3 min
Nederland staat voor een gezondheidsuitdaging. We moeten gezonder gaan eten. Is dat onze eigen verantwoordelijkheid of hebben we hulp nodig? Moet het ineens helemaal anders of mag het ook geleidelijk?
In de aanloop naar de Gezonde Innovatie Awards - een complimentenprijs voor producten en initiatieven die bijdragen aan een gezonder eetpatroon - ontdekte ik verschillende perspectieven, die elkaar in een houdgreep houden.
Terug naar vroeger
Highly processed foods werken niet mee om de taille in toom te houden, liet de vooraanstaande voedingsonderzoeker Kevin Hall overtuigend zien. Ondanks dat bewerking eten langer houdbaar en veiliger maakt, laat zijn onderzoek het verlangen naar eten-van-vroeger een logische lijken.
Maar we leven inmiddels in een andere wereld. Eentje waar “14-jarigen in de pauze naar de supermarkt gaan, soms wel 3 keer per dag”, zegt Coosje Dijkstra (VU en vakjury van de Gezonde Innovatie Awards). Daar kiezen ze zeker geen appels, maar frikandellenbroodjes en Redbull, vertelt retailondernemer Tijn Leusink (vakjury). “We proberen middelbare scholieren te sturen naar gezond, maar de meerderheid gaat voor ongezond.” Stoppen met ongezond heeft geen zin, want dan gaan scholieren naar de cafetaria 50 meter verderop. “Dat is het probleem verplaatsen. We houden elkaar in de tang.”
Of je gaat all out voor gezondheid of helemaal niet - daartussen lijkt niets te zitten. Op Instagram, TikTok, Facebook en in magazines zie je afgetrainde lichamen en gezonde eetpatronen. Vaak met nieuwerwets eten als quinoa en smoothiebowls. Als je niet 100% gezond doet, ben je af en kan je net zo goed iedere dag languit op de bank chips eten.
Het is wit of zwart, weinig ertussenin. Voor sommigen – een kleine groep, denk ik – werkt dit. Het lijkt me weinig motiverend voor iemand die stapje voor stapje richting gezonder wil gaan. De Eetwissel van het Voedingscentrum past goed bij die laatste groep. We zouden best wat milder kunnen zijn en iedere stap richting gezonder kunnen vieren.
Verantwoordelijkheid
Zijn mensen bij wie het niet lukt gezonder te eten, luie mensen of maakt de omgeving het hen te moeilijk? Kun je van mensen verlangen dat ze alle moeite doen om gezond te leven of mag dat ook lastig heten als je al genoeg sores aan je hoofd hebt en de omgeving je de hele dag verleidt tot het eten van ‘lekkers’? Er zijn nog altijd bergen mensen die vinden dat iedereen zelf verantwoordelijk is voor wat hij/zij in zijn mond stopt. Tot op zekere hoogte is dat ook zo.
Sociale wetenschappers zien dat anders: de omgeving bepaalt wat je eet. Aristoteles zag samen eten als één van de hoekstenen van de samenleving waarmee mensen elkaar een goed leven bezorgen. Tussen dat doel en de dikmakende omgeving zit een flinke kloof waarin de obesitasepidemie zich heeft genesteld. Het blijkt moeilijk om in de wirwar van verleidingen, verpakkingen en adviezen van dieetgoeroes goede eetkeuzes te maken. Zoals huisarts Janneke Stolker (vakjury) zei: “Ik zie in mijn praktijk dat mensen hun best doen gezonder te eten. Ze denken dat ze goed bezig zijn, terwijl dat in werkelijkheid niet zo is.” Dan zijn hulp en sturing toch geen overbodige luxe?
Wie zijn de good guys en wie de bad ones? Zitten de industrie en retail per definitie aan de verkeerde kant van de streep, en ngo’s en de overheid aan de goede? Producenten en supermarkten worden gezien als de kwaaie pieren die ons alleen maar verleiden om ongezond en veel te eten.
Supermarkten zijn nou juist de motor achter de invoering van de Nutri-Score, die het publiek minder zout, suiker of vet laat binnenkrijgen. Maar dat heet dan weer commercieel, want volgens de preciezen in de voedingsleer zouden ze alleen nog maar `Schijf van Vijf’-producten moeten verkopen. Als ze dat doen, zou het publiek gek opkijken.
Onderwijl houden de preciezen van de Schijf van Vijf de rekkelijken van de Nutri-Score elkaar al ruim een jaar in een soort houdgreep. Het logo is nog steeds niet officieel toegelaten, terwijl Nederland ook niet vanzelf gezonder is gaan eten. Jammer, want sinds Covid-19 weten we nog beter dat een dikke bevolking zwaar drukt op de beschikbare middelen voor medische zorg.
Dit artikel verscheen ook in de Gezonde Innovatie-special van FoodPersonality.
Dit artikel afdrukken
Terug naar vroeger
Highly processed foods werken niet mee om de taille in toom te houden, liet de vooraanstaande voedingsonderzoeker Kevin Hall overtuigend zien. Ondanks dat bewerking eten langer houdbaar en veiliger maakt, laat zijn onderzoek het verlangen naar eten-van-vroeger een logische lijken.
Maar we leven inmiddels in een andere wereld. Eentje waar “14-jarigen in de pauze naar de supermarkt gaan, soms wel 3 keer per dag”, zegt Coosje Dijkstra (VU en vakjury van de Gezonde Innovatie Awards). Daar kiezen ze zeker geen appels, maar frikandellenbroodjes en Redbull, vertelt retailondernemer Tijn Leusink (vakjury). “We proberen middelbare scholieren te sturen naar gezond, maar de meerderheid gaat voor ongezond.” Stoppen met ongezond heeft geen zin, want dan gaan scholieren naar de cafetaria 50 meter verderop. “Dat is het probleem verplaatsen. We houden elkaar in de tang.”
Als je niet 100% gezond doet, ben je af en kan je net zo goed iedere dag languit op de bank chips etenFit Girls & Boys
Of je gaat all out voor gezondheid of helemaal niet - daartussen lijkt niets te zitten. Op Instagram, TikTok, Facebook en in magazines zie je afgetrainde lichamen en gezonde eetpatronen. Vaak met nieuwerwets eten als quinoa en smoothiebowls. Als je niet 100% gezond doet, ben je af en kan je net zo goed iedere dag languit op de bank chips eten.
Het is wit of zwart, weinig ertussenin. Voor sommigen – een kleine groep, denk ik – werkt dit. Het lijkt me weinig motiverend voor iemand die stapje voor stapje richting gezonder wil gaan. De Eetwissel van het Voedingscentrum past goed bij die laatste groep. We zouden best wat milder kunnen zijn en iedere stap richting gezonder kunnen vieren.
Verantwoordelijkheid
Zijn mensen bij wie het niet lukt gezonder te eten, luie mensen of maakt de omgeving het hen te moeilijk? Kun je van mensen verlangen dat ze alle moeite doen om gezond te leven of mag dat ook lastig heten als je al genoeg sores aan je hoofd hebt en de omgeving je de hele dag verleidt tot het eten van ‘lekkers’? Er zijn nog altijd bergen mensen die vinden dat iedereen zelf verantwoordelijk is voor wat hij/zij in zijn mond stopt. Tot op zekere hoogte is dat ook zo.
Sociale wetenschappers zien dat anders: de omgeving bepaalt wat je eet. Aristoteles zag samen eten als één van de hoekstenen van de samenleving waarmee mensen elkaar een goed leven bezorgen. Tussen dat doel en de dikmakende omgeving zit een flinke kloof waarin de obesitasepidemie zich heeft genesteld. Het blijkt moeilijk om in de wirwar van verleidingen, verpakkingen en adviezen van dieetgoeroes goede eetkeuzes te maken. Zoals huisarts Janneke Stolker (vakjury) zei: “Ik zie in mijn praktijk dat mensen hun best doen gezonder te eten. Ze denken dat ze goed bezig zijn, terwijl dat in werkelijkheid niet zo is.” Dan zijn hulp en sturing toch geen overbodige luxe?
Tussen dat doel en de dikmakende omgeving zit een flinke kloof waarin de obesitasepidemie zich heeft genesteldDe kwaaie pieren
Wie zijn de good guys en wie de bad ones? Zitten de industrie en retail per definitie aan de verkeerde kant van de streep, en ngo’s en de overheid aan de goede? Producenten en supermarkten worden gezien als de kwaaie pieren die ons alleen maar verleiden om ongezond en veel te eten.
Supermarkten zijn nou juist de motor achter de invoering van de Nutri-Score, die het publiek minder zout, suiker of vet laat binnenkrijgen. Maar dat heet dan weer commercieel, want volgens de preciezen in de voedingsleer zouden ze alleen nog maar `Schijf van Vijf’-producten moeten verkopen. Als ze dat doen, zou het publiek gek opkijken.
Onderwijl houden de preciezen van de Schijf van Vijf de rekkelijken van de Nutri-Score elkaar al ruim een jaar in een soort houdgreep. Het logo is nog steeds niet officieel toegelaten, terwijl Nederland ook niet vanzelf gezonder is gaan eten. Jammer, want sinds Covid-19 weten we nog beter dat een dikke bevolking zwaar drukt op de beschikbare middelen voor medische zorg.
Breng je stem uit
Foodlog en FoodPersonality vinden het belangrijk dat mensen gezond(er) eten en leven. Om dat aan te moedigen, reiken beide organisaties gezamenlijk de Gezonde Innovatie Awards uit, voor het eerst dit jaar. Het is een complimentenprijs voor producten en initiatieven die bijdragen aan een gezonder eetpatroon.
Wil je zelf stemmen op jouw favorieten? Ga naar de stemwebsite en maak kans op mooie prijzen.
Foodlog en FoodPersonality vinden het belangrijk dat mensen gezond(er) eten en leven. Om dat aan te moedigen, reiken beide organisaties gezamenlijk de Gezonde Innovatie Awards uit, voor het eerst dit jaar. Het is een complimentenprijs voor producten en initiatieven die bijdragen aan een gezonder eetpatroon.
Wil je zelf stemmen op jouw favorieten? Ga naar de stemwebsite en maak kans op mooie prijzen.
Dit artikel verscheen ook in de Gezonde Innovatie-special van FoodPersonality.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Als hier wel een discussie opbloeit over het hoe en wat en waarom lijkt het me belangrijk, tenminste als we ergens willen komen, dat de definitie van gezond voedsel eerst eens geformuleerd wordt en we het daar over eens zijn.
Anders denk ik dat het een oeverloze discussie wordt.
Zijn er meerderen hier die er zo over denken en is de discussie daarom nog niet aangevangen?
Arnold, we dagen je graag uit: geef eens een definitie.
Dat is het probleem dat ik al 4 jaar tegen kom ook bij partijen die gezond voedsel vaak in de mond nemen, als ik dat vraag.
En ik vraag hier ook de definitie te horen om de discussie te kunnen inschatten.
Velen hebben een mening over ook gezond voedsel, ik wil weten op basis van wat.
Ik heb een definitie en een duidelijke mening o.a. ook van daaruit. Ik heb de vraag gesteld doe je best eens of doen anderen ook hun best eens gaan we dan verder kijken, om zaken zuiver te houden.
En dan kunnen we inhoudelijk, wellicht, op de zaak ingaan.
Arnold, ik vroeg je om jouw definitie. Jij schijnt er eentje te hebben. Als dat de goede is, is het crimineel om die niet te delen.
Hopelijk houdt jouw definitie rekening met de bekende wijsheid dat gezond voedsel (producten) een verkeerd begrip is omdat alleen voeding (ons menu als geheel) gezond kan zijn. Af en toe iets 'ongezonds' is dus juist normaal. We eten bijvoorbeeld van nature gif. Planten barsten ervan, zoals Tedje van Asseldonk hier recent enkele malen aantoonde.
Iemand als Jaap Seidell definieert gezonde voeding begrijpelijk en uitgebreid met nog wat leefstijlelementen: eet gevarieerd, niet te veel en weinig bewerkt; beweeg, slaap voldoende en vermijd stress.
Je zou die definitie nog kunnen uitbreiden met: en vermijd omgevingen met veel luchtverontreiniging (fijnstof). Dat kost nl. flink wat gezonde levensjaren en vroegere dood.
Ben heel benieuwd naar jouw definitie en indicatie van het extra aantal levens- en ziektevrije jaren die oplevert als een eter zich eraan houdt!
Vraag nog: wat is er 4 jaar geleden gebeurd?
Dick dat zijn zware woorden "Als dat de goede is, is het crimineel om die niet te delen."
Is het niet crimineel als partijen willens en wetens, en als dat niet zo is mogen ze wat mij betreft zich niet met voedsel productie/ verwerking bezig houden, voedsel op de markt brengen die per definitie niets bijdragen aan onze gezondheid en vaak zelfs die schaden.
Waarom hoor ik die kritiek hier niet op dit platvorm van mensen die zich voordoen als met enige kennis van zaken?
Inhoudelijke reactie volgt vraagt enige zorgvuldigheid.