Lees ook
De Raad voor Vergunningsbetwistingen in Vlaanderen heeft donderdag jongstleden de van overheidswege verleende vergunning voor de uitbreiding van een kippenstal vernietigd.

De lokale kwestie kan grote gevolgen hebben voor Vlaanderen. Voor het eerst verbrak een Belgische rechter een vergunning op basis van uitsluiting van de stikstofvervuiling. De stal van kippenhouder Roebben in Kortessem ligt dicht bij het Bellevuebos, een Natura 2000-gebied. België telt 304 van die gebieden, het grotere Nederland telt er 163 en is op dit moment verwikkeld in een felle strijd over het heimelijk 'bijtekenen' van gebieden.

In België tonen natuurbeschermers zich tevreden. "Er bevinden zich kwetsbare bosbiotopen en schrale graslanden, die al jaren te veel stikstof slikken", zegt Jos Ramaekers, diensthoofd beleid bij Natuurpunt en tot vorig jaar regioverantwoordelijke voor Limburg in De Standaard. "Volgens de rechter kan het bedrijf niet bewijzen dat het natuurgebied door de uitbreiding niet verder wordt aangetast."

Rood, toch vergunning
Nederland hanteerde een Programmatische Aanpak Stikstof om met de Europese Habitatrichtlijn die natuur beschermt om te gaan. Omdat die een voorschot nam op mogelijke, maar nog niet in de praktijk bewezen resultaten van stikstofbeperkende maatregelen schoot de Raad van State die regelgeving in het voorjaar van 2019 af. Sindsdien verkeert Nederland in een nog altijd onopgeloste stikstofcrisis. Door minister Schouten voorgestelde nieuwe wetgeving zal het vermoedelijk niet halen, zodat het kabinet dat komende maand wordt gekozen weer van voren af aan kan beginnen met het oplossen van de zich voortslepende slag om het gebruik van schaarse grond en milieugebruiksruimte in Nederland tussen met name boeren, (lucht)mobiliteit, energieopwekking en wonen.

België voerde een regeling in met drempels: een activiteit die minder dan 5%van de kritische drempel van een gebied bijdraagt, kan worden vergund. Op basis van die arbitrair vastgestelde administratieve grens werden de voorbije jaren megastallen, industriële of infrastructuurprojecten gebouwd in de nabijheid van natuurgebieden. Dat kon ook als de stikstofdruk in de gebieden al rood was geoormerkt.

Die aanpak verklaart de rechter nu onwettig. "Volgens het arrest telt élke impact op een gebied dat onder druk staat’, zegt advocaat Peter De Smedt, die namens Natuurpunt optreedt in de zaak. "Je kan niet zomaar vergunnen omdat een bijdrage onder de 5-procentdrempel valt. Het arrest verwijst expliciet naar de uitspraak van het Europees Hof van Justitie in de Nederlandse stikstofkwestie."

In Nederland raakt de stikstofzaak inmiddels alle sectoren van de economie en het privéleven van burgers
Al jaren wordt door beleidsmakers vanuit Vlaanderen - het deel van België met intensieve dierhouderij - naar Nederland gekeken. Vlaamse en Nederlandse milieuactivisten hebben goede contacten en wisselen kennis van het recht en de jurisprudentie uit om hun zaak dwingende kracht bij te zetten. In Nederland heeft de stikstofzaak inmiddels alle sectoren van de economie bereikt. De activistische organisatie MOB zet met succes zaken in tegen de luchthavens van Lelystad en Schiphol en energiecentrales, terwijl de overheden zich realiseren dat (wegen)bouwprojecten niet langer vergund kunnen worden wegens juridisch ontbrekende stikstofruimte. Het Nederlandse verloop van de stikstofzaak doet dan ook 'alarmbellen afgaan' in België, schrijft De Standaard.

In Nederland moet een zogenoemd Landbouwakkoord in de komende kabinetsperiode een einde gaan maken aan de strijd om de milieuruimte. Het streven naar een dergelijk akkoord werd voorgesteld door Kamerlid Roelof Bisschop (SGP). Inmiddels heeft de Sociaal-Economische Raad aangekondigd de mogelijkheden van een 'breed gedragen' akkoord te onderzoeken.

Vollenbroeks voorspelling
België en Duitsland worden door Nederlandse boeren al jaren aangehaald als landen waar de overheden een veel relaxter en minder verjuridiseerd stikstofbeleid zouden hebben en daarom een voorbeeld voor Nederland moeten zijn. Voorzitter Johan Vollenbroek van MOB wiens organisatie het PAS bij de Raad van State onderuit haalde, voorspelde in het verleden met enige regelmaat dat België en Duitsland even kwetsbaar zijn voor de Europese regelgeving. Volgens hem zou dat blijken als zaken voor de rechter worden gebracht. De Vlaamse zaak is een begin van Vollenbroeks gelijk.

Omdat de stikstofproblematiek ook grensoverschrijdende dimensies kent, zou het een goede zaak zijn als de overheden in Noord-West Europa tot een gezamenlijk landbouwakkoord komen in plaats van jaren te verdoen aan crises en pas over een jaar of tien te ontdekken dat ze een logisch samenhangende problematiek hebben. Die speelt op het gebied van hun economie, ecologische ruimte, leefbaarheid en voedselvoorziening en kunnen ze in hun wederzijdse voordeel het beste samen oplossen. Zoals de afbeelding boven deze tekst laat zien, vormen industriële stikstofoxiden met name in Vlaanderen, het Ruhrgebied en de Nederlandse delta een samenhangend vraagstuk. Stikstofvervuiling in de landbouw heet ammoniak en slaat dichterbij neer; dat is een primair lokale aangelegenheid. Op Foodlog toonde Nico Gerrits bij herhaling aan dat de problematieken van industriële en agrarische overbemesting van de natuur met stikstof nadrukkelijk samenhangen. Boeren zijn niet de enige natuurvervuilers, maar worden daar wel het eerst op afgerekend. Milieuorganisaties kunnen een voorbeeld nemen aan Johan Vollenbroek en MOB en hun terrein uitbreiden tot luchtvaart en energieopwekking. Met name energiecentrales zijn door de vervanging van fossiele door biobrandstoffen een bedreiging voor de volksgezondheid en leefomgeving.



Toegevoegde afbeelding met N-deposities over Noord-West Europa op basis van CRiS (6 maart, 19u45), zie commentaar #7:
Dit artikel afdrukken