6 min
Albert Heijn heeft aangekondigd te stoppen met de gratis verstrekking van plastic tasjes voor losse groente en fruit. Vanaf 19 april kunnen consumenten kiezen voor AH's eigen nieuwe herbruikbare nylon tassen (of hun eigen tas meenemen natuurlijk). Deze herbruikbare tasjes zullen de eerste twee weken gratis zijn. Daarna kosten ze 30 cent per stuk. Naast de nylon zakjes lanceert de AH ook een serie herbruikbare zakjes van gerecycled PET-plastic die consumenten vanaf deze week kunnen kopen (in de Bonus voor €1,39).
Minder plastic is beter, toch? Op het eerste gezicht lijkt AH dan ook een mooie stap vooruit te zetten om het milieu minder te belasten.
Helaas laat onderzoek elders ter wereld naar de effecten van soortgelijke acties zien dat er vaak weinig tot geen milieueffecten te verwachten zijn. Wel verlicht de maatregel de kosten van supermarkten.
Om echt een verschil te maken, moeten herbruikbare zakjes het op een aantal punten beter doen dan de tasjes voor éénmalig gebruik. Het succes hangt af van drie factoren:
Productie
Het nylon voor de herbruikbare tassen wordt gemaakt van fossiele grondstoffen. Voor de productie van nylonvezels wordt een flinke hoeveelheid energie en water gebruikt. Bij de productie komen stikstofdioxide (NO2) en CO2 vrij in de lucht. Het maken van nylon tassen gebruikt meer fossiele brandstoffen, meer energie en meer water dan plastic zakjes voor eenmalig gebruik, omdat het materiaal dikker en steviger is. Dat betekent dat nylon alleen beter is als de tassen ook echt bij herhaling worden gebruikt. Het precieze aantal keren dat de tassen opnieuw moeten worden gebruikt, hangt af van de exacte samenstelling van het polyamide waarvan de tassen zijn gemaakt (er zijn meerdere vormen van dit materiaal).
Bekend is dat zakjes van gerecycled PET minstens 84 keer moeten worden hergebruikt om dezelfde totale milieu-impact te hebben als plastic zakken voor eenmalig gebruik.
Zelfs het vervangen van plastic door een tas van een ander materiaal, zoals papier of katoen, zal geen verschil maken. De totale milieuvoetafdruk van papieren zakken is 43 keer zo groot als die van plastic voor eenmalig gebruik. Die van katoen is maar liefst 7.100 keer zo groot. De oplossing lijkt dus niet te zijn het vervangen van plastic zakjes door andere zakken of tassen van papier of herbruikbaar materiaal gemaakt van aardolie. De bekende dunne plastic tasjes hebben over het algemeen een lagere milieu-impact volgens de meeste parameters, met uitzondering - helaas! - van hun lange aanwezigheid in het milieu en de vervuiling van de zee.
Our World in Data
Welk soort zakje je ook gebruikt, gebruik het zo vaak mogelijk. Da beperkt de milieu-impact het meest. Maar wassen consumenten hun AH-nylonzakje thuis echt om er weer mee boodschappen te gaan doen? Misschien. De kans bestaat dat ze dat een paar keer doen, maar die is net zo groot als het vervolgens te vergeten en dan maar weer een nieuwe nylon tas kopen.
In een rapport van Greenpeace en het Environmental Investigation Agency (EIA) werd gekeken naar de statistische data van de verkoop van herbruikbare plastic tassen in het Verenigd Koninkrijk. De onderzoekers ontdekten dat de grootste winkelketens in 2019 1,5 miljard plastic herbruikbare tassen verkochten. Dat komt neer op een gemiddelde van 54 herbruikbare plastic tassen per huishouden. Misschien zijn mensen niet zo goed in het onthouden dat ze hun eigen plastic tassen mee moeten nemen.
Anderzijds worden plastic tasjes voor 'eenmalig gebruik' vaak nog tenminste één keer hergebruikt. Om afval in te verzamelen bijvoorbeeld.
Wij vroegen consumenten in onze Food Forum community (166 deelnemers) wat zij doen met de zakjes uit de groente- en fruitafdeling van een supermarkt. 35% zei geen gebruik te maken van de beschikbare plastic tassen. Nog eens 40% zei dat wanneer zij toch een plastic zak nodig hebben om hun producten in mee te nemen, zij deze altijd minstens nog een keer proberen te hergebruiken, als boodschappentas of voor een ander doel (bijvoorbeeld aan de binnenkant van een prullenbak). Dit maakt de vergelijking nog gunstiger voor de plastic tassen voor eenmalig gebruik (die blijkbaar toch niet zo eenmalig zijn). Slechts 6% van de ondervraagden gooit de plastic tasjes 'voor eenmalig gebruik' al meteen na een keertje gebruiken weg en doet geen moeite voor recycling.
Recycling
Recyclen van nylon is lastig. Verbranden is een optie, maar meestal komt nylon op een vuilstortplaats terecht, waar het 30-40 jaar kan duren om te vergaan. De nylonvezels komen terecht in de 'plastic soep' of plastic eilanden en laten sporen na in de oceaan (microplastics) en op het land. Microplastics vervuilen ook de waterhuishouding als nylon door consumenten thuis wordt gewassen.
Simpelweg overschakelen op betaalde herbruikbare tassen zal consumenten er niet van weerhouden die tassen uiteindelijk weg te gooien. We mogen verwachten dat mensen die nu de gewoonte hebben aangenomen om plastic weg te gooien, uiteindelijk ook de nylon tas zullen weggooien. Die 30 cent van de investering ben je immers snel vergeten.
Goede sier
Natuurlijk heeft het op de lange termijn voordelen om eenmalig en onnodig plastic uit de wereld te helpen. Het is een goede zaak dat AH stappen onderneemt om de hoeveelheid plastic in hun winkels en bij consumenten thuis te verminderen. Het vervangen van de plastic groentezakjes is onderdeel van een bredere aanpak. Albert Heijn zet nog een aantal andere stappen om plastic te verminderen, die naar verwachting wel effectief zullen zijn. Zo verbetert de supermarktketen het ontwerp van groenteverpakkingen, zodat er minder en/of dunner plastic nodig is.
Tegelijkertijd maakt Albert Heijn er graag goede sier mee in persberichten. Het helpt AH het imago hoog te houden van een supermarkt die zijn best doet om duurzaam te zijn.
Kleine financiële meevaller
Er zijn ook financiële consequenties voor AH als ze geen gratis tasjes meer weggeven, maar in plaats daarvan een (klein) bedrag vragen voor de nieuwe tasjes. Stel dat AH de nylon tasjes gaat verkopen met een marge van 20% (6 eurocent). Als we dan aannemen dat 3 miljoen klanten (gebaseerd op AH's marktaandeel van 35%) die elk 3 nylon tasjes per jaar kopen (een voorzichtige schatting), betekent dit dat we kunnen schatten dat AH een half miljoen euro pure winst maakt op dit initiatief. Daarnaast leveren de 130 miljoen bespaarde gratis wegwerpzakjes ook nog een besparing zal opleveren. Als we rekenen dat zo'n zakje inkoop 0,5 cent kost dan levert het €650.000. Als bij elkaar levert het toch een miljoen op.
Winkelgedrag
Om echt een verschil te maken, zijn er betere oplossingen dan het aanbieden van herbruikbare tasjes. Het meest effectief is een drastische verandering in het winkelgedrag van de consument. Wat zouden Albert Heijn en andere supermarkten beter kunnen doen?
Als je wilt dat het hergebruik van verduurzaamde zakken en tassen stijgt voor, moedig consumenten dan aan om niet steeds nieuwe te kopen. Albert Heijn doet dat met de boodschap ‘nooit je verszakje vergeten?’ die in de bonusfolder van deze week de aankondiging van de nylon zakjes vergezelt. Maar het is niet meer dan een zeer ‘gentle reminder’. Door bijvoorbeeld helemaal geen tasjes voor groenten meer aan te bieden of die steeds duurder te maken aan de kassa die je herkent en weet hoeveel tassen je al hebt gekocht, worden consumenten gedwongen echt na te denken over hun gedrag. Is het echt nodig om verschillende soorten groenten in een apart zakje te doen? Wat kan ik doen om ervoor te zorgen dat ik altijd mijn eigen tasje meeneem? Op korte termijn is dit misschien niet klantvriendelijk, maar uiteindelijk kan dit de benodigde disruptie van het ingesleten gedrag teweegbrengen.
Naast het verminderen van de hoeveelheid verpakkingsmateriaal zouden alle supermarkten een actieve rol moeten spelen bij het stimuleren van een goede recycling van verpakkingsmateriaal. Eén manier zou zijn om de mogelijkheid te bieden plastic in te leveren in een container in of bij elke winkel. Op zijn minst kunnen supermarkten een inspanning doen om hun klanten voor te lichten door uit te leggen hoe bepaalde soorten verpakking op de juiste manier kunnen worden gerecycleerd en waarom dat nodig is. Bestelsuper Picnic neemt bijvoorbeeld bij iedere bezoek dat plastic tasje waarin de bestellingen werden geleverd weer retour om ze te laten recyclen.
Een stap verder zou zijn om meer soorten voedsel in bulk te gaan verkopen. Noten, granen, rijst, pasta's, koffie, thee, maar zelfs zeep en wasmiddelen kunnen los worden verkocht. Klanten kunnen ervoor kiezen hun eigen verpakkingen mee te nemen, of tegen een vergoeding verpakkingen van de supermarkt te "lenen". Een dergelijk systeem wordt aangeboden door Pieter Pot (ook door Foodlog uitgeprobeerd), Delicious Food in Amsterdam, en Little Plant Pantry eveneens in Amsterdam. Nestlé werkt aan de introductie van een soortgelijk systeem voor diervoeding en koffie in Zwitserland.
Dit artikel afdrukken
Helaas laat onderzoek elders ter wereld naar de effecten van soortgelijke acties zien dat er vaak weinig tot geen milieueffecten te verwachten zijn. Wel verlicht de maatregel de kosten van supermarkten.
Om echt een verschil te maken, moeten herbruikbare zakjes het op een aantal punten beter doen dan de tasjes voor éénmalig gebruik. Het succes hangt af van drie factoren:
- Hoe en waarvan de zakjes worden gemaakt
- Hoe vaak de zakjes worden hergebruikt
- Hoe de materialen worden gerecycled
Productie
Het nylon voor de herbruikbare tassen wordt gemaakt van fossiele grondstoffen. Voor de productie van nylonvezels wordt een flinke hoeveelheid energie en water gebruikt. Bij de productie komen stikstofdioxide (NO2) en CO2 vrij in de lucht. Het maken van nylon tassen gebruikt meer fossiele brandstoffen, meer energie en meer water dan plastic zakjes voor eenmalig gebruik, omdat het materiaal dikker en steviger is. Dat betekent dat nylon alleen beter is als de tassen ook echt bij herhaling worden gebruikt. Het precieze aantal keren dat de tassen opnieuw moeten worden gebruikt, hangt af van de exacte samenstelling van het polyamide waarvan de tassen zijn gemaakt (er zijn meerdere vormen van dit materiaal).
Bekend is dat zakjes van gerecycled PET minstens 84 keer moeten worden hergebruikt om dezelfde totale milieu-impact te hebben als plastic zakken voor eenmalig gebruik.
Zelfs het vervangen van plastic door een tas van een ander materiaal, zoals papier of katoen, zal geen verschil maken. De totale milieuvoetafdruk van papieren zakken is 43 keer zo groot als die van plastic voor eenmalig gebruik. Die van katoen is maar liefst 7.100 keer zo groot. De oplossing lijkt dus niet te zijn het vervangen van plastic zakjes door andere zakken of tassen van papier of herbruikbaar materiaal gemaakt van aardolie. De bekende dunne plastic tasjes hebben over het algemeen een lagere milieu-impact volgens de meeste parameters, met uitzondering - helaas! - van hun lange aanwezigheid in het milieu en de vervuiling van de zee.
Our World in DataDe onderzoekers ontdekten dat de grootste winkelketens in 2019 1,5 miljard plastic herbruikbare tassen verkochten. Dat komt neer op een gemiddelde van 54 herbruikbare plastic tassen per huishouden. Misschien zijn mensen niet zo goed in het onthouden dat ze hun eigen plastic tassen mee moeten nemenVergeten
Welk soort zakje je ook gebruikt, gebruik het zo vaak mogelijk. Da beperkt de milieu-impact het meest. Maar wassen consumenten hun AH-nylonzakje thuis echt om er weer mee boodschappen te gaan doen? Misschien. De kans bestaat dat ze dat een paar keer doen, maar die is net zo groot als het vervolgens te vergeten en dan maar weer een nieuwe nylon tas kopen.
In een rapport van Greenpeace en het Environmental Investigation Agency (EIA) werd gekeken naar de statistische data van de verkoop van herbruikbare plastic tassen in het Verenigd Koninkrijk. De onderzoekers ontdekten dat de grootste winkelketens in 2019 1,5 miljard plastic herbruikbare tassen verkochten. Dat komt neer op een gemiddelde van 54 herbruikbare plastic tassen per huishouden. Misschien zijn mensen niet zo goed in het onthouden dat ze hun eigen plastic tassen mee moeten nemen.
Anderzijds worden plastic tasjes voor 'eenmalig gebruik' vaak nog tenminste één keer hergebruikt. Om afval in te verzamelen bijvoorbeeld.
Wij vroegen consumenten in onze Food Forum community (166 deelnemers) wat zij doen met de zakjes uit de groente- en fruitafdeling van een supermarkt. 35% zei geen gebruik te maken van de beschikbare plastic tassen. Nog eens 40% zei dat wanneer zij toch een plastic zak nodig hebben om hun producten in mee te nemen, zij deze altijd minstens nog een keer proberen te hergebruiken, als boodschappentas of voor een ander doel (bijvoorbeeld aan de binnenkant van een prullenbak). Dit maakt de vergelijking nog gunstiger voor de plastic tassen voor eenmalig gebruik (die blijkbaar toch niet zo eenmalig zijn). Slechts 6% van de ondervraagden gooit de plastic tasjes 'voor eenmalig gebruik' al meteen na een keertje gebruiken weg en doet geen moeite voor recycling.
Recycling
Recyclen van nylon is lastig. Verbranden is een optie, maar meestal komt nylon op een vuilstortplaats terecht, waar het 30-40 jaar kan duren om te vergaan. De nylonvezels komen terecht in de 'plastic soep' of plastic eilanden en laten sporen na in de oceaan (microplastics) en op het land. Microplastics vervuilen ook de waterhuishouding als nylon door consumenten thuis wordt gewassen.
Simpelweg overschakelen op betaalde herbruikbare tassen zal consumenten er niet van weerhouden die tassen uiteindelijk weg te gooien. We mogen verwachten dat mensen die nu de gewoonte hebben aangenomen om plastic weg te gooien, uiteindelijk ook de nylon tas zullen weggooien. Die 30 cent van de investering ben je immers snel vergeten.
Slechts 6% van de ondervraagden gooit de plastic tasjes 'voor eenmalig gebruik' al meteen na een keertje gebruiken weg en doet geen moeite voor recyclingDe ontwikkeling van biologisch afbreekbaar plastic lijkt veelbelovend. Zou dat dan een beter alternatief zijn? Op dit moment is de wetenschap er nog niet in geslaagd materiaal te produceren dat volledig functioneel is en aan het eind van zijn levensduur biologisch afbreekt.
Goede sier
Natuurlijk heeft het op de lange termijn voordelen om eenmalig en onnodig plastic uit de wereld te helpen. Het is een goede zaak dat AH stappen onderneemt om de hoeveelheid plastic in hun winkels en bij consumenten thuis te verminderen. Het vervangen van de plastic groentezakjes is onderdeel van een bredere aanpak. Albert Heijn zet nog een aantal andere stappen om plastic te verminderen, die naar verwachting wel effectief zullen zijn. Zo verbetert de supermarktketen het ontwerp van groenteverpakkingen, zodat er minder en/of dunner plastic nodig is.
Tegelijkertijd maakt Albert Heijn er graag goede sier mee in persberichten. Het helpt AH het imago hoog te houden van een supermarkt die zijn best doet om duurzaam te zijn.
Kleine financiële meevaller
Er zijn ook financiële consequenties voor AH als ze geen gratis tasjes meer weggeven, maar in plaats daarvan een (klein) bedrag vragen voor de nieuwe tasjes. Stel dat AH de nylon tasjes gaat verkopen met een marge van 20% (6 eurocent). Als we dan aannemen dat 3 miljoen klanten (gebaseerd op AH's marktaandeel van 35%) die elk 3 nylon tasjes per jaar kopen (een voorzichtige schatting), betekent dit dat we kunnen schatten dat AH een half miljoen euro pure winst maakt op dit initiatief. Daarnaast leveren de 130 miljoen bespaarde gratis wegwerpzakjes ook nog een besparing zal opleveren. Als we rekenen dat zo'n zakje inkoop 0,5 cent kost dan levert het €650.000. Als bij elkaar levert het toch een miljoen op.
Winkelgedrag
Om echt een verschil te maken, zijn er betere oplossingen dan het aanbieden van herbruikbare tasjes. Het meest effectief is een drastische verandering in het winkelgedrag van de consument. Wat zouden Albert Heijn en andere supermarkten beter kunnen doen?
Als je wilt dat het hergebruik van verduurzaamde zakken en tassen stijgt voor, moedig consumenten dan aan om niet steeds nieuwe te kopen. Albert Heijn doet dat met de boodschap ‘nooit je verszakje vergeten?’ die in de bonusfolder van deze week de aankondiging van de nylon zakjes vergezelt. Maar het is niet meer dan een zeer ‘gentle reminder’. Door bijvoorbeeld helemaal geen tasjes voor groenten meer aan te bieden of die steeds duurder te maken aan de kassa die je herkent en weet hoeveel tassen je al hebt gekocht, worden consumenten gedwongen echt na te denken over hun gedrag. Is het echt nodig om verschillende soorten groenten in een apart zakje te doen? Wat kan ik doen om ervoor te zorgen dat ik altijd mijn eigen tasje meeneem? Op korte termijn is dit misschien niet klantvriendelijk, maar uiteindelijk kan dit de benodigde disruptie van het ingesleten gedrag teweegbrengen.
Naast het verminderen van de hoeveelheid verpakkingsmateriaal zouden alle supermarkten een actieve rol moeten spelen bij het stimuleren van een goede recycling van verpakkingsmateriaal. Eén manier zou zijn om de mogelijkheid te bieden plastic in te leveren in een container in of bij elke winkel. Op zijn minst kunnen supermarkten een inspanning doen om hun klanten voor te lichten door uit te leggen hoe bepaalde soorten verpakking op de juiste manier kunnen worden gerecycleerd en waarom dat nodig is. Bestelsuper Picnic neemt bijvoorbeeld bij iedere bezoek dat plastic tasje waarin de bestellingen werden geleverd weer retour om ze te laten recyclen.
Een stap verder zou zijn om meer soorten voedsel in bulk te gaan verkopen. Noten, granen, rijst, pasta's, koffie, thee, maar zelfs zeep en wasmiddelen kunnen los worden verkocht. Klanten kunnen ervoor kiezen hun eigen verpakkingen mee te nemen, of tegen een vergoeding verpakkingen van de supermarkt te "lenen". Een dergelijk systeem wordt aangeboden door Pieter Pot (ook door Foodlog uitgeprobeerd), Delicious Food in Amsterdam, en Little Plant Pantry eveneens in Amsterdam. Nestlé werkt aan de introductie van een soortgelijk systeem voor diervoeding en koffie in Zwitserland.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
De hemdtasjes van Aldi moeten/mogen bij het plastic afval.
De bio zakjes voldoen aan de EN 13432 norm, hetzelfde als de bio zakjes die je in iedere Franse super al een jaar of 5 gratis gebruikt om je onverpakte groente en fruit in te doen.
De bio zakjes vallen binnen enkele jaren uiteen (in de grond en in water duurt het nog veel langer), waarna opgenomen door micro organismen, de polyethyleen zakjes doen daar 100-400 jaar over.
Al met al moet je de bio zakjes dus ook niet in de natuur achterlaten, ook niet in je eigen composthoop, maar volgens bovengenoemde EN norm industrieel composteren.
Bron: GEO:// Sacs biodégradables (Franstalig)
Zoals Nick in #2 al aangeeft is het gewoon een kwestie van gewenning/aanleren. Ikzelf loop met herbruikbare plastic tassen van een niet meer bestaande supermarkt (einde 2009). Ze doen het nog prima.
Als extra betalen de nudge kan zijn, waarom niet?
Sowieso kunnen we leren dat niet alles in plastic verpakt hoeft te zijn (appels, sla ed). Het grootste struikelblok is daarbij de kassa en doorvoersnelheid van klanten/uur.
P.S. aardolie is ook biobased, alleen een "iets" langere kringloop en derhalve ongewenst
Theo, wat zijn dat voor biobased zakjes als ze bij het plastic kunnen om gerecycled te worden?
Als die zakjes - ik weet niet, maar het zou kunnen - ook 0,5 cent kosten, dan schat ik dat de doorbelasting aan de kassa circa €1 miljoen oplevert.
Wel een goed initiatief natuurlijk. Hoewel een dubbeltje, denk ik, zou leiden tot de nieuwe houding die Nick in #2 beschrijft.
Geheel andere koek: ALDI verstrekt sinds een jaar 100% recyclebare tasjes van hernieuwbare grondstoffen voor groenten en fruit. Van die vreselijke onhandige hemdtasjes helaas.
Op de kassabon staat de vriendelijke kostprijs van €0,01. Dat is wel even iets anders dan die Appie Krentenweger.