Hoe moet het nu verder? De boeren zijn verdeeld. De regeringscoalitie heeft een beleid dat het boerenbelang schaadt. Remkes kiest de kant van links, die geen meerderheid kan organiseren. Gezien de electorale aantrekkingskracht van Forum voor Democratie, zal dat ook na de komende Tweede Kamerverkiezingen vermoedelijk niet veranderen. Daar komt nog eens een dominant rechtse Eerste Kamer bij die de besluiten van de Tweede Kamer moet goedkeuren.
Ik vroeg melkveehouder en LTO-boerenbestuurder Jos Verstraten, voorzitter Bart Kemp van Agractie (de man die het initiatief nam tot het massale 1 oktober protest van de boeren op het Malieveld), directeur Johan Vollenbroek van MOB (de NGO die samen met 2 andere de Nederlandse stikstofregelgeving bij de Raad van State liet sneuvelen), landbouweconoom Krijn Poppe (landbouweconoom, Wageningen Economic Research) en stikstofexpert prof. Jan-Willem Erisman (directeur van het Louis Bolk Instituut) naar hun inschatting van de situatie.
Politiek zit de zaak vast, zegt Jos Verstraten. Het dossier zal vermoedelijk worden doorgeschoven naar het volgende kabinet. Tijdrekken alleen helpt niet omdat het probleem niet verdwijnt. Juridisch heeft Nederland zich in Brussel immers verbonden aan de doelen die Remkes stelt. Jan-Willem Erisman denkt dat het kabinet wellicht toch wegkomt met zijn voorstel omdat het in ieder geval een begint maakt met het reduceren van de stikstofemissies. Johan Vollenbroek maakt duidelijk dat hij het daar niet bij zal laten zitten en andere inmiddels wakker geworden NGO's die hun kansen schoon zien om via processen de politiek dwars te zitten al evenmin.
Hoe komt Nederland uit deze impasse?
In een serie van 2 gesprekken behandel ik die vraag met de 5 kenners van het dossier.
Poppe denkt dat er met welwillendheid nu al meters te maken zijn. De politiek zit echter zichzelf en het proces tussen de mensen die het aangaat in de weg. Er is een nieuw en fundamenteel gesprek nodig, zegt Johan Vollenbroek: hoe willen we in dit land leven? Aan het einde van dit panelgesprek komt het als vanzelf op: het zuivere politieke gesprek in plaats van de polarisatie, een uitwisseling van gedachten op basis van belangen, ambities en respect voor verschillen van inzicht. Bart Kemp en Johan Vollenbroek starten aan het einde van een gesprek een gedachtenwisseling over de vraag wat we met Nederland kunnen willen. Hun ideeën verschillen, maar zij willen er wél over praten en over elkaars muurtjes heen kijken.
De volgende aflevering van het gesprek met de 5 gaat in op de vraag: hoe organiseer je dat nieuwe gesprek en wat zijn de voorwaarden om het productief te maken?
Gisteravond stuurde minister Schouten haar reactie op het advies van Remkes naar de Tweede Kamer. Die debatteerde er vandaag over.
Kabinet wil drempelwaarde voor de bouw, stikstofaanpak wordt resultaatverplichting. https://t.co/Fy044pyLPd
— Ministerie van Landbouw, Natuur & Voedselkwaliteit (@minlnv) June 17, 2020
Op Boerderij beschrijft Jan Braakman het voorstel van de minister als volgt: Het kabinet gaat meer accent leggen op innovatie en minder op opkoop van bedrijven in de stikstofplannen.
Landbouwminister Carola Schouten schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat ze meer ruimte wil bieden aan innovatieve mogelijkheden om de stikstofneerslag in natuurgebieden te verminderen, als blijk dat innovaties succesvol zijn.
Bovendien zet de minister een extra slot in de stikstofwet, om te zorgen dat de doelstellingen ook behaald worden. De streefwaarde over de vermindering van de stikstofneerslag en de verbetering van de natuur komt in de wet als een resultaatsverplichting en niet als een gewenst doel.
Daar staat met zoveel woorden dat de minister gaat meten en wie niet voldoet een probleem heeft. De boeren zijn daar niet blij mee, want het toevoegen van meer techniek om hun uitstoot te verminderen zorgt voor meer kosten maar geen cent meer aan opbrengsten.
Het debat is nog gaande en zal via onderstaande video te zien blijven:
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Goede discussie om te beluisteren! Ben benieuwd naar de follow-up
Ik ben erg benieuwd hoe jullie allemaal de invulling van het "verdienmodel" zien. Oftewel groen blauwe diensten. Ofwel duurzame duurdere producten of subsidie en misschien wel een grotere economische muur om Europa heen. En tegelijkertijd een politieke verwachting net als nu in dit gesprek.
Dick, ik heb met aandacht geluisterd. Weer een goed geleid gesprek. Vanuit alle hoeken het probleeem belicht. Een punt van kritiek: graag dit gesprek nog eens een keer over met boeren natuurliefhebbers landbouw economen wetenschappers en actievoerders onder de 40 jaar. Met alle respect de weg naar een nieuw landbouwbeleid is lang. Neem minmaal 20 jaar. Dan rusten deze heren waarschijnlijk allemaal op hun lauweren.
Ps jij krijgt als gespreksleider dispensatie
Hoe kom je uit de impasse? Door rechters aan te stellen die beslissingen durven nemen en niet als het spannend wordt de bal in Brussel neerleggen, van; zo, nu ben ik er tenminste vanaf. Net als in Duitsland bijvoorbeeld.
Willem bedoel je niet ministers in plaats van rechters?
Eduard, #2, dank. En dank voor de suggestie. Het gezelschap zelf deed ook al suggesties. Dus: mogelijk gaan we dat doen.