21,4%) van mening dat honing uit veel suiker bestaat en daarom niet gezonder is dan tiramisu.
Opvallend resultaat
Hoewel de Ristorante pizza en verse spinazie tot verschillende voedingsgroepen behoren, gaf slechts 1,9% aan dat deze twee producten niet te vergelijken zijn. Dit kan komen doordat pizza en spinazie beide geconsumeerd worden tijdens hetzelfde eetmoment, namelijk het avondeten. De meerderheid van de deelnemers (97,6%) vindt spinazie wel gezonder dan pizza. Toch werd ook bij deze vergelijking sceptisch gereageerd op de hoge Nutri-Score van de Ristorante pizza. Een deelnemer zei: “Ik vind het vreemd dat pizza als 'gezond' wordt weggezet. Hoewel het voornamelijk brood met meuk is zit er wel veel kaas en room door en over de spinazie heen. Ook denk ik dat dit label mensen kan laten denken dat de voedingswaarde van pizza hoog is, terwijl dat naar mijn idee wel meevalt.”
Over het algemeen laten de antwoorden op de vragenlijst zien dat deelnemers niet geneigd zijn om producten van verschillende voedingsgroepen met elkaar te vergelijken‘Onlogische’ Nutri-Score
Over het algemeen laten de antwoorden op de vragenlijst zien dat deelnemers niet geneigd zijn om producten van verschillende voedingsgroepen met elkaar te vergelijken. Maar als de producten eenzelfde eetmoment hebben, zoals het avondeten in het geval van de Ristorante pizza en de verse spinazie, is er een grotere kans dat de consument de Nutri-Scores vergelijkt. Als de Nutri-Scores in zulke gevallen niet overeenkomen met de kennis van consumenten en/of voedingsrichtlijnen, kan dit tot verwarring bij de consument leiden.
Enerzijds blijken consumenten goed te begrijpen dat spinazie gezonder is dan pizza; anderzijds blijkt ook dat de deelnemers de Nutri-Scores van bewerkte producten, zoals Coca-Cola Zero en Ristorante pizza, te hoog vinden en sceptisch zijn over de lage Nutri-Score van olijfolie. De Nutri-Scores moeten volgens de deelnemers van dit onderzoek wel overeenkomen met de voedingsrichtlijnen.
Communicatie over Nutri-Score
Ook al hebben ze hun twijfels bij de de hoge scores van producten die ze als ongezond beschouwen (Coca-Cola Zero) en de lage van producten (olijfolie) die ze juist als gezond zien, de resultaten van de enquête maken aannemelijk dat consumenten appels niet zomaar met peren vergelijken. Niettemin lijkt de enquête ook te laten zien dat consumenten hun vertrouwen in de Nutri-Score verliezen als ongezonde producten binnen hun categorie een hoge score krijgen en gezonde een lage. Dat kan betekenen dat de Nutri-Score tegelijkertijd lijdt aan hetzelfde euvel als het blauwe Vinkje dat minister Edith Schippers in oktober 2016 deed besluiten dat voedselkeuzelogo uit het Nederlandse voedsellandschap te laten verdwijnen. Duidelijke communicatie over de betekenis van de Nutri-Score - vergelijking van producten binnen productgroepen - lijkt dan ook belangrijk voor een zinvolle implementatie. Juist Serge Hercberg, de Franse ontwikkelaar van Nutri-Score, benadrukt dat belang.
Tegelijk lijkt op basis van de Foodlog-enquête te mogen worden gezegd dat jongere, hoogopgeleide en voornamelijk vrouwelijke consumenten intuïtief voldoende zijn toegerust om te begrijpen dat een lichtgroene B voor een pizza of suikervrije Coca-Cola niet eens in de buurt komt van de A voor verse spinazie. Een breed onderzoek onder verschillende doelgroepen kan een einde maken aan de woordenstrijd over de vraag of de Nutri-Score voldoende intuïtief is en gebruikt wordt voor vergelijkingen binnen productcategorieën. Het verdient in ieder geval de aanbeveling om een onderzoek als het bovenstaande te doen onder moeders en jongvolwassenen met lage opleidingen, liefst zowel zonder als na een kort introductiefilmpje met uitleg over de Nutri-Score als vergelijking binnen in plaats van tussen categorieën. Vooral via die doelgroepen hoopt Nutri-Score een verschil voor de volksgezondheid te kunnen maken.
1. Een voedingsgroep is bijvoorbeeld brood, ontbijtgranen, vis of soep.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Goed om het zo te bekijken en uit te vragen. De conclusie dat '...jongere, hoogopgeleide en voornamelijk vrouwelijke consumenten intuïtief voldoende zijn toegerust om te begrijpen...' mag wel worden aangevuld met: food-minded, biased, het zijn foodloglezers.....selectiebias, bias, bias.
de "jongere, hoogopgeleide en voornamelijk vrouwelijke consumenten" hebben die hele Nutriscore niet nodig. En die belachelijke Ristorante pizza maakt dat helemaal duidelijk zoals die ook het punt van 160 wetenschappers duidelijk maakt.
Als je hoogopgeleid bent, dan heb je je intuïtie niet nodig om NutriScore (of wat dan ook) te begrijpen, ongeacht of je een jonge vrouw of een oude man (of iets daartussenin) bent.
Jonge hoogopgeleide vrouwen snappen het keuzelogo zonder training, is kortweg de conclusie.
Uiteraard geldt via onze kanalen een selectiebias.
Test nou eens wat het doet zonder én met training in de doelgroepen die beleidsmakers het meest willen bereiken.
Zijn jullie het eens met die aanbeveling aan het slot?
Ja, Dick, ik ben het eens met die aanbeveling, maar dan niet alleen 'moeders en jongvolwassenen met lage opleidingen', maar ook vaders. En graag met aandacht voor inkomen/budget. Voor het grootste deel van de consumenten is prijs toch echt een belangrijker aankoopcriterium dan gezondheid.