Het aantal dementiepatiënten zal de komende tijd fors blijven toenemen. Dat is het gevolg van de vergrijzing van de wereldbevolking en het ontbreken van een werkzaam geneesmiddel. In Nederland is dementie de snelst groeiende doodsoorzaak.

De individuele kans op alzheimer en vasculaire dementie, de twee belangrijkste hersenziekten, blijkt in de afgelopen kwart eeuw juist flink te zijn afgenomen, althans in Europa en de Verenigde Staten. Dat houdt waarschijnlijk in dat de stijging van het aantal dementiepatiënten de komende decennia minder sterk zal zijn. Dementie is te voorkomen en te vertragen door gezonder te leven.

De daling van het risico op het krijgen van dementie of het succesvol uitstellen tot een hogere leeftijd is vermoedelijk een bijeffect van de verbeterde behandelingen van hoge bloeddruk en cholesterol eerder in het leven en van stoppen met roken
Erasmus MC
Dat blijkt uit een internationale studie, waarin 7 grote onderzoekscohorten uit 6 landen zijn geanalyseerd op het vóorkomen van dementia in de bevolking. De studie, met als hoofdauteur de epidemioloog Frank Wolters van het Erasmus MC in Rotterdam, verscheen in het vakblad Neurology. Het is een gezamenlijke onderneming van Erasmus MC en een studiegroep van de Harvard School of Public Health onder leiding van de Nederlandse viroloog en epidemioloog Jaap Goudsmit.

Vorig jaar kwamen al voorlopige cijfers van het onderzoek naar buiten. Die zeiden ondermeer dat in de afgelopen dertig jaar het aantal dementiepatiënten elk decennium met 15% afnam. In het definitieve rapport is dat 13%.

De daling van het risico op het krijgen van dementie of het succesvol uitstellen tot een hogere leeftijd is vermoedelijk een bijeffect van de verbeterde behandelingen van hoge bloeddruk en cholesterol eerder in het leven en van stoppen met roken.

Significant
Het onderzoek en berichtgeving erover (The New York Times: ‘Dementia on the Retreat in the U.S. and Europe’) kunnen de indruk wekken dat dementie als volksziekte op zijn retour is. Het tegendeel is echter het geval. De absolute aantallen ouderen met dementie nemen toe, ook in Nederland en andere westerse landen. De geconstateerde verkleining van het risico is weliswaar significant, maar gebaseerd op cijfers uit het verleden en alleen waargenomen in rijke landen.

In de landen op de wereld met lage gemiddelde inkomens stijgt het vóorkomen van dementie gelijk op met het aantal ouderen, zoals dat zichtbaar is in de oplopende gemiddelde leeftijd van de bevolking. De druk die dat legt op de vaak toch al niet goed toegeruste ouderenzorg is groot. Dementie is (na ouderdom) volgens gegevens van Alzheimer Nederland ook de snelst groeiende doodsoorzaak in Nederland, gevolgd door hart-en vaatziekten en kanker. Wereldwijd zijn hart- en vaatziekten nog altijd de dodelijkste kwalen.

Het onderzoek en berichtgeving erover kunnen de indruk wekken dat dementie als volksziekte op zijn retour is. Het tegendeel is echter het geval
Meer onderzoek
Zeventig procent van de dementerenden lijdt aan de ziekte van Alzheimer. Een medicijn dat alzheimer geneest is er niet, wel worden met een viertal verschillende medicijnen bij een deel van de patiënten de gevolgen van de ziekte verlicht. Alzheimer is een multifactoriële, deels genetische, niet-besmettelijke en onomkeerbare aandoening, waarvan de precieze etiologie, het ontstaan, nog onbekend is.

Geregeld is er teleurstellend nieuws uit het alzheimeronderzoek te melden, als er weer een veelbelovend medicijn faalt in de testfase. Maar onderzoekers blijven hoopvol. De Nederlandse alzheimeronderzoeker Niels Prins pleitte vorig jaar op Foodlog voor meer onderzoek: “Met elk onderzoek komen we een stap dichter bij de oplossing.”

Middelbare leeftijd
Met een ingrijpende verbetering van de leefstijl gedurende de middelbare leeftijd (afvallen, gezonder eten, meer bewegen, niet roken en weinig alcohol drinken) zou zelfs een reductie van het aantal nieuwe patiënten met 40% te behalen zijn. Dat is de conclusie van een statistisch onderzoek in opdracht van The Lancet, dat in juli verscheen.

Met dat goede nieuws kwam ook slecht nieuws over het ontstaan van dementie. Aan de 9 bekende factoren die alzheimer veroorzaken zijn er 3 toegevoegd: overmatig drankgebruik, hersenletsel en blootstelling aan vervuilde lucht. Deze 12 factoren zijn beïnvloedbaar en door ermee rekening te houden gedurende het leven (vooral tijdens de middelbare leeftijd) verkleint de kans op dementie. Tot die 12 worden ook diabetes, hoge bloeddruk, obesitas, verminderd gehoor en depressie gerekend. Ook voortijdig schoolverlaten (gebrekkig onderwijs) en weinig goede sociale contacten tellen mee.

Mensen met dementie hebben volgens de auteurs ook naar verhouding een ernstiger verloop van Covid-19, zeggen de Britse onderzoekers in The Lancet.
Dit artikel afdrukken