Maar één van de door de Consumentenbond onderzochte viskramen en vishandels voorziet zijn vissen van de volledige én juiste informatie. Consumenten willen verse vis, geen duurzame. Aan keurmerken als MSC en ASC hebben handelaren en consumenten geen boodschap. Dat zijn enkele van de harde conclusies uit het onderzoek waarmee de Consumentenbond maandag naar buiten kwam. De pers duikt op het thema 'vishandelaren maken er een potje van'. Maar eigenlijk zit het zo: duurzame vis is geen issue als er geen informatie over is.
Met subsidie van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit voerde de Consumentenbond in 2020-2021 het project ‘Duurzame vis bij viswinkels en viskramen’ uit. De Bond wil het consumenten makkelijker maken duurzame vis te kopen. Dan moet de consument weten wat duurzame vis is. En daar schort het nogal aan, blijkt uit het eindrapport Een duik in het diepe.
Ontluisterend
De Consumentenbond voerde vier deelonderzoeken uit. Een enquête onder 609 vishandels (waarvan er slechts 181 reageerden), mystery-onderzoekers die bij een willekeurige steekproef van 97 viskramen en visspeciaalzaken de informatie checkten, een enquête onder consumenten (1.038 respondenten) en gesprekken met een panel van 16 consumenten.
Hoewel het wettelijk verplicht is de exacte naam, herkomst en vangst- of kweekmethode te vermelden bij de vis, voldeed maar één van de 97 bezochte vishandelaren aan al die vereisten. Bijna 99% van de onderzochte winkels en kramen voldeed er dus niet aan. Bij 34% ontbraken labels volledig. Bij 24% stond alleen de herkomst erop, bij 10% de vangst- of kweekmethode en bij 6% de wetenschappelijke naam. Vraagt de klant om de informatie, dan is het antwoord in veel gevallen onvolledig, onjuist of zelfs ronduit onzin. "Alle vis komt uit het water, mevrouw", citeert de Consumentengids een visverkoper.
Maar ook voor consumenten lijkt duurzaamheid geen issue. Bij het kopen van vis letten consumenten vooral op versheid, prijs en aanbiedingen en de soort vis. Van de respondenten heeft 19% er nog nooit bij stilgestaan dat duurzaamheid een overweging of keuze is bij de visaankoop. Consumenten zijn niet 'intrinsiek gemotiveerd' om informatie te zoeken over duurzaamheid van vis.
Vlees of vis
Opvallend is het verschil in consumentenhouding bij het kopen van vis of van vlees. Bij vlees zijn consumenten zich bewust van de negatieve impact op natuur en milieu. Niet voor niets zegt bijna de helft van de Nederlanders 'flexitariër' te zijn en minstens 3 keer per week geen vlees te eten bij de warme maaltijd. Keurmerken als Beter Leven en biologisch groeien en bloeien.
Bij vis ligt dat anders. We eten er vooral veel minder van (4 kilo per jaar) dan van vlees (bijna 78 kilo). In supermarkten draagt 60% van het visassortiment het MSC of ASC keurmerk (respectievelijk wildgevangen vis en kweekvis). Daar kunnen consumenten eenvoudig zien welke vis duurzaam mag heten. Bij viskramen en viswinkels, goed voor zo'n 20% van de visverkopen in Nederland, zijn de MSC en ASC-keurmerken zeldzaam. Minder dan 1% van de viswinkels heeft een zogeheten Chain of Custody-licentie om die keurmerken te mogen voeren, volgens Milieu Centraal.
Wisselwerking
Hoe weet je bij het ontbreken van een keurmerk als consument of er sprake is van duurzame vis? Daar is de VISwijzer van Good Fish voor. Met de vangstmethode, wetenschappelijke naam en het herkomstgebied - die dus vaak ontbreken op de kaartjes in de viskraam - kun je checken of een vis duurzaam is of niet.
Ga met de visboer of viskoopman in gesprek, raadt de Consumentenbond echter aan. Volgens de bond willen beide partijen, consument en visverkoper, best aan de slag met duurzame vis. Als de verkoper vertelt welke vis duurzaam is, wil de consument die vaker kopen. Als er maar duidelijk en correct bij staat hoe het met de duurzaamheid van de vis gesteld is, laat bijna de helft van de consumenten zijn keus beïnvloeden. En ook het omgekeerde is waar volgens de Bond. Als de consument in de viswinkel of op de markt vaker om duurzame vis vraagt, wil de visverkoper zijn klant goed informeren. Aanbod schept immers vraag en omgekeerd.
De Vereniging van Nederlandse Visspecialisten (VNV), de brancheorganisatie voor de visdetailhandel, laat weten zijn leden te zullen ondersteunen om betere en meer informatie te bieden over de herkomst van het aangeboden assortiment vis.
Dit artikel afdrukken
Ontluisterend
De Consumentenbond voerde vier deelonderzoeken uit. Een enquête onder 609 vishandels (waarvan er slechts 181 reageerden), mystery-onderzoekers die bij een willekeurige steekproef van 97 viskramen en visspeciaalzaken de informatie checkten, een enquête onder consumenten (1.038 respondenten) en gesprekken met een panel van 16 consumenten.
Hoewel het wettelijk verplicht is de exacte naam, herkomst en vangst- of kweekmethode te vermelden bij de vis, voldeed maar één van de 97 bezochte vishandelaren aan al die vereisten. Bijna 99% van de onderzochte winkels en kramen voldeed er dus niet aan. Bij 34% ontbraken labels volledig. Bij 24% stond alleen de herkomst erop, bij 10% de vangst- of kweekmethode en bij 6% de wetenschappelijke naam. Vraagt de klant om de informatie, dan is het antwoord in veel gevallen onvolledig, onjuist of zelfs ronduit onzin. "Alle vis komt uit het water, mevrouw", citeert de Consumentengids een visverkoper.
Maar ook voor consumenten lijkt duurzaamheid geen issue. Bij het kopen van vis letten consumenten vooral op versheid, prijs en aanbiedingen en de soort vis. Van de respondenten heeft 19% er nog nooit bij stilgestaan dat duurzaamheid een overweging of keuze is bij de visaankoop. Consumenten zijn niet 'intrinsiek gemotiveerd' om informatie te zoeken over duurzaamheid van vis.
Vlees of vis
Opvallend is het verschil in consumentenhouding bij het kopen van vis of van vlees. Bij vlees zijn consumenten zich bewust van de negatieve impact op natuur en milieu. Niet voor niets zegt bijna de helft van de Nederlanders 'flexitariër' te zijn en minstens 3 keer per week geen vlees te eten bij de warme maaltijd. Keurmerken als Beter Leven en biologisch groeien en bloeien.
Bij vis ligt dat anders. We eten er vooral veel minder van (4 kilo per jaar) dan van vlees (bijna 78 kilo). In supermarkten draagt 60% van het visassortiment het MSC of ASC keurmerk (respectievelijk wildgevangen vis en kweekvis). Daar kunnen consumenten eenvoudig zien welke vis duurzaam mag heten. Bij viskramen en viswinkels, goed voor zo'n 20% van de visverkopen in Nederland, zijn de MSC en ASC-keurmerken zeldzaam. Minder dan 1% van de viswinkels heeft een zogeheten Chain of Custody-licentie om die keurmerken te mogen voeren, volgens Milieu Centraal.
Wisselwerking
Hoe weet je bij het ontbreken van een keurmerk als consument of er sprake is van duurzame vis? Daar is de VISwijzer van Good Fish voor. Met de vangstmethode, wetenschappelijke naam en het herkomstgebied - die dus vaak ontbreken op de kaartjes in de viskraam - kun je checken of een vis duurzaam is of niet.
Ga met de visboer of viskoopman in gesprek, raadt de Consumentenbond echter aan. Volgens de bond willen beide partijen, consument en visverkoper, best aan de slag met duurzame vis. Als de verkoper vertelt welke vis duurzaam is, wil de consument die vaker kopen. Als er maar duidelijk en correct bij staat hoe het met de duurzaamheid van de vis gesteld is, laat bijna de helft van de consumenten zijn keus beïnvloeden. En ook het omgekeerde is waar volgens de Bond. Als de consument in de viswinkel of op de markt vaker om duurzame vis vraagt, wil de visverkoper zijn klant goed informeren. Aanbod schept immers vraag en omgekeerd.
De Vereniging van Nederlandse Visspecialisten (VNV), de brancheorganisatie voor de visdetailhandel, laat weten zijn leden te zullen ondersteunen om betere en meer informatie te bieden over de herkomst van het aangeboden assortiment vis.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Nick, dat is nogal wat! Wil jij eens een foto maken van een Vlaamse viskraam ter vergelijking?
Een vishandelaar in België keek naar de foto boven dit artikel en zuchtte: "doe zoiets in Vlaanderen en je hebt nog dezelfde dag het FAVV en de economische inspectie op je dak"....
Geen ijs, kartonnen prijskaartjes, geen verplichte informatie over herkomst enzovoort.
Het is wel een boel lawaai over een maar beperkt deel van de markt. De viskraam en -winkel die slechts een vijfde van de markt hebben.
De echte vraag luidt: hoe onduurzaam is de visserij in de wereld en hoe onduurzaam is de vis die mensen overal ter wereld eten. Volgens De Groene zijn Nederlanders internationaal grote boeven. Volgens Gerard van Balsfoort, een industriedeskundige mét belangen, in een eerder gesprek met Cécile weet de visindustrie zelf goed waar ze mee bezig is.
De vraag is niet alleen wie je vertrouwt, maar ook of er goede industriestandaards zijn. Landen kunnen besluiten vis die niet uit ketens met dergelijke standaards komt te weigeren. Dan zijn keurmerken niet nodig en is de verantwoorde keuze meteen de enige.
Ook die discussie hangt weer onmiddellijk samen met de discussie die we onlangs voerden over PlanetProof: wat regel je met een keurmerk (dat geld voor verduurzaming via de markt wil verdienen), wat via een industrie/keten-standaard (een code voor goed gedrag die je ongemerkt koopt door bij bedrijven van naam en faam te kopen) en wat via de wet (in het uiterste geval, waarin de keten niet van plan is zich als goed en verantwoordelijk lid van de samenleving te gedragen).