In het eerste deel van mijn tweeluik beschreef ik hoe experts olijfoliën beoordelen. Maar wat heb je daar als consument aan? Kun je zelf ook de verschillen herkennen en hoe werkt het testen van olijfoliën nu eigenlijk?

Wees gerust: het herkennen van een goede olijfolie is geen rocket-science. Natuurlijk, de een ruikt het beter en sneller dan de ander, maar het is vrij eenvoudig vast te stellen. Daarnaast is het goed lezen van het etiket belangrijk. Hieronder geef ik een aantal tips.

Zelfs onder de extra vierge-olijfoliën (de hoogste kwaliteitsnorm) tref je mindere. Uitmuntende olie kenmerkt zich door de juiste mate van fruitigheid, bitterheid en scherpte
Waar kun je als consument op af gaan om te weten wat een goede olijfolie is en wat niet? Op basis van het krantenartikel uit het AD kan de consument wellicht een idee krijgen, maar dit is verre van compleet. Zelfs onder de extra vierge-olijfoliën (de hoogste kwaliteitsnorm) tref je mindere. Uitmuntende olie kenmerkt zich door de juiste mate van fruitigheid, bitterheid en scherpte. Een wereld gaat voor je open als je verschillende top-olijfoliën proeft; van het gevoel dat je door het Toscaanse landschap rijdt in een 2CV met open dak, tot de enorme rijkdom van een heerlijk diner met Griekse vrienden op Kreta.

Supermarktolijfoliën
Supermarktolijfoliën halen dat niveau niet. Zeker de ‘grote jongens’ onder de olijfolieproducenten zullen altijd naar een identieke smaak toewerken. Elk jaar weer, om de consument een constant product aan te bieden. Dat is helemaal niet zo vanzelfsprekend, want olijfolie is een natuurproduct en smaakt daarom (zeker bij de kleinere producenten) elk jaar anders. Het kan zelfs zo zijn dat het ene jaar de gradatie extra vierge is en het jaar daarop vierge. Grote producenten willen ‘altijd’ een extra vierge hebben en dan ontkom je niet aan het blenden (mengen) van olijfolie.

Dat kan op verschillende manieren: met olijfolie uit verschillende landen of van verschillende jaren (of een combinatie van beiden). Overigens mag zo'n geblende olie nog altijd extra vierge heten, zolang hij maar voldoet aan de wettelijke eisen.

De vraag blijft uiteindelijk, wat kan de consument zelf doen? Het antwoord is:
  1. lees het etiket, en

  2. proeven, proeven en nog eens proeven.

Inspecteer het label
Het etiket onthult veel over de kwaliteit van olijfolie. Kijk bijvoorbeeld naar de oogstdatum van de olijven. Olijven hebben veel overeenkomsten met druiven (land van herkomst, bodem, weersomstandigheden et cetera). Er is echter één factor die volstrekt tegengesteld is: tijd. Naarmate de tijd verstrijkt, kan goede wijn beter worden; olijfolie wordt slechter en moet je vooral jeugdig gebruiken. Oude olie wordt uiteindelijk zo slecht dat de olie ranzig wordt, omdat hij oxideert en zijn ‘extra maagdelijkheid’ verliest.

olijfolie is een natuurproduct en smaakt daarom (zeker bij de kleinere producenten) elk jaar anders
Met andere woorden: er is geen enkele reden om een olijfolie te kopen die ouder is dan 1 jaar. Let wel, het gaat daarbij om de oogstdatum, niet de afvuldatum. Deze data worden nog wel eens door elkaar gebruikt. Overigens is het zeker niet zo dat de olijfolie na 1 jaar niet meer goed is. Hij is waarschijnlijk wel afgenomen in kwaliteit.

Kijk vervolgens of op het etiket 'PDO' (Protected Designation of Origin, beschermde oorsprongsbenaming) of 'PGI' (Protected Geographical Indication, beschermde geografische aanduiding) vermeld staat. Dit zijn de kwaliteitslabels van de Europese Unie die garanderen dat de olijfoliën volgens strenge richtlijnen uit de desbetreffende gebieden gemaakt zijn.

Laat je ten slotte niet verleiden door woorden zoals ‘puur’, ‘ambachtelijk’, ‘rechtstreeks van de boer’, ‘premium’ en dergelijke. Bij olijfolie is de beste kwaliteitsbenaming extra vierge; dat moet dan ook op het etiket staan. Je kunt nog in de war gebracht worden doordat op sommige etiketten ‘gemengd met extra vierge olijfolie’ of iets dergelijks staat. Trap er niet in. Het gaat zo goed als zeker om geraffineerde olijfolie. Niets mis mee als je wilt frituren, maar gebruik zulke olie niet voor voor salades of groenten!

Ruiken en proeven
De allerbelangrijkste (en eenvoudigste) tip voor het beoordelen van olijfolie: Ruik en proef! Een goede olijfolie ruikt fris en vers. Kwestie van oefenen en vergelijken. Ga bewust proeven van andere merken dan die je gewend bent. Je zult ontdekken dat er letterlijk een wereld van verschil bestaat tussen de ene en andere olijfolie. Zelfs bij olijfoliën uit de supermarkt.

De 3 grootste vijanden van olijfolie zijn licht, lucht en warmte
Tips: let op wat je koopt
Wees bewust van wat je koopt. Een extra vierge-olijfolie uit de supermarkt van gemiddeld onder de €10,- (per liter) betekent per definitie opletten. Dat verschilt uiteraard per oogstjaar en per gebied.

Koop daarnaast al naar gelang je behoefte. Als je weinig olijfolie gebruikt, koop dan kleine flessen. Sommige mensen nemen enthousiast een 5-literblik mee uit een vakantieland en doen daar een heel jaar mee. Niet doen. Elke keer gaat het blik open en komt er lucht bij: de olijfolie gaat oxideren. Omschenken in kleine flessen dan maar? Dat kan, maar vul ze dan helemaal tot aan de rand toe en maak de fles, eenmaal aangebroken, snel op.

Als je kiest voor overschenken, gebruik dan donkere flessen. En koop alleen olijfolie in donkere flessen. De 3 grootste vijanden van olijfolie zijn namelijk licht, lucht en warmte. Met een donkere fles bescherm je de olie in ieder geval beter tegen licht en warmte. In de koelkast zetten hoeft niet, maar houd de fles wel uit de buurt van warmtebronnen.

Olijfolie proeven is geen rocket science ook al wil een aantal experts je dat graag laten geloven. Het is daarentegen gewoon een kwestie van bewust bezig zijn met geur en smaak. Bij mij is het inmiddels zo dat als ik naar een olijfoliecoöperatie rijd, ik al op een kilometer afstand kan ruiken of de olijfolie slecht is. De ranzigheid komt je dan tegemoet.

Gregor Christiaans is gecertificeerd olijfolieproever, auteur van het boek ‘Lekker vet - alles over olijfolie’ en host van de podcast ‘Lekker vet’ over het mediterranean diet en olijfolie. Hij geeft ook workshops over het proeven van olijfolie. In het eerste deel van dit tweeluik vertelt Gregor hoe olijfoliën in 2 fases worden beoordeeld door experts en waarom fraude op de loer ligt.
Dit artikel afdrukken