3 min
Het draagvlak in de agrarische sector voor het stikstofplan dat LTO Nederland heeft gelanceerd met Natuurmonumenten, Natuur&Milieu, Bouwend Nederland en VNO-NCW, is ver te zoeken. Buiten LTO keurt vrijwel elke andere boerenorganisatie het plan af. Ook het Planbureau voor de Leefomgeving wil het niet doorrekenen.
De organisaties POV (varkens), NMV en DDB (melkvee), Farmers Defence Force en Stichting Stikstofclaim hebben het plan de laatste dagen openlijk naar de prullenbak verwezen. Niet alleen wordt grote kanttekeningen geplaatst bij de inhoud van het voorstel, ook wordt LTO-voorzitter Sjaak van der Tak solistisch optreden verweten.
Zo gaf de POV aan dat het stikstofplan 'geen enkel mandaat' heeft en verklaart dat Van der Tak dit plan 'heeft opgelegd aan de boeren'. Alleen al daarom kan de belangenbehartiger voor de varkenshouderij, waarin het verleden LTO Varkenshouderij en de NVV in zijn opgegaan, niet akkoord gaan met het plan. De POV laat dan ook weten 'ervan uit te gaan dat het stikstofplan 'Een duurzaam evenwicht' niet geldt voor varkenshouders.
Geen verbindende kwaliteiten
Ook Stichting Stikstofclaim noemt de handelswijze in een verklaring zondagavond (30 mei) van Van der Tak 'geen toonbeeld van verbindende kwaliteiten'. Toch noemt de organisatie de inhoud van het stikstofplan een 'grotere splijtzwam.' Stikstofclaim constateert dat het plan absoluut niet evenwichtig is, daarbij wijzend op de ruim €17,5 miljard die het plan de komende 10 jaar moet kosten. "Van boeren wordt een groot offer gevraagd, zij moeten een groot deel van hun rechten en ontwikkelruimte afstaan. Ook van de samenleving wordt een groot offer gevraagd: zij betalen via belastingen de rekening."
Maar van natuurorganisaties wordt geen enkele harde resultaatverplichting gevraagd op het gebied van biodiversiteit, constateert Stikstofclaim. "Zonder dergelijke garanties, gaat er geen Duurzaam Evenwicht ontstaan. De baten van dit plan, welke verbetering van de natuur mogen we verwachten, ontbreekt volledig." Stikstofclaim verwacht dat de kans groot is dat 'dit kostbare pakket straks geen meetbaar effect heeft op de biodiversiteit'. De organisatie vreest dat de agrarische sector dan opnieuw een pakket aan maatregelen staat te verwachten.
Zichzelf afrekenen op
Het meetbare effect komt op korte termijn ook niet van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Volgens het planbureau is het stikstofplan niet gedetailleerd genoeg en bieden de doelen en maatregelen nog interpretatieruimte. Het PBL plaatst in een reflectie op het stikstofplan al vast enkele kritische kanttekeningen. Zo is het volgens het planbureau niet duidelijk waarop de 5 deelnemende organisaties aan het plan zichzelf op afrekenen, gelet op de miljardeninvestering die wordt gevraagd. "Welke inhoudelijke aanpassingen voorzien zij als de doelen niet worden gehaald?"
Het PBL noemt het voorgestelde tempo van de plannen hoog. Zij noemt het bureau het breed invoeren van technische innovaties in stallen een risico, omdat deze zich deels nog moeten bewijzen in de praktijk. Ook is de pure focus op stikstof een gevaar, omdat later ook de reductie van andere broeikasgassen bij het aanscherpen van klimaatdoelen in beeld kunnen komen. "Het is niet uitgesloten dat de voorgestelde technische investeringen later versneld moeten worden afgeschreven als de klimaatdoelstellingen worden aangescherpt.".
Juridisch kwetsbaar
Ook het verplaatsen van bedrijven vraagt een aanzienlijke opgave van de landinrichting. Het PBL wijst ook op het tempo waarin de natuur moet worden hersteld en uitgebreid. "De snelheid wordt opgeschroefd, terwijl er signalen zijn signalen zijn dat de provincies door de al geplande extra investeringen nu al voor aanzienlijke uitvoeringsopgaven staan." Ook kan volgens het PBL het voornemen om de stikstofwinst eerst te benutten voor economische ontwikkeling (zoals woningbouw) en later pas te investeren in natuur, juridisch kwetsbaar zijn.
Bovenstaand artikel van Eric de Lijster maakt deel uit van de contentsamenwerking tussen Foodlog en Boerenbusiness. De tekst in het kader is de verantwoordelijkheid van Foodlog.
Dit artikel afdrukken
Zo gaf de POV aan dat het stikstofplan 'geen enkel mandaat' heeft en verklaart dat Van der Tak dit plan 'heeft opgelegd aan de boeren'. Alleen al daarom kan de belangenbehartiger voor de varkenshouderij, waarin het verleden LTO Varkenshouderij en de NVV in zijn opgegaan, niet akkoord gaan met het plan. De POV laat dan ook weten 'ervan uit te gaan dat het stikstofplan 'Een duurzaam evenwicht' niet geldt voor varkenshouders.
Geen verbindende kwaliteiten
Ook Stichting Stikstofclaim noemt de handelswijze in een verklaring zondagavond (30 mei) van Van der Tak 'geen toonbeeld van verbindende kwaliteiten'. Toch noemt de organisatie de inhoud van het stikstofplan een 'grotere splijtzwam.' Stikstofclaim constateert dat het plan absoluut niet evenwichtig is, daarbij wijzend op de ruim €17,5 miljard die het plan de komende 10 jaar moet kosten. "Van boeren wordt een groot offer gevraagd, zij moeten een groot deel van hun rechten en ontwikkelruimte afstaan. Ook van de samenleving wordt een groot offer gevraagd: zij betalen via belastingen de rekening."
Maar van natuurorganisaties wordt geen enkele harde resultaatverplichting gevraagd op het gebied van biodiversiteit, constateert Stikstofclaim. "Zonder dergelijke garanties, gaat er geen Duurzaam Evenwicht ontstaan. De baten van dit plan, welke verbetering van de natuur mogen we verwachten, ontbreekt volledig." Stikstofclaim verwacht dat de kans groot is dat 'dit kostbare pakket straks geen meetbaar effect heeft op de biodiversiteit'. De organisatie vreest dat de agrarische sector dan opnieuw een pakket aan maatregelen staat te verwachten.
Zichzelf afrekenen op
Het meetbare effect komt op korte termijn ook niet van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Volgens het planbureau is het stikstofplan niet gedetailleerd genoeg en bieden de doelen en maatregelen nog interpretatieruimte. Het PBL plaatst in een reflectie op het stikstofplan al vast enkele kritische kanttekeningen. Zo is het volgens het planbureau niet duidelijk waarop de 5 deelnemende organisaties aan het plan zichzelf op afrekenen, gelet op de miljardeninvestering die wordt gevraagd. "Welke inhoudelijke aanpassingen voorzien zij als de doelen niet worden gehaald?"
Het PBL noemt het voorgestelde tempo van de plannen hoog. Zij noemt het bureau het breed invoeren van technische innovaties in stallen een risico, omdat deze zich deels nog moeten bewijzen in de praktijk. Ook is de pure focus op stikstof een gevaar, omdat later ook de reductie van andere broeikasgassen bij het aanscherpen van klimaatdoelen in beeld kunnen komen. "Het is niet uitgesloten dat de voorgestelde technische investeringen later versneld moeten worden afgeschreven als de klimaatdoelstellingen worden aangescherpt.".
Juridisch kwetsbaar
Ook het verplaatsen van bedrijven vraagt een aanzienlijke opgave van de landinrichting. Het PBL wijst ook op het tempo waarin de natuur moet worden hersteld en uitgebreid. "De snelheid wordt opgeschroefd, terwijl er signalen zijn signalen zijn dat de provincies door de al geplande extra investeringen nu al voor aanzienlijke uitvoeringsopgaven staan." Ook kan volgens het PBL het voornemen om de stikstofwinst eerst te benutten voor economische ontwikkeling (zoals woningbouw) en later pas te investeren in natuur, juridisch kwetsbaar zijn.
Op Boerderij ziet de al decennia anonieme, maar gezaghebbende columnist Vergaderboer ook dat de boeren zich roeren. Onverstandig en onnodig, schrijft hij. Farmers Defence Force is laaiend en kraakt het hele plan af. Men dreigt zelfs naar de rechter te gaan als hun leden schade ondervinden van het LTO-plan. Harm Wiegersma van de NMV mist het vooroverleg en het percentage dat andere bedrijfstakken inleveren. Het bekende beeld. Verdeeld, zelfs agressief reageren op de nieuwe LTO-voorzitter, die zijn nek uitsteekt. En meteen maar de sloophamer erbij om zijn voorgestelde bouwwerk af te breken.
Vergaderboer vindt het stikstofplan van LTO een goed plan omdat de boeren ermee in de aanval gaan. Daarmee kiezen ze de beste verdediging. Zeker in tijden van kabinetsformatie waarin het beter is met oplossingen dan met problemen te komen.
Vergaderboer refereert aan het feit dat de Nederlandse Mekveehoudersvakbond (NMV), de Dutch Dairymen Board (DDB) en de Farmers Defence Force (FDF) de afgelopen jaren niets bereikten. Ondanks de trekkeracties is er een slecht stikstofplan in de Kamer aangenomen. [..] FDF probeerde met een voorstel de supermarkten te bewegen een percentage van de omzet aan de boeren te doen toekomen. Ze werden bekwaam met een kluitje in het riet gestuurd en bereikten niets. [..] Maar we hadden toch het Landbouw Collectief, Harm Wiegersma? Daar zaten we met z'n allen aan tafel. En u weet toch ook dat er niets uit is gekomen?
Alle acties hebben niet meer opgeleverd dan publiciteit. Daarom moeten we blij zijn dat LTO nu het voortouw neemt, zegt Vergaderboer, gelukkig met steun van NAJK, de organisatie van jonge boeren, die lovend is over het initiatief. Dat is tenminste constructief, zucht Vergaderboer positief. Dus, allemaal achter het LTO-plan gaan staan. Dan hebben we een kans dat er bij de kabinetsformatie mogelijkheden voor de landbouw worden meegenomen. En duidelijk mag zijn waarom: in samenwerking met Natuur&Milieu, Natuurmonumenten en alle werkgevers van VNO-NCW eist LTO Nederland nu €15 miljard om de stikstofproblemen op te lossen. Dat is serieus geld en biedt perspectief.
Vergaderboer vindt het stikstofplan van LTO een goed plan omdat de boeren ermee in de aanval gaan. Daarmee kiezen ze de beste verdediging. Zeker in tijden van kabinetsformatie waarin het beter is met oplossingen dan met problemen te komen.
En duidelijk mag zijn waarom: in samenwerking met Natuur&Milieu, Natuurmonumenten en alle werkgevers van VNO-NCW eist LTO Nederland nu €15 miljard om de stikstofproblemen op te lossen. Dat is serieus geld en biedt perspectief
Vergaderboer refereert aan het feit dat de Nederlandse Mekveehoudersvakbond (NMV), de Dutch Dairymen Board (DDB) en de Farmers Defence Force (FDF) de afgelopen jaren niets bereikten. Ondanks de trekkeracties is er een slecht stikstofplan in de Kamer aangenomen. [..] FDF probeerde met een voorstel de supermarkten te bewegen een percentage van de omzet aan de boeren te doen toekomen. Ze werden bekwaam met een kluitje in het riet gestuurd en bereikten niets. [..] Maar we hadden toch het Landbouw Collectief, Harm Wiegersma? Daar zaten we met z'n allen aan tafel. En u weet toch ook dat er niets uit is gekomen?
Alle acties hebben niet meer opgeleverd dan publiciteit. Daarom moeten we blij zijn dat LTO nu het voortouw neemt, zegt Vergaderboer, gelukkig met steun van NAJK, de organisatie van jonge boeren, die lovend is over het initiatief. Dat is tenminste constructief, zucht Vergaderboer positief. Dus, allemaal achter het LTO-plan gaan staan. Dan hebben we een kans dat er bij de kabinetsformatie mogelijkheden voor de landbouw worden meegenomen. En duidelijk mag zijn waarom: in samenwerking met Natuur&Milieu, Natuurmonumenten en alle werkgevers van VNO-NCW eist LTO Nederland nu €15 miljard om de stikstofproblemen op te lossen. Dat is serieus geld en biedt perspectief.
Bovenstaand artikel van Eric de Lijster maakt deel uit van de contentsamenwerking tussen Foodlog en Boerenbusiness. De tekst in het kader is de verantwoordelijkheid van Foodlog.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Dick Veerman je vraagt me wat er moet gebeuren om een soortgelijk effect als het Deltaplan te sorteren?
Dat is een moeilijke vraag, want hoeveel te hoog de stikstofemissie en/of -depositie ook is, het doet niet direct pijn en boezemt ook geen angst in. Het feitelijke probleem -dat niet door iedereen zo wordt gezien en/of ervaren- wordt overschaduwd door een juridische probleem. Daardoor focussen velen zich op het juridische probleem omdat de aanpak van het feitelijke probleem een heel grote impact heeft. Kort en goed, zolang onze natuur niet massaal en zichtbaar afsterft zal het moeilijk zijn om voldoende urgentie voor de stikstofaanpak te krijgen.
Daarnaast vraag je, Dick, of ik mijn vermoeden kan aangeven waarom Natuurmonumenten en Natuur & Milieu het met dit plan kennelijk nu al mooi vinden?
Het is altijd moeilijk om in de agenda's en laat staan de hoofden van anderen te kijken. Maar alle partijen betrokken bij dit Versnellingsplan Stikstof realiseren zich dat het niet mogelijk is om in een stap / sprong op de zolder te komen. LTO weet dat veehouders in stapjes moeten worden meegenomen naar de nieuwe werkelijkheid; een kleinere veehouderij in NL. Let wel, 1-2 jaar geleden was een kleinere veehouderij binnen de sector totaal ondenkbaar. Dit plan is dan ook bedoeld om draagvlak te creëren binnen de veehouderij voor krimp van de veestapel.
Dan NatuurMonumenten en Natuur&Milieu;. Als zij voldoende kennis van zaken hebben (ingekocht) dan kan het een strategie zijn om nu een plan te presenteren dat (behoorlijk) tekort schiet. Bij zo'n tekort schietend plan worden dan de nodige kanttekeningen geplaatst (zoals nu de eerste reactie van PBL) waarna de politiek / het kabinet haast niet anders kan dan verdergaande maatregelen te formuleren. Door dit plan is het nu vrijwel ondenkbaar dat een nieuwe coalitie in een Regeerakkoord de tekst uit het Versnellingsplan onverkort overneemt. Verdergaande of meer doortastende maatregelen zijn nodig voor eenzelfde resultaat en zullen dus in een Regeerakkoord moeten komen. Maar misschien zijn deze organisaties niet zo kundig of strategisch en menen daadwerkelijk dat de voorgestelde aanpak voldoende effectief is. Daarom is het wellicht goed als je hen vraagt om op jouw vraag te reageren.
Niet om het een of het ander, maar zoals Boerenbusiness het bracht kwam mij niet geheel objectief over. Baas Kees Maas heeft een eigen agenda, al dan niet samen met anderen. En Eric mag die braaf vertellen. Je kon op voorhand uittekenen wie er fel op het LTO&gesprekspartners;-plan zouden reageren. Wij werden de avond vooraf geïnformeerd via Teams en konden reageren in life-sprekend, chat en app. Ik de interne chat- en appgroep van ZLTO vz's, management, directie, communicatie, hoofdbestuur, tekende ik die al uit en noemde namen rugnummers. En ja hoor! Ik ga echt voor de hoofdprijs. Zowel ter linker- als rechterzijde had ik de kruisjes goed. Allemaal! In die zin vind ik Vergaderboer stoerder.
Eric! Je bent een braaf knechtje en krijgt vast een aai over de bol van baas Kees, en.... en.... en..... en.... je doet je werk goed. Ik prik daar doorheen. Maar ik laat me niet ringeloren.
Frits, kun je aangeven wat er wel moet gebeuren om een soortgelijk effect als het Deltaplan te sorteren?
Kun je ook je vermoeden aangeven waarom Natuurmonumenten en Natuur & Milieu het met dit plan kennelijk nu al mooi vinden?
Jos, je leest hetgeen ik tussen haakjes had geplaatst welhaast beter dan de rest van mijn bijdrage. ;-)
Je hebt gelijk dat PBL positieve punten noemt in de eerste alinea's van de puntige reactie voordat het in de laatste alinea stevige kanttekeningen plaatst.
"Het PBL wijst ook op een aantal risico’s. Het akkoord vergt een aanzienlijke landinrichtingsopgave en brede uitrol van nieuwe landbouwtechnieken die in een hoog tempo zouden moeten worden doorgevoerd. Het verplaatsen van agrarische activiteiten vergt bereidheid bij bedrijven en geschikte uitplaatsingslocaties. In het verleden bleek de verplaatsing van bedrijven in de praktijk moeizaam. Ook is het onzeker of de techniek haar theoretische potentieel in de praktijk altijd kan waarmaken."
Geleerd hebbende van de Wet Herstructurering Varkenshouderij (extensiverings-, verwevings- en ontwikkelingsgebieden) en de daaruit voortkomende activiteiten en kennis hebbende van de implementatie van de Duurzame Veehouderijsystemen, ligt er met dit Versnellingsakkoord een hoofdlijn op tafel waarvoor een realisatietermijn van minimaal 15 tot veel meer dan 20 jaar nodig is.
Na de bijna watersnood(ramp) van 1995 -die ik van nabij mee heb mogen maken- voelde we met elkaar een urgentie waarmee in enkele jaren het land werd beveiligd tegen het water. Bezwaren die decennia stand hielden, werden met een paar pennestreken terzijde gelegd. Die urgentie van destijds ontbreekt nu nog (steeds) ten aanzien van biodiversiteit en klimaat. Daardoor zijn de maatregelen om de uitstoot van stikstof en broeikasgassen te verminderen, te voorzichtig en te beperkt. Dit Versnellingsakkoord is daarvan mijns inziens een voorbeeld. Gelijktijdig is dit Versnellingsakkoord wellicht noodzakelijk om de geesten rijp te maken voor verdergaande maatregelen binnen afzienbare termijn.
In de laatste zinnen van de reactie van PBL wordt inderdaad aandacht gevraagd voor een integrale benadering van verschillende thema's. En dan met name maatregelen gecombineerd gericht op stikstof en broeikasgassen, in plaats van nu op stikstof en binnenkort op broeikasgassen.
Kom op Frits, redelijk vernietigend??? beetje objectief graag.
Ik lees een opsomming van waardevolle elementen, benoeming van de risico's en een oproep tot integraliteit.
Het is daarmee niet alleen een reflectie op het stikstofplan, ik lees hierin ook een oproep naar de politiek: kies niet voor maatregelen voor de korte termijn, maar ga voor no- regret.