Een mooi verhaal van Tedje van Asseldonk waarin met veel kennis zaken de Europese regelgeving ten aanzien van de uit planten afkomstige hydroxyanthraceenderivaten (HAD’s) die worden gebruikt als laxantia kritisch tegen het licht wordt gehouden. Deze stoffen zitten onder andere in rabarber en senna.

Ik moest direct denken aan mijn eigen experimenten in mijn moestuin. De eerste keer dat ik biologische bestrijding wilde inzetten om de zwarte bonenluis op de tuinbonen te vernietigen maakte ik een extract van rabarberblad en goot dat enigszins verdund over de tuinbonenplanten. Inderdaad verdween de zwarte luis maar even later was helaas ook de gehele tuinbonenoogst vernietigd. Een harde les voor wat deze toxicoloog eigenlijk al wist: de dosering was te hoog en zelfs de bonenplant werd door de toxische stoffen, zeer waarschijnlijk de anthrachinonen uit de rabarber, aangetast.

Uit eigen onderzoek mag ik ook over de toxiciteit van anthrachinonen rapporteren. Het anthrachinonderivaat doxorubicine hebben we uitgebreid bestudeerd. Doxorubicine is nog altijd een veel gebruikt cytostaticum. De stof heeft echter veel bijwerkingen waaronder schade op het hart en opvallend genoeg kan het anti-tumor middel ook tumorvorming veroorzaken. Met andere woorden, het is een carcinogene stof. Dit kan zich bijvoorbeeld voordoen als de stof niet goed in de bloedbaan wordt geïnfundeerd. We begrijpen de moleculaire processen die hier debet aan zijn, goed. Tot zover zal eenieder het over de potentieel schadelijke werking het eens zijn.

Moeten we nu gaan discussiëren over de maximaal toelaatbare dosering en over het feit dat de laxantia van plantaardige oorsprong al zo lang worden toegepast en over de Europese trend het voorzorgprincipe tot in het extreme te willen doorvoeren in regelgeving? Helaas, leven is ook risico’s nemen. Wat is de discussie precies? We willen obstipatie voorkomen of behandelen.
De adviezen hiertoe zijn: 1) genoeg vezels eten. Vezels houden vocht vast en prikkelen de darm. Er zijn verschillende door EFSA goedgekeurde claims zoals voor inuline uit cichorei (dagelijks 12 g), of gedroogde pruimen (dagelijks 100 g). 2) genoeg drinken zodat de defecatie niet te droog is. 3) genoeg bewegen. 4) Negeer de aandrang om te poepen niet maar ga naar de WC.

Medicamenteuze behandeling (zie het Farmacotherapeutisch Kompas) begint met een osmotisch werkend laxans, macrogol (met of zonder elektrolyten) een stof die water vasthoudt in de darmen. Bij te weinig effect wordt een contactlaxans voorgeschreven zoals bisacodyl of het anthrachinonderivaat bevattende senna of sennosiden A+B. Dat zijn stuk voor stuk goedgekeurde zelfzorgmiddelen. Een gerapporteerde ernstige bijwerking van chronisch gebruik van senna is beschadiging van de plexus myentericus, hetgeen kan leiden tot blijvende stoornissen in de peristaltiek.

Mijn advies moge duidelijk zijn: er zijn genoeg uiterst veilige mogelijkheden om obstipatie te voorkomen of te behandelen. De HAD’s staan daarbij onderaan de lijst!
Dit artikel afdrukken