Pfas (per- and polyfluorinated substances) is de verzamelnaam voor een groep van zo'n 6.000 verschillende kunstmatige industriële stoffen. Ze worden onder meer gebruikt om materiaal water- of vetafstotend te maken. Bekende pfas-stoffen zijn Alle chemicaliën kenmerken zich door tenminste één koolstof-fluor-verbinding, die zó sterk is pfas niet afbreken en zich ophopen, in de natuur én in ons lichaam.

Bouw tot stilstand
Naar veel stoffen binnen de groep is nog geen onderzoek gedaan, maar waar dat wel het geval is, blijken ze risicovol voor gezondheid en natuur. Dat was de aanleiding voor Van Veldhoven vorig jaar een 'voorlopig handelingskader' in te stellen, om de verplaatsing van vervuilde grond te beperken. Toen vervolgens bleek dat pfas vrijwel overal in de bodem zit, kwamen bouwwerkzaamheden in Nederland zo goed als stil te liggen. Met als gevolg dat, na de boeren, ook de bouwers naar het Malieveld trokken.

Inmiddels blijkt uit nieuw onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en Deltares dat het verantwoord is van een hogere achtergrondwaarde uit te gaan (1,4 µg/kg in plaats van 0,8), bagger en grond gelijk te behandelen en het maximum voor het toepassen van bagger en grond in diepe plassen te verruimen. "Daardoor kunnen grondverzet- en baggerbedrijven gemakkelijker hun werk doen," schrijft Van Veldhoven. Bouwend Nederland is 'verheugd' met de nieuwe regels, schrijft De Telegraaf.

Hoe langer we doorgaan met het onnodig gebruik van pfas, hoe waarschijnlijker het is dat de totale toekomstige pfas-schade aan onze wereld de schade die het coronavirus veroorzaakt zal evenaren of zelfs overtreffen
'Vermijden'
Maar volgens een internationaal team van 16 wetenschappers moeten we helemaal van de pfas af. Zij stellen voor alle pfas-verbindingen als één klasse te beschouwen en erop aan te sturen dat het gebruik van pfas waar mogelijk vermeden wordt. Het team publiceerde zijn oproep in Environmental Science & Technology Letters.

"Met duizenden bestaande verbindingen is het bepalen van de risico’s van individuele stoffen niets meer dan dweilen met de kraan open," zegt co-auteur Tom Bruton in de Volkskrant. "We moeten de hele klasse aanpakken." Minder dan 1% van de pfas is inmiddels onderzocht, en elk apart molecuul bleek schadelijk. Zo veroorzaken pfas ernstige gezondheidsproblemen, zoals kanker, verminderde vruchtbaarheid, schade aan het immuunsysteem en ontwikkelingsstoornissen.

Wat het betekent als verschillende pfas gaan 'stapelen', is nog onbekend terrein. Wel weten we dat pfas in de natuur niet afbreken (vandaar hun bijnaam 'forever chemicals'). Naar schatting heeft ieder nu levend mens pfas in het bloed.

'Toekomstige generaties'
"Als het gaat om schade door pfas, staat er veel meer op het spel dan onze eigen gezondheid. Het is de gezondheid van onze kinderen, kleinkinderen en komende generaties, zelfs van elk wezen op onze planeet," aldus co-auteur Arlene Blum van het Green Science Policy Institute. "Hoe langer we doorgaan met het onnodig gebruik van pfas, hoe waarschijnlijker het is dat de totale toekomstige pfas-schade aan onze wereld de schade die het coronavirus veroorzaakt zal evenaren of zelfs overtreffen."

Europees verbod
Staatssecretaris Van Veldhoven zal zich waarschijnlijk goed kunnen vinden in de oproep om alle pfas als één klasse risicovolle stoffen te beschouwen. Zij streeft naar een verbod op pfas in alle niet-essentiële toepassingen, op Europees niveau.
Dit artikel afdrukken