Het is fascinerend, al die paradoxale informatie over SARS-Cov-2 en Covid-19. Een mondkapje in het openbaar vervoer? Heel graag, maar nog liever niet: schijnzekerheid. De beste voorzorgsmaatregel is jezelf opsluiten, maar ook thuis ben je niet veilig, want die gevreesde aerosolen blijven binnenshuis hangen. Volgens een Chinees onderzoek moet je daarom ook thuis mondkapjes dragen, om je tegen huisgenoten te beschermen. Maar dan nog is het oppassen geblazen. In de Amerikaanse stad Philadelphia nam door de lockdown het aantal botbreuken bij kinderen in de thuissituatie sterk toe. Door de social distancing op straat namen de botbreuk-ongelukken in totaal niettemin met 60% af.

Je moet binnenblijven om niet ziek te worden, maar je kunt wel het beste naar buiten gaan om niet ziek te worden, zoiets is het nu. Van binnenzitten word je chagrijnig en vitamine D-deficiënt. De verstandigste optie is naar buiten gaan, om je te wapenen tegen depressiviteit door actief te zijn en in de zon vitamine D op te doen. Maar daar kom je wel weer levensgevaarlijke mensen tegen die niet tot 1,5 kunnen tellen.

Verse GGD-deskundige
Anderhalf miljoen kijkers trok het programma Corona, Feiten en Fabels op donderdag 28 mei. Zij laafden zich aan de kennis van alweer een nieuwe virologe en een verse GGD-deskundige. Kijkers mochten vragen mailen. Een actuele kwestie, met dit zonnige weer, ontbrak echter op de kaartjes van de presentatoren: helpt vitamine D tegen Covid-19?

Geheel in lijn met het gebrek aan deugdelijke kennis over het grillige virus is het antwoord op die vraag: ja en nee. Het advies is: doe niets anders dan je normaal al zou moeten doen om aan voldoende vitamine D te komen.

Verrassend is dat juist in Zuid-Europese landen als Spanje en Italië bij veel ouderen een te lage vitamine D-waarde wordt gemeten
De onrust rond vitamine D werd onder meer gezaaid door het artikel ‘The role of vitamin D in the prevention of coronavirus disease 2019 infection and mortality’, dat op 20 mei verscheen in het medische vakblad Aging Clinical and Experimental Research. Daarin worden twee gegevens uit verschillende studies samengebracht. Vitamine D beschermt aantoonbaar tegen longinfecties (1) en veel (oudere) Covid-19 slachtoffers hebben een lage vitamine D waarde in het bloed (2). Dus zeggen de auteurs, 1 en 2 samenvoegend: “We hypothesize that vitamin D may play a protective role for COVID-19.”

Zonvitamine
Verrassend is dat juist in Zuid-Europese landen als Spanje en Italië bij veel ouderen een te lage vitamine D-waarde wordt gemeten. Vitamine D heet ‘the sunshine vitamine’ omdat de belangrijkste bron ervan de zon is. Die dus meer schijnt in zuidelijke dan in noordelijke landen. Meerdere theorieën willen dat multiple sclerose en depressiviteit veel minder in zuidelijke landen voorkomen dan in noordelijke, vanwege de zonvitamine. Dus zou je ook minder patiënten met ernstige Covid-19-klachten verwachten in het zuiden. Eén verklaring voor dat lage vitamine D: de oudjes blijven bij hitte in de schaduw.

Dat in een land als Finland een stuk minder Covid-19-patiënten zijn, lijkt de hypothese te weerleggen. Maar wat blijkt? Finnen hebben juist meer vitamine D in hun bloed. Of dat nog altijd afkomstig is van levertraan, zoals de auteurs veronderstellen, mag betwijfeld worden. Meer voor de hand liggende bronnen zijn voeding die verrijkt is met vitamine D en uiteraard supplementen. In alle Europese landen geldt het officiële advies vitamine D te slikken als je tot een van de risicogroepen voor een tekort hoort: donkere huid, weinig in de zon komen, op gevorderde leeftijd zijn, obees zijn en zwanger of voedend.

Ouden van dagen
In Zwitserse huizen voor ouden van dagen hadden de bewoners gemiddeld ook een angstwekkend laag vitamine D-peil, zagen de auteurs in de databases. Dat moet wel aan het verkeerde medische beleid in die verzorgingstehuizen liggen, want Zwitserland associeer je in het algemeen niet met een ontoereikende, ondergefinancierde of anderszins onvolkomen gezondheidszorg. In rijke landen is die beter geregeld dan in armere landen. Volgt daaruit dat in de landen van de ‘Euro-Nord’ minder Covid-19 patiënten zullen sterven door een te lage vitamine D- waarde dan in de ‘Euro-Süd’-landen? Loopt er een Vit D/Covid-19 grens dwars door Europa?

Als die grens er is, loopt hij van Dublin over Birmingham naar Leuven en verder oostwaarts. Onderzoekers uit die plaatsen waarschuwen in een alarmerend rapport in het medische vakblad BMJ voor vitamine D-tekort, en niet alleen bij de ‘frail homebound elderly’, maar bij ongeveer iedereen die nu thuiszit en niet in de zon komt.

Een tekort is ontoereikend, een teveel kan schadelijk zijn. De beste manier om voldoende vitamine D in je systeem te krijgen, is het aanmaken in je huid
Gangbare aanbeveling
Meteen kregen ze van collega’s uit Ierland repliek. Het advies was niet gebaseerd op enig deugdelijk bewijs, zoals afkomstig van een RCT (waar ook wel wat weinig tijd voor was geweest). Verder was de aanbeveling om extra veel vitamine D te nemen onverantwoord, want het is onbewezen dat meer vitamine D dan nodig is ook beter is. Maar vooral: de gangbare aanbeveling om geregeld vitamine D te suppleren is goed genoeg. Als iedereen zich aan het landelijk geldende advies houdt, is daarmee de rol van vitamine D bepaald.

Dat er zoveel hoop op de werking van vitamine D gevestigd wordt, heeft zowel te maken met de besmetting met het virus als met het verloop van Covid-19. Van vitamine D is aangetoond dat het zowel het aangeboren als het adaptieve immuunsysteem versterkt. Onderzoek laat zien dat een te lage vitamine D-waarde correleert met een grotere kans op infecties aan de luchtwegen. Maar ook aan de ernst van de afweerreactie op de ontsteking in de luchtwegen. Bij Covid-19 is dat de schrikbarend heftige auto-immuunreactie met de zogeheten cytokinestorm diep in de longen.

Hormoon
In haar blog Food Politics legt de altijd heldere en praktische Amerikaanse voedingsdeskundige Marion Nestle uit hoe vitamine D werkt en waarom er zoveel verwarring is. Dat komt omdat vitamine D geen vitamine is, maar een hormoon. Hormonen werken altijd in balans met andere stoffen. Een tekort is ontoereikend, een teveel kan schadelijk zijn. De beste manier om voldoende vitamine D in je systeem te krijgen, is het aanmaken in je huid. Hormonen bijslikken is bijna altijd een slecht idee, zegt Nestle, dus dat geldt ook voor vitamine D.

Waar rekening mee gehouden dient te worden, is dat het weken duurt voordat de vorm van vitamine D die in de huid aangemaakt wordt, maar ook die in pilvorm geslikt wordt, de actieve vorm heeft gekregen die werkzaam is in het lichaam.

Nestle inventariseert de recente literatuur en de onderzoeken die gaande zijn, specifiek gericht op vitamine D en Covid-19. Heel erg overtuigend is dat onderzoek nog niet, volgens haar. Maar er wordt hard aan gewerkt. Het is zomer op het noordelijk halfrond. Terwijl we wachten op de uitslag van het onderzoek is Nestle’s advies: geniet van de zon.
Dit artikel afdrukken