Het is zo langzamerhand een geaccepteerd gegeven (sluitend bewezen of niet) dat een afdoende vitamine D-status het immuunsysteem versterkt en het verloop van Covid-19 gunstig kan beïnvloeden. De wenselijkheid van vitamine D-suppletie is inmiddels doorgedrongen tot de hoogste beleidsregionen. Het is dat we in dit land met een neoliberale regering gezegend zijn, of waren, anders was er wellicht allang een oekaze uitgevaardigd die het dagelijks slikken van vitamine D-preparaten verordonneerde.

Lichaamsfunctie
Dat genoeg vitamine D in het systeem een voorwaarde is voor een goede gezondheid, lijdt geen twijfel. Hoeveel een mens nodig heeft voor de lichaamsfuncties waarbij vitamine D een rol speelt (ongeveer tien procent van het totaal aantal functies) varieert sterk per individu. Er is een groot onduidelijk gebied tussen een minimale en een optimale hoeveelheid. Te weinig is niet goed, maar of meer dan genoeg beter is, is zeer de vraag. Baat het niet, het schaadt ook niet, want een vitamine D-overdosis komt hoogst zelden voor.

En dat geldt voor meer vitaminen en micronutriënten. Gewoon elke dag een pilletje, kost ook nog eens niets. Het lastige punt is dat het in het lichaam krijgen van voldoende vitamine D voor heel veel mensen wereldwijd problematisch is. Schattingen lopen uiteen, maar van alle wereldburgers zou weleens 70% vitamine D-deficiënt kunnen zijn.

Hoe kan dat? De mens is toch evolutionair zo goed aangepast? Wie gewoon gezond eet, krijgt alles binnen, is de algemene wijsheid. Zelf vitamine C aanmaken was niet meer nodig vanwege het ampele aanbod in het voedsel, dus die eigenschap zijn we ergens in de evolutie kwijtgeraakt. Vitamine D maken we zelf nog wel prima aan door blootstelling van de huid aan de zon. Maar kennelijk werkt dat niet goed genoeg meer.

Schattingen lopen uiteen, maar van alle wereldburgers zou weleens 70% vitamine D-deficiënt kunnen zijn
Columbus
De oorzaak? Eeuwen van migratie van mensen met een donkere huid. Dat is de uitkomst van een Deens onderzoek, oorspronkelijk uit 2017, opnieuw gepubliceerd in deze coronatijd in Oxford Economics Papers. Een grotere mate van pigmentatie van de huid gaat globaal gezien gepaard met een slechtere gezondheid, stellen de Denen.

Sinds de tijd van Columbus is de wereldbevolking op grote schaal in beweging. Vijfhonderd jaar geleden begonnen de wereldwijde migratiestromen, meestal van zuidelijke regionen naar het noorden. Groepen die in het zuiden veel zonlicht hadden, komen in het noorden te kort en maken daardoor te weinig vitamine D aan. “We zien dat het potentiële risico van een vitamine D-tekort als gevolg van migratie in het laatste halve millennium een robuuste voorspeller is van de huidige algemene gezondheidsindicatoren,” schrijven de onderzoekers.

Te weinig is niet goed, maar of meer dan genoeg beter is, is zeer de vraag. Baat het niet, het schaadt ook niet, want een vitamine D-overdosis komt hoogst zelden voor
Binnenzitters
Het is al lang bekend, en vertaald in gangbare gezondheidsadviezen, dat donkere mensen, evenals bejaarden, gesluierden en binnenzitters, niet genoeg vitamine D in de huid aanmaken omdat hun huid te weinig in de zon komt en/of het vermogen om vitamine D aan te maken niet voldoende (meer) heeft.

De donkere huid van migranten was afgesteld op een balans tussen de aanmaak van genoeg vitamine D en bescherming tegen te veel van de schadelijke ultraviolette straling, door de onderzoekers uitgesplitst in ‘voordeel’ en ‘kosten’ van zonlicht versus pigmentatie.

De huid van noorderlingen was in de loop van de honderdduizenden jaren evolutie lichter geworden, zodat er met minder zonlicht toch genoeg vitamine D gemaakt werd. Maar de plotse verandering van de dosis zonlicht door de trek naar het noorden was evolutionair gezien te abrupt en zo begonnen de kosten voor de gezondheid de voordelen te overtreffen.

Bibliotheek
Over de gevolgen voor de gezondheid van te weinig vitamine D is de spreekwoordelijke bibliotheek volgeschreven. De Deense onderzoekers constateren na bestudering van die bibliotheek een verband tussen een vitamine D-tekort en voortijdige sterfte, hart- en vaatziekten, diabetes type 2, hoge bloeddruk en sommige soorten kanker. Ze keken vervolgens aan de hand van gegevens van tienduizenden personen uit databases naar het verschil in zonintensiteit in het land van herkomst en in het nieuwe thuisland.

Daaruit haalden ze een factor, waarmee ze konden rekenen om de invloed van migratie op de vitamine D-productie te kunnen kwantificeren. Per regio en de daar heersende UV-sterkte van het zonlicht becijferen zij de invloed op de vitamine D-aanmaak, genoeg of te weinig, in relatie tot de gezondheid van de bevolking. Factoren die verder van invloed zijn: het gebruik van zonnebrand (verlaagt de aanmaak), vergrijzing van de bevolking (verhoogt de ziektekans en verlaagt de capaciteit van de aanmaak), genezing van huidkanker (vertekent het ziektebeeld) en het verblijf binnenshuis en verminderde activiteit buiten (te weinig blootstelling aan zonlicht).

Door Covid-19 is het onderwerp urgent, maar eigenlijk moesten we al 500 jaar naar het Kruidvat voor zo’n potje pilletjes
Consensus
De verschillen tussen sterke en zwakke pigmentatie zijn aanzienlijk, de waarschuwing voor een vitamine D-tekort aan donkere mensen is daarom zeker niet gratuit. Donkere Amerikanen hebben veel vaker een tekort dan ‘caucasian’ Amerikanen. Zo ook Ethiopische immigranten in Israël (waar de zon toch ook best schijnt) en Indiërs in het Verenigd Koninkrijk.

Datzelfde is ook waargenomen in Nederland voor Surinamers.

Of Covid-19 sterker gepigmenteerde patiënten eerder en zwaarder treft omdat zij minder vitamine D hebben, is niet bewezen, maar wordt wel verondersteld. De informatie van het Voedingscentrum over vitamine D geeft de huidige consensus over voeding en suppletie weer. Door Covid-19 is het onderwerp urgent, maar eigenlijk moesten we al 500 jaar naar het Kruidvat voor zo’n potje pilletjes.
Dit artikel afdrukken