Mann beschrijft oude productiesystemen en identificeert principes waarmee de belangrijkste problemen van de huidige landbouw aangepakt zouden kunnen worden: klimaatverandering, kunstmest en pesticiden.

Ik schreef eerder deze week een korte kritiek op Mann omdat hij vergat te rekenen aan de opbrengsten en een aantal storende agronomisch fouten maakte. Dat wil niet zeggen dat hij geen zinvolle zaken te melden had.

Mann vraagt aandacht voor het nut van rijke mengcultures van meerjarige zowel als eenjarige soorten, die de bodem zo goed en zo lang mogelijk bedekt laten. Erosie en waterverlies door verdamping worden zo binnen de perken gehouden, water en voedingsstoffen worden tot diep in de grond uit meerdere aardlagen opgenomen, stikstof en fosfaat komen beschikbaar dankzij rhizobia en mycorrhiza, en schadelijke organismen worden door nuttige in toom gehouden. Daarbij wordt veel koolstof vastgehouden.

Van onbeperkt en goedkoper …
De principes in kwestie zijn uit zicht geraakt door de noodzaak steeds meer mensen en vee te voeden door minder boeren. Mechanisatie vroeg om ordening, met kunstmest kwamen voedingsstoffen onbeperkt beschikbaar en pesticiden zorgden voor bescherming van gewas en vee. En dat maakte voedsel ook nog eens veel goedkoper.

… naar optimaal en geïntegreerd
Hoe zou de huidige landbouw er uit zien wanneer aan deze principes weer meer aandacht zou worden gegeven, de groeiende wereldbevolking toch gevoed kan worden en de klimaatsverandering binnen de perken wordt gehouden?

Dat valt in zeven nieuwe principes te beschrijven.

1. Voedsel wordt geproduceerd op de beste gronden met optimaal gebruik van kunstmest. "Optimaal" betekent in dit verband dat zo hoog mogelijke doses gebruikt worden bij vermijding van verminderde meeropbrengst. Zo worden kunstmestverliezen beperkt.1

2. Kunstmesttoepassing gebeurt in een context van geïntegreerd bodemvruchtbaarheid beheer: gewassen worden gevoed met voedingsstoffen, bodems worden verzorgd met compost en andere bodemverbeteraars.

3. Het overige land wordt zoveel mogelijk onder permanente natuurlijke goed beschermde vegetatie gehouden; liefst bos. Dat komt ook de biodiversiteit ten goede. "Hoe meer kunstmest, hoe meer natuur en olifanten".

4. De eiwitproductie voor menselijk gebruik wordt zoveel mogelijk plantaardig; veehouderij krijgt een beperkte en dienende rol.

5. Akkerbouw vindt plaats in de vorm van "intensieve agroforestry"; bomen op akkers dienen niet om kunstmestgebruik tot een minimum te beperken, maar om kunstmestgebruik te optimaliseren en de verliezen tot een minimum te beperken.

6. Daarbij worden de huidige roterende monoculturen vervangen door cultuur van diverse gewassen in banen van 1 m breed; machinale landbouw blijft mogelijk.

7. Om de seizoenen maximaal te benutten en de grond zo lang mogelijk bedekt te houden, wordt met om en om, van baan tot baan, met vroeg en laat afrijpende gewassen gewerkt. De rijen met laat afrijpende gewassen worden als mengcultuur ingezaaid: Tussen hoog opgroeiende gewassen als graan, worden kruipende gewassen als bonen gezaaid. Deze groeien uit over de banen na oogsten van de rijen waar vroeg afrijpende gewassen geteeld werden.

Noten
1"Agriculture durable: A la recherche d'une exploitation optimale des éléments nutritifs et de l'eau dans les systèmes agricoles et pastoraux des pays sahéliens." Breman, H. & S. van der Graaf, 1991. Info R3S. La lettre du R3S réseau de la CORAF et du CILSS No 3., 5-6.
2"Soil Fertility and Farmers’ Revenue: Keys to Desertification Control". Henk Breman, 2002. In: H. Shimizu, Ed., 2002. Integration and regional researches to combat desertification. Present state and future prospect. The 16th Global Environment Tsukuba. CGER/NIES, Tsukuba. P. 26 – 41).
"Fertilizer Use and the Environment in Africa: friends or foes?" Eric Smaling, Moctar Toure, 2Nico de Ridder, Nteranya Sanginga, Henk Breman, 2006. Background paper presented for the African Fertilizer Summit 9-13th June 2006, Abuja, Nigeria.
3 Breman, H., 2018. “Trees to avoid or trees to support the use of fertilizers on crops?”. Proceedings of the 4th European Agroforestry Conference Agroforestry as Sustainable Land Use. Published by the European Agroforestry Federation and the University of Santiago de
Compostela, Spain. p. 17 – 20.
4 "The struggle of the green against the yellow dragon. The Chinese approach to desertification control and its usefulness fort he Sahel". H. Breman, 1987. Centre for Agrobiological Research (CABO), Wageningen.
Dit artikel afdrukken