Het is een vraag die gek genoeg niet vaak gesteld wordt. Even los van het dieet zelf: Wat moet je doen om die met veel pijn en moeite verloren kilo’s niet meer terug te krijgen? Hoe moet je je leven inrichten om je te motiveren en je te beschermen tegen de verleidingen? Wetenschappers van de VU zochten in de onderzoeksliteratuur naar ‘kwalitatieve’ kenmerken.
Het grote probleem in de bestrijding van de obesitasepidemie die de wereld treft (veel groter dan de coronapandemie, maar laten we er geen wedstrijdje van maken) is dat het heel moeilijk is voor mensen met overgewicht of obesitas om gewicht te verliezen en vooral om de kilo’s er af te houden.
Gewichtstoename
Wat is er voor nodig om, na eenmaal (vele) kilo’s kwijtgeraakt te zijn, op dat nieuwe gewicht te blijven? En dan niet gelet op wat het ideale dieet voor iedereen moet inhouden, maar op de factoren in het verdere leven van de ‘patiënt’ die invloed kunnen hebben op nieuwe gewichtstoename.
Dat is het onderwerp van een systematische review, een vergelijkende studie van de relevante onderzoeksliteratuur, van de VU-wetenschappers Marie Spreckley, Jaap Seidell en Jutka Halberstadt. De publicatie over het onderzoek verscheen in het International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-being en is getiteld ‘Perspectives into the experience of successful, substantial long-term weight-loss maintenance: a systematic review’.
Kwalitatief
Voor de literatuurstudie werd gezocht in de bekende online-databases naar ‘peer reviewed’ onderzoeksverslagen “waarin de meningen en ervaringen van volwassenen die eerder overgewicht of obesitas hadden of momenteel hebben, en die met succes gewicht verloren en vervolgens op gewicht bleven of weer aankwamen, kwalitatief werden geëvalueerd”. ‘Kwalitatief’ betekent in dit geval: heldere onderzoeksvragen, betrouwbaar bewijs en goed gedefinieerde uitkomsten.
De onderzoeken die uiteindelijk overbleven voor nadere bestudering verschilden niettemin toch op belangrijke punten. Eén daarvan was de definitie van wat gezond of succesvol gewichtsverlies is. In de meeste studies werd een gewichtsverlies van tien procent of meer aangehouden. Maar ook vijf procent verlies geeft al aanzienlijke gezondheidsvoordelen.
Dat het nog niet mee zal vallen, voelt iedereen op zijn klompen aan. De betrokkenen, de patiënten zelf en de behandelaren, moeten beschikken over ascetische zelfbeheersing, militaire discipline en eindeloos optimisme. Anders kan de uitkomst van deze studie niet samengevat worden.
Uiteraard staan de weegschaal en het meetlint voor de buikomvang centraal. In alle studies was ‘monitoring’ belangrijk, continue controle, zowel door de persoon zelf als door de behandelaren. Inzicht in en controle van portiegrootte, eetritme, zelf maaltijden bereiden en kennis van voeding vallen ook onder deze strategieën.
Duidelijke, gestructureerde planning van het ‘weight loss management’, het beheersen van het gewichtsverlies, was ook in alle studies een belangrijk thema. Van elke dag moet duidelijk zijn wat er te doen staat. Er wordt gewerkt met strikte agenda’s, duidelijke tijdstippen en ‘meal planning’: van te voren bepalen wat je gaat eten, eventueel vooruit koken voor de komende dagen en je houden aan die planning als het een keer tegenzit.
Motivatie
Uiteraard is een sterke motivatie om je aan zo’n regime te onderwerpen onmisbaar. Er wordt een onderscheid gemaakt naar intrinsieke en extrinsieke motivatie. Het eerste is de eigen wil en drang om gezonder te worden en (of: door) af te vallen. Wie erin slaagt gewichtstoename te voorkomen, zal zich beloond voelen voor zijn inspanningen en gemotiveerd zijn om door te zetten.
Extrinsieke motivatie is de aanmoediging, waardering en steun van anderen, behandelaren of (groepen) lotgenoten, vrienden en familie. Jezelf als voorbeeld stellen of competitief worden (bijvoorbeeld als sporter) motiveert jezelf, maar ook anderen. Allemaal heel begrijpelijk. Voor wie aan de lijn doet is erkenning een levensbehoefte.
Doelen
Een derde onmisbare factor in een geslaagde en duurzame strategie is het stellen van doelen. Die leg je in de eerste plaats aan jezelf op, maar die worden wel vaak gestimuleerd van buitenaf. De zelfgestelde doelen zijn onder meer een fitnessregime en bepalen wat en hoeveel je mag eten en je daaraan houden.
‘Uitdagingen’ zijn in de onderzoeksliteratuur vaak eufemismen voor wat er allemaal mis kan gaan. Te weinig tijd om te sporten. Het eetregime laten varen omdat je ziek bent, of emotioneel.
Wie zich zo’n regime oplegt, verwaarloost gemakkelijk zijn sociale leven, wat ook niet helpt om vol te houden. En wat kan er allemaal niet gebeuren in een mensenleven waardoor de delicate gang van zaken verstoord wordt: een sterfgeval, echtscheiding, ontslag. Maar ook vakanties, verjaardagen en andere (culturele) feestelijkheden waarbij al gauw te veel gegeten en gedronken wordt.
Teleurstellende ervaringen zullen er genoeg zijn. Maar ook onverwachte positieve. Afvallen en je aan het regime houden kan een ander mens van je maken (er wordt zelfs gesproken van ‘jezelf opnieuw uitvinden’) en je zelfvertrouwen vergroten. Met lotgenoten ga je betekenisvolle relaties aan, je krijgt nieuwe vrienden. Je krijgt een tweede kans in het leven.
Het aldus verkregen “diepere inzicht in de realiteit van de ondervonden uitdagingen en de gehanteerde strategieën” moet leiden – in twee woorden – tot een duurzaam behandelprotocol. Ook door vervolgstudies, waartoe de drie VU-geleerden aanmoedigen.
“Individuen helpen bij het opstellen van duidelijke, gestructureerde plannen en een algemeen kader dat haalbaar en duurzaam is binnen hun individuele setting blijkt de basis te zijn voor het bereiken van duurzame management van gewichtsverlies,” schrijven de VU-onderzoekers.
Die kilo’s eraf willen houden moet een levensdoel worden. Hulp van behandelaren met verschillende expertises is onmisbaar. Alleen gaat het je niet lukken. Dat is niet de uitkomst van deze review, maar wel een onontkoombare conclusie.
Dit artikel afdrukken
Gewichtstoename
Wat is er voor nodig om, na eenmaal (vele) kilo’s kwijtgeraakt te zijn, op dat nieuwe gewicht te blijven? En dan niet gelet op wat het ideale dieet voor iedereen moet inhouden, maar op de factoren in het verdere leven van de ‘patiënt’ die invloed kunnen hebben op nieuwe gewichtstoename.
Dat is het onderwerp van een systematische review, een vergelijkende studie van de relevante onderzoeksliteratuur, van de VU-wetenschappers Marie Spreckley, Jaap Seidell en Jutka Halberstadt. De publicatie over het onderzoek verscheen in het International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-being en is getiteld ‘Perspectives into the experience of successful, substantial long-term weight-loss maintenance: a systematic review’.
Kwalitatief
Voor de literatuurstudie werd gezocht in de bekende online-databases naar ‘peer reviewed’ onderzoeksverslagen “waarin de meningen en ervaringen van volwassenen die eerder overgewicht of obesitas hadden of momenteel hebben, en die met succes gewicht verloren en vervolgens op gewicht bleven of weer aankwamen, kwalitatief werden geëvalueerd”. ‘Kwalitatief’ betekent in dit geval: heldere onderzoeksvragen, betrouwbaar bewijs en goed gedefinieerde uitkomsten.
De onderzoeken die uiteindelijk overbleven voor nadere bestudering verschilden niettemin toch op belangrijke punten. Eén daarvan was de definitie van wat gezond of succesvol gewichtsverlies is. In de meeste studies werd een gewichtsverlies van tien procent of meer aangehouden. Maar ook vijf procent verlies geeft al aanzienlijke gezondheidsvoordelen.
Dat het nog niet mee zal vallen, voelt iedereen op zijn klompen aan. De betrokkenen, de patiënten zelf en de behandelaren, moeten beschikken over ascetische zelfbeheersing, militaire discipline en eindeloos optimismeOptimisme
Dat het nog niet mee zal vallen, voelt iedereen op zijn klompen aan. De betrokkenen, de patiënten zelf en de behandelaren, moeten beschikken over ascetische zelfbeheersing, militaire discipline en eindeloos optimisme. Anders kan de uitkomst van deze studie niet samengevat worden.
Uiteraard staan de weegschaal en het meetlint voor de buikomvang centraal. In alle studies was ‘monitoring’ belangrijk, continue controle, zowel door de persoon zelf als door de behandelaren. Inzicht in en controle van portiegrootte, eetritme, zelf maaltijden bereiden en kennis van voeding vallen ook onder deze strategieën.
Duidelijke, gestructureerde planning van het ‘weight loss management’, het beheersen van het gewichtsverlies, was ook in alle studies een belangrijk thema. Van elke dag moet duidelijk zijn wat er te doen staat. Er wordt gewerkt met strikte agenda’s, duidelijke tijdstippen en ‘meal planning’: van te voren bepalen wat je gaat eten, eventueel vooruit koken voor de komende dagen en je houden aan die planning als het een keer tegenzit.
Motivatie
Uiteraard is een sterke motivatie om je aan zo’n regime te onderwerpen onmisbaar. Er wordt een onderscheid gemaakt naar intrinsieke en extrinsieke motivatie. Het eerste is de eigen wil en drang om gezonder te worden en (of: door) af te vallen. Wie erin slaagt gewichtstoename te voorkomen, zal zich beloond voelen voor zijn inspanningen en gemotiveerd zijn om door te zetten.
Extrinsieke motivatie is de aanmoediging, waardering en steun van anderen, behandelaren of (groepen) lotgenoten, vrienden en familie. Jezelf als voorbeeld stellen of competitief worden (bijvoorbeeld als sporter) motiveert jezelf, maar ook anderen. Allemaal heel begrijpelijk. Voor wie aan de lijn doet is erkenning een levensbehoefte.
Doelen
Een derde onmisbare factor in een geslaagde en duurzame strategie is het stellen van doelen. Die leg je in de eerste plaats aan jezelf op, maar die worden wel vaak gestimuleerd van buitenaf. De zelfgestelde doelen zijn onder meer een fitnessregime en bepalen wat en hoeveel je mag eten en je daaraan houden.
‘Uitdagingen’ zijn in de onderzoeksliteratuur vaak eufemismen voor wat er allemaal mis kan gaan. Te weinig tijd om te sporten. Het eetregime laten varen omdat je ziek bent, of emotioneel.
Wie zich zo’n regime oplegt, verwaarloost gemakkelijk zijn sociale leven, wat ook niet helpt om vol te houden. En wat kan er allemaal niet gebeuren in een mensenleven waardoor de delicate gang van zaken verstoord wordt: een sterfgeval, echtscheiding, ontslag. Maar ook vakanties, verjaardagen en andere (culturele) feestelijkheden waarbij al gauw te veel gegeten en gedronken wordt.
Teleurstellende ervaringen zullen er genoeg zijn. Maar ook onverwachte positieve. Afvallen en je aan het regime houden kan een ander mens van je maken (er wordt zelfs gesproken van ‘jezelf opnieuw uitvinden’) en je zelfvertrouwen vergroten. Met lotgenoten ga je betekenisvolle relaties aan, je krijgt nieuwe vrienden. Je krijgt een tweede kans in het leven.
Die kilo’s eraf willen houden moet een levensdoel wordenRealiteit
Het aldus verkregen “diepere inzicht in de realiteit van de ondervonden uitdagingen en de gehanteerde strategieën” moet leiden – in twee woorden – tot een duurzaam behandelprotocol. Ook door vervolgstudies, waartoe de drie VU-geleerden aanmoedigen.
“Individuen helpen bij het opstellen van duidelijke, gestructureerde plannen en een algemeen kader dat haalbaar en duurzaam is binnen hun individuele setting blijkt de basis te zijn voor het bereiken van duurzame management van gewichtsverlies,” schrijven de VU-onderzoekers.
Die kilo’s eraf willen houden moet een levensdoel worden. Hulp van behandelaren met verschillende expertises is onmisbaar. Alleen gaat het je niet lukken. Dat is niet de uitkomst van deze review, maar wel een onontkoombare conclusie.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
"Wat moet je doen om die met veel pijn en moeite verloren kilo’s niet meer terug te krijgen"?
Blijven doen wat je gedaan hebt?
#Huib, "Die kilo’s eraf willen houden moet een levensdoel worden. Hulp van behandelaren met verschillende expertises is onmisbaar. Alleen gaat het je niet lukken. Dat is niet de uitkomst van deze review, maar wel een onontkoombare conclusie."
Is dat jouw conclusie?
- het moet een levensdoel worden;
- hulp van expertises;
- alleen gaat het niet lukken,
dwz het gaat dan om deze drie-éénheid.
Ik vind vooral die laatste twee 'striking': de afhankelijke mens, én werkgelegenheid erbij.
Het zou goed zijn als er ook even gekeken werd naar de theorieën van Freud (Beyond the pleasure principle) en Lacan (jouissance) dan zie je hoe ongelooflijk lastig het is ongewenst gedrag te veranderen. Het ongewenste gedrag (doodsdrift) geeft ook ‘pleasure beyond pleasure’, plezier vanuit het negatieve, vanuit de zelfdestructie. Dit gekoppeld aan de ‘herhalingsdwang’, ook van de pijnlijke ervaringen, geeft aan het lijden (aan overgewicht) een soort van genot en bevrediging. Wat weer leidt tot een gevoel van ‘dat dit zo moet zijn’ dat dit je bestemming is. Dit gevoel, door psychologen ook zwelgen in medelijden of verliefd op je zwakte genoemd. Probeer daar maar eens uit weg te komen. Ascetische zelfbeheersing, militaire discipline en eindeloos optimisme is een nagenoeg onmogelijke route. Of, voor maar zeer weinigen weggelegd, vooral voor degenen die dit niet als talent hebben meegekregen. Degene met ascetische zelfbeheersing, militaire discipline en eindeloos optimisme waren hierin sowieso niet terechtgekomen. Wat niet wil zeggen dat zij geen andere problemen hebben :-)
Dus in dat opzicht vind ik het een teleurstellend onderzoek. De conclusie van het onderzoek had moeten zijn: deze voorspelbare weg leidt niet tot het gewenste (duurzame) resultaat. We moeten wat anders vinden. We moeten buiten het voorspelbare denken. Beter denken, harder denken, verder denken. Deze studie had een betere beschrijving van het probleem moeten zijn, het is allesbehalve een oplossing.
Jan Peter, #3
Leuke theorieën, maar ik denk niet dat je de beleving van mensen die hun leven lang worstelen met overgewicht hiermee goed beschrijft, noch recht doet aan hun bewuste of on(der)bewuste driften. ‘Zwelgen in medelijden of verliefd op je zwakte’ zal je niet tegenkomen bij obesitaspatiënten. Vooral niet omdat de aanleg om dik te worden geen zwakte is zoals jij die typeert (misschien een biologische zwakte).
Ook je opmerking ‘degene met ascetische zelfbeheersing, militaire discipline en eindeloos optimisme waren hierin sowieso niet terechtgekomen’ is mijns inziens niet terecht. Daarmee impliceer je dat dik worden een keuze is. Dat is het soort ‘oude’ denken dat de victim blamet.
Dit onderzoek pretendeert geen oplossingen te geven. Het is een inventarisatie van wat er in de wetenschappelijke literatuur te vinden is over - kortweg – de sociale context die helpt bij het niet meer aankomen.
Huib, je haalt er twee dingen uit die ik anders bedoel:
De aanleg om dik te worden is geen zwakte, er niks aan kunnen doen is de zwakte. Dit klinkt naar, maar heeft te maken met het andere punt:
"degene met ascetische zelfbeheersing, militaire discipline en eindeloos optimisme" dat is ook geen 'sterkte' waar je zelf helemaal de hand in hebt gehad. Het is je toe gevallen.
Net zo als 'er niks aan kunnen doen', je is toe gevallen. Of aan er in zwelgen.
Ik denk dat de 'coping' met de levenslange worsteling met obesitas veel meer aandacht verdient dan de voorgestelde oplossing van de ascetische zelfbeheersing, militaire discipline en eindeloos optimisme.
Dat is een keihard en onmenselijk advies, om het wat scherper te stellen.
Ik denk wel dat obesitas een traumatische ervaring is die 24/7 pijn doet en dat mensen met die pijn op een miraculeuze manier om kunnen gaan: pleasure beyond pain. Dat maakt gedragsverandering zo lastig.
Ik hoop dat het zo wat duidelijker is. Het is een gevoelig onderwerp. Ik blame the victim niet, ze zijn onschuldig.