Wolffia
Veel voorkomende namen voor de soort zijn ‘Lemna’ en ‘duckweed’. Het heet ‘eendenkroos’ en ‘waterlinzen’ in het Nederlands. Het komt voor in elke gezonde sloot en is al eeuwen bekend en beschreven als groente en als medicijn. De NASA heeft er belangstelling voor getoond, het zou ideaal astronautenvoer zijn. De WUR bestudeert het in een langlopend project. Over het voortvarende werk van de WUR-groep rond hoofdonderzoeker Ingrid van der Meer verderop meer.
Israëlische onderzoekers publiceren nu in BMJ de resultaten van een groot gecontroleerd onderzoek naar de effecten op de hartgezondheid van een dieet met Mankai, de merknaam waaronder de eendenkroosvariant Wolffia globosa gekweekt wordt en buiten Europa in enkele landen in poedervorm te koop is.
Wolffia komt van oorsprong uit tropische gebieden. In de Noord-Thaise keuken is het een veelgebruikte groente. Eendenkroos is al lang bekend in de homeopathie en zou onder meer fistels aan de anus genezen. En ook het hart beschermen dus.
Hydroponisch
In het onderzoeksproject van de Ben Gurion universiteit uit Beer Sheva is gebruik gemaakt van een poeder, dat verkregen werd door droging van hydroponisch gekweekt Wolffia door de firma Hinoman. De merknaam Mankai is afgeleid van het Hebreeuws voor manna, het goddelijke voedselgeschenk.
Mankai is een opmerkelijk ingrediënt in de Dietary Intervention Randomised Controlled Trial – Polyphenols, Unprocessed (DIRECT-PLUS) van de Israëlische universiteit. DIRECT-PLUS is een randomized controlled trial waaraan 294 obese medewerkers van een geïsoleerd gelegen locatie van een atoomonderzoekcentrum meededen. Ze werden gerandomiseerd in drie groepen. Eén derde kreeg alleen leefstijladvies en gewoon eten, de tweede derde volgde een standaard mediterraan (MED)-dieet en de laatste een zogenaamd GreenMED-dieet. Dat bevatte groene thee, walnoten en een dagelijkse Mankai-shake.
Het zit vol eiwitten, met een goede verhouding van alle aminozuren die voor de mens belangrijk zijn. Planten kunnen alle tien zogenoemde essentiële aminozuren maken, maar niet altijd in die mooie verhouding als dit plantjeAminozuren
Die shake was de eiwitvervanger in de derde arm van het onderzoek. Een gewoon MED-dieet bevat weinig rood vlees, maar wel kip en vis. Mankai verving dat dierlijke deel van het MED-dieet vrijwel geheel. Eendenkroos dankt zijn faam namelijk aan het feit dat het als een van de weinige plantensoorten niveau’s van essentiële aminozuren bevat die vergelijkbaar zijn met die in dierlijke producten. Het drooggewicht kan tot 45% uit eiwitten bestaan. Daarnaast bevat het ijzer en vitaminen, waaronder B12. Dat is heel opmerkelijk, want plantaardige bronnen van ijzer en vitamine B12 zijn heel schaars, zoals elke veganist weet.
Deze RCT had als eindpunt de hartgezondheid van de deelnemers. De onderzoekshypothese voorzag een verbetering van alle markers van hartgezondheid na 6 maanden (het hele onderzoek duurde 18 maanden). Dat kwam ook uit de laboratoriumuitslagen van de bloedafnames van de deelnemers. Het GreenMED-dieet bleek daarbij effectiever dan het standaard MED-dieet. Dat werd vooral toegeschreven aan de grotere hoeveelheid polyfenolen in het geheel plantaardige dieet. Polyfenolen zijn antioxidanten en hebben een anti-inflammatoire werking, hetgeen remmend werkt op atherosclerose (aderverkalking).
Eerder onderzoek van de Israëlische wetenschappers toonde aan dat Mankai een regulerende werking heeft op de bloedsuikerspiegel. Dagelijks Mankai-gebruik verlaagt de glucosepieken, zagen zij. Dat is heel gunstig voor mensen met - of neigend naar - diabetes type 2. Onder medische researchers is het mediterrane dieet vooral geliefd vanwege de overvloed aan polyfenolen in de plantaardige producten. Maar ook blijkt Mankai een verlagend effect op het LDL-niveau te hebben. Dat wordt toegeschreven aan de fytosterolen, die ook in Mankai voorkomen. Verrijkt met walnoten (omega 3), groene thee en Mankai is het GreenMED-dieet een waarlijk superfood dieet.
Novel Food
Gevraagd naar de status van haar onderzoek, mailt Ingrid van der Meer, Manager Business Unit Bioscience WUR, dat zij in afwachting is van bericht uit Brussel. Het dossier dat is ingediend bij de Novel Food-afdeling van EFSA wacht op beoordeling. Van der Meer denkt over een maand of acht te horen te krijgen of de eendenkroosvarianten van haar groep aan de eisen van voedselveiligheid voldoen.
Dat zal dan de afronding zijn van vele jaren werk. Om een overtuigend Novel Food-dossier op te bouwen moest haar groep aantonen dat de waterlinzen goed verteerbaar zijn door de mens en geen toxische stoffen of allergenen bevatten. Maar ook bijvoorbeeld moest duidelijk gemaakt worden hoe de eiwitten als aminozuren in het bloed komen.
Na de goedkeuring kunnen de twee soorten die Van der Meer gebruikt, Lemna minor en Lemna gibba (die eiwitrijker zijn dan Wolffia globosa) commercieel geproduceerd gaan worden. Daarvoor is een simpele en hygiënische teelttechniek ontwikkeld, waar de EFSA ook over oordeelt.
De plantjes worden na de oogst niet gedroogd en vermalen tot poeder, om te verwerken in shakes of in een medicinale toepassing. Ze worden heel gegeten, vers of diepgevroren, als duurzame, eiwitvervanger.
Van der Meer ziet een glanzende toekomst weggelegd voor eendenkroos als voedsel, ook omdat het gemakkelijk te kweken is, zeer snel groeit en per hectare tot zes keer meer eiwitten oplevert dan sojaToekomst
In een instructiefilm (zie ook hieronder) legt Van der Meer uit wat de voordelen zijn van eendenkroos als voedsel, voor mens en milieu. Het zit vol eiwitten, met een goede verhouding van alle aminozuren die voor de mens belangrijk zijn. Planten kunnen alle tien zogenoemde essentiële aminozuren maken, maar niet altijd in die mooie verhouding als dit plantje.
Verder bevat het de genoemde polyfenolen en vitaminen. Van der Meer zegt dat de vitamine B12 in eendenkroosproducten niet door de plant zelf wordt aangemaakt, maar door bacteriën die op de plantjes zitten. Planten kunnen geen vitamine B12 maken.
Van der Meer ziet een glanzende toekomst weggelegd voor eendenkroos als voedsel, ook omdat het gemakkelijk te kweken is, zeer snel groeit en per hectare tot zes keer meer eiwitten oplevert dan soja. De teelt onder gecontroleerde omstandigheden vergt weinig oppervlakte, weinig energie en weinig water, stukken minder dan de teelt van soja bijvoorbeeld. Er hoeven geen bossen gekapt te worden voor landbouwgrond en het oogsten gaat vrijwel continu. Een machine daarvoor had de WUR in 2008 al klaar.
Chef-koks
Van der Meer zegt in het filmpje herhaaldelijk hoe lekker eendenkroos is. Ze werkt met chef-koks aan de ontwikkeling van de toepassing in de keuken. Het kan als groente bereid worden, zoals spinazie, maar ook als grondstof dienen voor vegaburgers. De smaak is vrij neutraal, dus een beetje kok kan er alle kanten mee uit.
Bij de EFSA lopen momenteel nog twee aanvragen van producenten van novel eendenkroosproducten, van een Amerikaans en van een Nederlands bedrijf. Bij dat laatste dossier is de WUR ook betrokken geweest. Dit gaat wel om de extractie van een eiwitrijk poeder dat in de voedingsmiddelenindustrie dierlijk eiwit kan vervangen. Andere Nederlandse telers hebben ook al belangstelling voor eendenkroos. Het wachten is op de EFSA-goedkeuring voor de Europese markt.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
ps de lekkerste chocopasta!
Maal 1 dag gewelde rauwe cashewnoten, met amandelen en wat havermout fijn in de keukenmachine. Maar daar vegan melk van (door een doek... zoek de recepten op internet).... eventueel aan t zuren om er yoghurt van te maken. Meng de resterende wrongel met cacaopoeder, ruim dadels als zoeting en smaak, eventueel wat kaneel en vanille... en n beetje goede olie voor de smeerbaarheid.. (eventueel wat boekweithoning... maar dat mag geloof ik niet van de vegans). Even aan de kook brengen. Opnieuw malen met staafmixer.
De enige beste chocopasta (eigen recept ;) - pure gezondheid!!!!!
Toch liever gans Henric ;).. al ben ik een liefhebber van (goede) Pekingeend (scherp van je)
Eendenkroos als vervanging van vlees.... wil het eerder als een groente zien....maar wie weet? (gehakt met wier en algen, bepaalde bonen/ noten. edelgistvlokken en kruiden e.a. .... ik kan al een heerlijke schnitzel voor me zien... vega(n) kan super zijn! er zijn ook gespecialiseerde topkoks op dit gebied met perfecte recepten). Al ben ik vleesliefhebber kan ik dat (voor een groot deel) laten bij lekkere alternatieven. Maar niet als me tijdenlang gefermenteerd hert wordt aangeboden in een restaurant. Of houtskool gegrilde T Bone steak. Uit eten is voor mij bij voorkeur vlees(vis) eten ;). Of misschien Indiase (Thaise) vega curry... die kan ook zo geweldig zijn. Maar er zijn (steeds meer) koks hier ten lande die je kunnen verrassen met creatieve vega gerechten.
Eendenkroos is prima te eten als er een eend omheen zit.
#12: eendenkroos is misschien discutabel (al is kleinschaliger gebruik zeer wel mogelijk - een discussie apart... maar wieren (algen) is toch echt een ander verhaal. En lekker?: die langstlevende Japanners hebben bewezen dat dit kan (en sushi met wier is intussen immens populair in ons land).
We kunnen onze blik niet afwenden van de zee.... als benodigde nutriëntenbron. Ook het terugwinnen van al die mineralen die uitspoelen.... en CO2 meer in een kringloop te houden.
#15 De elektrische auto is ruim honderd jaar oud. Soms moet je een lange adem hebben.